Ból w dolnej części brzucha może być spowodowany przez schorzenie przewlekłe lub ostre stany, które w niektórych wypadkach wymagają nawet interwencji chirurgicznej. U kobiet częsty problem diagnostyczny stanowi różnicowanie pomiędzy zapaleniem wyrostka robaczkowego a stanem zapalnym przydatków macicy (jajnika i jajowodu) po stronie prawej.

Przyczyny powierzchownego bólu brzucha w dolnej części

Anatomicznie brzuch dzieli się na trzy warstwy. Licząc od góry, są to nadbrzusze, śródbrzusze i podbrzusze. W potocznym znaczeniu dolną częścią brzucha nazywa się jego niższą połowę – poniżej pępka.

Przyczyny bólu w dolnej części brzucha mogą wiązać się ze schorzeniami skóry, układu ruchu i układu nerwowego. Ból ma wtedy najczęściej charakter powierzchowny, objawia się nadwrażliwością na dotyk, a na powłokach widoczne są niekiedy ślady zmian zapalnych, takie jak przekrwienie, zaczerwienienie, nadmierne ucieplenie.

Powodem bólu w dolnej części brzucha jest bardzo często nerwoból dotyczący nerwów rdzeniowych. U osób starszych, ze zmianami zwyrodnieniowymi kręgosłupa lub z historią jego urazów w części piersiowo-lędźwiowej, dochodzi do ucisku korzeni nerwów, które zaopatrują skórę, mięśnie i inne elementy ściany brzucha. Chory może wtedy odczuwać bóle opasujące, kłujące, ściskające, które nasilają się przy pochylaniu, skrętach tułowia albo przy głębszych oddechach. Ból dotyczy wtedy najczęściej jednej strony ciała. Może promieniować do podbrzusza, okolicy spojenia łonowego, u mężczyzn nawet do moszny, a u kobiet do okolic wzgórka łonowego i do warg sromowych. Dolegliwości mogą towarzyszyć stanom zapalnym skóry w przebiegu półpaśca, dla którego charakterystyczne jest występowanie liniowych zmian pęcherzykowych i zaczerwienienia wzdłuż przebiegu zajętego nerwu oraz silnej bolesności. Inną przyczyną bólu powłok w dole brzucha mogą być dolegliwości mięśniowe, związane np. z przetrenowaniem, nadmiernym obciążeniem.

Nieswoiste zapalne choroby jelit, czyli co? Dowiesz się tego z filmu: 

Bóle w dolnej części brzucha spowodowane chorobami układu pokarmowego

Bóle w dolnej części brzucha często wiążą się ze schorzeniami układu pokarmowego. Ból w okolicy pępka może sugerować chorobę trzustki, ból w dole brzucha po stronie prawej – zapalenie wyrostka robaczkowego lub uchyłka Meckela (podobnego do wyrostka, ślepego odcinka jelita znajdującego się w końcowej części jelita cienkiego). Bóle mogą być powodowane przez kolki lub stany zapalne jelita grubego: jeśli zmiany są zlokalizowane w okrężnicy wstępującej – ból pojawia się po stronie prawej, jeśli w okrężnicy zstępującej, esicy czy odbytnicy – po stronie lewej.

Specyficznym przypadkiem bólu w dolnej części brzucha są powikłania związane z istnieniem przepukliny (najczęściej pachwinowej lub udowej). Jeśli zawartość przepukliny jest przyrośnięta do jej worka i pociągane są znajdujące się w nim struktury albo jeśli dojdzie do uwięźnięcia przepukliny, może pojawić się silny ból oraz inne objawy – nudności, wymioty, wzdęcia, zatrzymanie pasażu jelitowego czy nawet tzw. „ostry brzuch”.

Bóle w dolnej części brzucha związane z układem moczowym

Ból w dolnej części brzucha może pojawić się w przebiegu zapalenia pęcherza moczowego, odmiedniczkowego zapalenia nerek albo np. gdy dojdzie do czasowego zablokowania moczowodu przez przemieszczające się z miedniczek nerkowych złogi. Choć początkowo ból taki lokalizuje się najczęściej w okolicy lędźwiowej, to może on promieniować do podbrzusza i w miarę przemieszczania się kamieni w dół, obejmować dolną część brzucha – odpowiednio po stronie lewej lub prawej. Niekiedy rozprzestrzenia się również na worek mosznowy lub wargi sromowe.

Zobacz także: Jak działa układ pokarmowy i co może zaburzyć jego pracę?

Bóle w dolnej części brzucha u kobiet

Ból w dolnej części brzucha pojawia się u kobiet najczęściej w związku z zapaleniem przydatków albo z zapaleniem pęcherza moczowego. To ostatnie schorzenie wiąże się z faktem, że cewka moczowa jest zdecydowanie krótsza niż u mężczyzn i ma prosty przebieg, co ułatwia wnikanie bakterii do pęcherza. Częste są również u kobiet dolegliwości w podbrzuszu związane z zespołem napięcia przedmiesiączkowego albo trwającym krwawieniem. Ból pojawia się niekiedy także w połowie cyklu i związany jest z owulacją (jajeczkowaniem).

Bóle w dolnej części brzucha w ciąży związane są zwykle z uciskiem przez macicę na drogi moczowe, jelita. Niekiedy dolegliwości towarzyszą zmianom w obrębie miednicy zachodzącym pod wpływem hormonów (rozluźnianie się więzozrostów). Bólów w dolnej części brzucha nie należy jednak w żadnym przypadku lekceważyć, gdyż mogą one sygnalizować ostry stan zapalny, zwiększoną czynność skurczową macicy albo np. zagrażające poronienie.

Bóle w dolnej części brzucha w ostrych stanach chirurgicznych

Ból w dolnej części brzucha niekiedy może sygnalizować ostry stan zagrożenia zdrowia i życia, np. w przypadkach takich, jak:

• niedrożność jelit,
  
• krwotok do jamy otrzewnej,
  
• perforacja jelit lub żołądka,
  
• ostre ropowicze zapalenie wyrostka robaczkowego lub przydatków,
  
• pęknięta ciąża pozamaciczna,
  
• zapalenie otrzewnej spowodowane innymi przyczynami.