Choroby alergiczne skóry obejmują kilka różnych jednostek chorobowych o odmiennym mechanizmie powstawania i obrazie klinicznym. Należą do nich: pokrzywka, kontaktowe zapalenie skóry, inne formy wyprysku i atopowe zapalenie skóry. Choroby alergiczne skóry są wynikiem reakcji immunologicznych organizmu.

Rodzaje i objawy alergicznych chorób skóry

Alergiczne choroby skóry to np.:

• Pokrzywka – niejednorodny zespół chorobowy. Tworzy się bąbel pokrzywkowy, któremu towarzyszy zazwyczaj obrzęk, zaczerwienienie skóry i świąd. Zmiana szybko ustępuje bez pozostawienia śladu. Może mieć charakter ostry bądź przewlekły. Jeśli pokrzywka została wywołana przez pokarm, pojawia się kilka godzin po jego spożyciu, towarzyszą jej bóle brzucha, nudności i inne dolegliwości pokarmowe;

• Obrzęk naczynioruchowy Quinckego to odmiana pokrzywki przewlekłej, jednak dotycząca nie tylko zewnętrznych warstw skóry, ale także tkanki podskórnej i skóry właściwej, czyli głębszych jej warstw;

• Wyprysk kontaktowy, czyli najczęstsza forma wyprysku, która charakteryzuje się powierzchownymi zmianami skórnymi powstającymi na skutek bezpośredniego kontaktu z alergenem. Zmiana skórna to wysiękowa grudka i pęcherzyk. Wyprysk może mieć charakter ostry lub podostry; ma to przełożenie na nasilenie zmian zapalnych, występowanie pęcherzyków i grudek wysiękowych. Wyprysk przewlekły łączy się dodatkowo ze zjawiskiem lichenizacji, czyli nadmiernego zgrubienia naskórka z dodatkowym pobruzdowaniem powierzchni. Wyprysk najczęściej jest ostro odgraniczony i towarzyszy mu świąd;

• Atopowe zapalenie skóry obejmuje różne zmiany, które często mają charakter rodzinny, dlatego mówi się o uwarunkowaniu genetycznym tego schorzenia. Zmiany mają charakter wyprysku, z dodatkową skłonnością do lichenizacji. Najczęściej lokalizują się na zgięciach łokciowych, kolanowych, na twarzy oraz szyi.

Przyczyny i mechanizm powstawania alergicznych chorób skóry

Choroby alergiczne skóry mogą mieć bardzo różne przyczyny. Wynikać mogą nie tylko z alergenów działających bezpośrednio na skórę, ale również poprzez ich spożycie czy kontakt drogą wziewną. Zalicza się do nich:

• leki;

• pokarmy;

• pyłki;

• jady owadów;

• szczepionki;

• antygeny bakteryjne, wirusowe, grzybicze czy pasożytnicze;

• substancje zawodowe;

• kosmetyki.

Do substancji szczególnie alergizujących należą: chrom (barwniki do materiałów, oleje przemysłowe, cement, beton, farby wodne, oleje, proszki do prania), nikiel i kobalt (guziki, suwaki), guma, barwniki, formalina, terpentyna, tworzywa sztuczne.

Rozpoznanie choroby alergicznej skóry

Podstawowe metody diagnostyki chorób alergicznych skóry to testy wyłączenia podejrzanych o reakcję alergiczną substancji bądź próby prowokacyjne. Te drugie powinny być przeprowadzane pod nadzorem lekarza, tym bardziej jeśli reakcja alergiczna daje objawy nie tylko skórne. Wykonać można również testy, takie jak odczyny skórne, czyli nakłucie skóry i przyłożenie alergenu bądź śródskórne wstrzyknięcia alergenów. Ponadto przeprowadza się:

• RIST (radioimmunosorbent test), by określić stężenie przeciwciał klasy IgE;

• RAST (radioallergosorbent test), wykrywający swoiste przeciwciała klasy IgE skierowane przeciwko konkretnym alergenom;

• ELISA (enzyme-linked immunosorbent assay) – podobnie jak RAST pozwala na wykrycie swoistych przeciwciał, jednak jest prostszy.

Leczenie chorób alergicznych skóry

Przede wszystkim w przypadku wystąpienia reakcji alergicznej skóry należy w miarę możliwości wykluczyć przyczynę alergii. Można stosować witaminę C, wapń, leki przeciwhistaminowe, a także swoiste odczulanie. W ostrych, uogólnionych reakcjach alergicznych konieczne jest podanie dożylne hydrokortyzonu lub innego leku z grupy kortykosteroidów.