Prawidłowa ciąża trwa u człowieka 40 tygodni. Za fizjologiczny termin porodu uważa się taki, który od wstępnie wyliczonej daty nie odbiega więcej niż o 14 dni w żadną stronę. Jeśli czas trwania ciąży przekracza 42 tygodnie, mówimy o tym, że jest po terminie, czyli przeterminowana.

Obliczanie daty porodu

Badania statystyczne pozwalają na stwierdzenie, że ciąża u człowieka trwa średnio 266 dni od zapłodnienia, czyli około 280 dni (40 tygodni) od ostatniej miesiączki. Wyliczanie tego drugiego parametru ma sens jedynie w przypadku, gdy przed zajściem w ciążę krwawienia miesięczne pojawiały się regularnie. Powyższa kalkulacja czasu trwania ciąży i daty rozwiązania ma charakter orientacyjny. W praktyce w określony w ten sposób dzień na świat przychodzi około 5% wszystkich dzieci (reszta wcześniej lub później), co jednak stanowi najwyższy odsetek w porównaniu z innymi terminami narodzin.

Rutynowe badania wieku płodu obecnie obejmują również ultrasonografię (USG). Technika ta pozwala nie tylko na obserwację prawidłowości rozwoju, ale również na zbadanie najważniejszych wymiarów dziecka, takich jak obwód głowy i brzucha, długość kości udowej albo tzw. odległości ciemieniowo-siedzeniowej. Metoda ta jest bardzo dokładna. Jeśli wyliczony na podstawie daty ostatniej miesiączki termin porodu jest inny, koryguje się go według wyniku USG.

Potwierdzenie wyniku uzyskuje się też pośrednio, np. poprzez obserwację pierwszych ruchów płodu. Wieloródki po raz pierwszy czują je ok. 20 tygodnia ciąży, pierworódki – najczęściej nieco później.

Jakie badania powinna wykonać każda przyszła mama? Odpowiedź znajdziesz w naszym filmie

Ciąża przeterminowana i przenoszona

Ciąża przeterminowana (ciąża po terminie) to określenie dotyczące ciężarnych, których wyznaczona data porodu minęła przed więcej niż 14 dniami. Stan ten nie stanowi bezpośredniego zagrożenia ani podstawy do działań zmierzających do przyspieszenia rozwiązania. Ze względu na stopniowe starzenie się łożyska i zmniejszanie jego wydolności pacjentka wymaga regularnej kontroli położniczej. Statystyki wskazują także na to, że w przypadku porodu po 42. tygodniu ciąży zwiększa się znacząco ilość niekorzystnych powikłań okołoporodowych.

Terminem ciąża przenoszona określa się stan, w którym dochodzi do niewydolności maciczno-łożyskowej, niezależnie od czasu jej wystąpienia. Można więc spotkać się z diagnozą ciąży przenoszonej nawet przed upływem 38. tygodnia ciąży. Choć wydaje się to paradoksalne, ma swoje uzasadnienie w obserwowanym stanie klinicznym.

Przyczyny przenoszenia ciąży

Warunkiem dobrostanu płodu jest przede wszystkim prawidłowe natlenianie jego krwi. Proces ten odbywa się za pośrednictwem łożyska. Struktura ta stanowi miejsce wymiany gazów i substancji odżywczych pomiędzy ścianą macicy matki a krwiobiegiem dziecka. Powierzchnia styku tych dwóch elementów jest znaczna, aby przenoszenie (dyfuzja) składników odżywczych i budulcowych oraz tlenu i dwutlenku węgla mogło być jak najbardziej intensywne.

Trzy najważniejsze przyczyny niewydolności łożyska stanowią:

• postępujące w sposób zupełnie naturalny starzenie się łożyska – może ono być szybsze niż standardowo i przedwcześnie prowadzić do zaburzeń wymiany maciczno-łożyskowej,

• odklejanie się łożyska wskutek np. urazu brzucha albo intensywnej czynności skurczowej – w takim przypadku zmniejsza się powierzchnia styku macicy i łożyska i wymiana jest upośledzona,

• choroba matki związana z niewydolnością krążeniowo-oddechową, nałogi, znaczne niedożywienie – w tym stanie do łożyska dociera za mało tlenu lub substancji odżywczych.

Przewlekłe zmiany tego typu powodują spowolnienie rozwoju płodu i mniejszy przyrost jego wagi. Ostre stany, przebiegające z gwałtownym pogorszeniem wymiany maciczno-łożyskowej, mogą być przyczyną nagłych zaburzeń stanu płodu, a nawet jego wewnątrzmacicznego obumarcia.

Jakie dolegliwości mogą pojawiać się u kobiet w ciąży? Dowiesz się tego z naszego filmu

Kiedy udać się do szpitala w przypadku ciąży przenoszonej albo przeterminowanej?

Nie ma jednolitego zalecenia, które mówiłoby, ile dni po terminie wywołuje się poród, więc i zalecenia dotyczące hospitalizacji są dość płynne. Pacjentki z przenoszoną lub przeterminowaną ciążą należy obserwować i badać codziennie. W niektórych przypadkach kontrola taka może odbywać się ambulatoryjnie, ale w większości, ze względu na możliwość nagłego rozwoju wydarzeń, chorej zaleca się zgłoszenie się do szpitala i wystawia skierowanie na oddział położniczy.

Ocena stanu płodu w ciąży przenoszonej i przeterminowanej

Monitorowanie stanu płodu w ciąży przenoszonej wykonuje się z wykorzystaniem dwóch  podstawowych technik. Kardiotokografia (KTG) pozwala na rejestrację czynności pracy serca płodu i skurczów macicy. Dzięki powiązaniu tych dwóch parametrów i obserwacji zmian tętna dziecka sprawdza się, czy płód nie ma objawów niedotlenienia. Drugim elementem diagnostyki jest USG, które pozwala na kontrolę położenia płodu i pępowiny oraz stanu łożyska.

Wywołanie porodu po terminie

Podstawową zasadą położnictwa jest to, że porodu w miarę możliwości nie wywołuje się „na zimno”. Powinien on odbyć się, kiedy dziecko ma gotowość do przyjścia na świat oraz najlepiej podczas czynności skurczowej macicy. Nie zawsze jest to możliwe, szczególnie w sytuacji, gdy płód jest narażony na niedotlenienie. Dlatego to lekarz decyduje, ile można przenosić ciążę. W razie potrzeby poród wywołuje się, podając we wlewie kroplowym pobudzającą czynność skurczową macicy oksytocynę, wprowadzając do szyjki macicy rozluźniającą ją prostaglandynę albo dokonując przebicia pęcherza płodowego.

Zobacz nasz film i dowiedz się jak powinien wyglądać prawidłowy rozwój płodu