Tabletki antykoncepcyjne są jedną z najczęstszych metod antykoncepcji, jednocześnie o bardzo wysokiej skuteczności. Tabletki antykoncepcyjne stosowane są przez różne kobiety, w różnym wieku, przez różny czas Należy zatem zawsze zwrócić uwagę na to, co może osłabić ich działanie. Mowa przede wszystkich o lekach, które dodatkowo mogą wchodzić ze sobą w interakcje zwiększające ryzyko wystąpienia działań niepożądanych.

Co może osłabić działanie tabletek antykoncepcyjnych?

Tabletki antykoncepcyjne zawierają etynyloestradiol i progesteron w dawkach zależnych od preparatu. Rodzaj preparatu dostosowuje lekarz względem pacjentki. Jednym z czynników osłabiających działanie leków antykoncepcyjnych jest znaczna otyłość. Etynyloestradiol przenika bowiem do tkanki tłuszczowej, co utrudnia osiągnięcie właściwego stężenia w surowicy. Istnieje też lista leków obniżających działanie tabletek antykoncepcyjnych. Jest ona bardzo ważna, szczególnie w sytuacji antybiotykoterapii bądź leczenia chorób przewlekłych.

Znaczenie również mają suplementy diety, które powinny być przyjmowane w odpowiednich odstępach czasu względem leków antykoncepcyjnych. Tabletki antykoncepcyjne przyjmowane są doustnie. Uznaje się, że ich biodostępność (czyli stopień przeniknięcia do krwiobiegu) wynosi około 50%. Reszta hormonów jest metabolizowana w wątrobie i jelicie. W tych procesach bierze udział jeden z izoenzymów cytochromu P450, na który mają wpływ inne przyjmowane leki. Stąd tak łatwo o wszelkie farmakologiczne interakcje. Do pozostałych czynników osłabiających działanie leków antykoncepcyjnych należą:

• niewłaściwe stosowanie tabletek antykoncepcyjnych,

• nieprzestrzeganie godzin i regularności stosowania tabletek antykoncepcyjnych,

• pominięcie dawki leku,

• wymioty i biegunka.

Leki osłabiające działanie tabletek antykoncepcyjnych

Jeśli chodzi o leki osłabiające działanie tabletek antykoncepcyjnych, należy zwrócić uwagę na kilka mechanizmów. Przede wszystkim spadek działania tabletek antykoncepcyjnych może być związany z zaburzeniem wchłaniania leków. Dlatego też wszelkiego rodzaju środki przeczyszczające, przyspieszające perystaltykę jelit zdecydowanie mogą przyczynić się do osłabienia działania antykoncepcyjnego już na pierwszym etapie. Kolejną grupą są leki zwiększające aktywność enzymów wątrobowych, a to z kolei również może osłabić skuteczność antykoncepcji. Należą do nich np. hydantoina, ryfampicyna, barbiturany, okskarbazepina, topiramat, nelfinawir, karbamazepina, a nawet naturalne zioła, jak ziele dziurawca.

W metabolizmie tabletek antykoncepcyjnych biorą udział bakterie jelitowe (proces dekoniugacji sprzężonego z kwasem glukuronowym etynyloestradiolu, który dalej w postaci wolnej może zostać wchłonięty do krwiobiegu). Z tego powodu antybiotykoterapia osłabia skuteczność antykoncepcji. Do antybiotyków mogących ograniczać skuteczność hormonalnych tabletek antykoncepcyjnych (dwuskładnikowych) należą m.in.:

• amoksycylina,

• cyprofloksacyna,

• klindamycyna,

• tetracykliny,

• erytromycyna,

• kotrimoksazol.

Osłabiająco na działanie leków antykoncepcyjnych mogą wpływać leki przeciwgrzybicze.

Postępowanie przy przyjmowaniu leków osłabiających antykoncepcję

Czasami nie ma możliwości przepisania leku alternatywnego tylko ze względu na antykoncepcję bądź kobieta dopiero po wykupieniu leków orientuje się, że na ulotce preparatu zaznaczony jest negatywny wpływ leczenia na skuteczność środków antykoncepcyjnych. Nie oznacza to, że nie ma przyjmować zaleconych leków, jednak na wszelki wypadek powinna w ciągu trwania kuracji, jak i 7 dni po jej zakończeniu stosować dodatkowe metody antykoncepcyjne, np. prezerwatywę.

Suplementy diety obniżające skuteczność tabletek antykoncepcyjnych

Należy pamiętać o suplementach diety mogących osłabić działanie antykoncepcji doustnej. Chodzi tu o soki grejpfrutowy i żurawinowy, których nie wolno pić jednocześnie z lekiem. Konieczne jest zastosowanie co najmniej 3-godzinnej przerwy od przyjęcia tabletki do wypicia soku. Nie wolno również łączyć przyjmowania tabletki antykoncepcyjnej z dużymi dawkami witaminy C i preparatami żelaza.

Nie przeprowadzono żadnych badań na temat skuteczności przyjmowania preparatów zawierających zieloną herbatę, mniszek lekarski, żeń-szeń czy inne naturalne substancje przez kobiety stosujące antykoncepcję. W związku z tym należy ostrożnie podchodzić do suplementów diety reklamowanych jako przeznaczone dla kobiet stosujących antykoncepcję hormonalną. Nie można bowiem wykluczyć, że dane wyciągi roślin mogą zaburzyć metabolizm leków antykoncepcyjnych.