Choroba Chagasa należy do schorzeń tropikalnych, a pierwotniak ją wywołujący najczęściej atakuje tkanki przełyku, jelit, mięśnia sercowego, a także pęcherzyka żółciowego. Choroba Chagasa w większości przypadków daje objawy związane z układem pokarmowym , czyli utrudnia przełykanie, wywołuje zgagę i ból w klatce piersiowej.

Przyczyny choroby Chagasa

Chorobą Chagasa zarażają się zazwyczaj mieszkańcy Ameryki Południowej, Środkowej i rzadziej Północnej, a także turyści odwiedzający te rejony. Według informacji Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) każdego roku chorobą zaraża się nawet 16 milionów ludzi na całym świecie, z czego 50 tysięcy umiera. Pasożyt Trypanosoma cruzi, który jest odpowiedzialny za wywoływanie choroby, należy do rodziny świdrowców. Przenoszą go krwiopijne pluskwiaki, żyjące głównie na terenach wiejskich. W rozwoju zakażenia widoczne są dwie fazy: ostra i przewlekła.

Objawy choroby Chagasa

Większość osób może nie zauważyć żadnych oznak zakażenia świdrowcem. Pierwsze objawy i ostra faza choroby pojawia się ze względu na czas inkubacji pasożyta dopiero po kilku dniach lub tygodniach od zarażenia i trwają przez 4–6 tygodni. Symptomy charakterystyczne dla tego schorzenia to: gorączka, zmęczenie, powiększenie wątroby, śledziony i węzłów chłonnych. Jeśli zarażenie pierwotniakiem nastąpiło w okolicach oka, najczęściej można zauważyć obrzęk oczodołu wraz z zapaleniem spojówek, wysypkę, wymioty, biegunkę oraz powiększenie węzłów chłonnych (zwykle jednostronne). W skrajnych sytuacjach może dojść do zapalenia mięśnia sercowego, zaburzeń rytmu serca, a także obrzęku mózgu. Ostra faza choroby Chagasa jest szczególnie niebezpieczna dla niemowląt i małych dzieci, wśród których umieralność w tym przypadku jest największa.

Przewlekła postać choroby Chagasa może ujawnić się nawet kilkanaście lub kilkadziesiąt lat po zakażeniu, a wśród jej objawów wyróżnia się: uporczywą zgagę, cofanie się pokarmu, piekący ból w klatce piersiowej, ból w czasie połykania i utrudnienia połykania, czkawkę, wymioty, bóle brzucha, utratę masy ciała, zaparcia, kaszel, a także zaburzenia pamięci wynikające z uszkodzenia ośrodkowego układu nerwowego. 

Jak informują lekarze, objawami choroby Chagasa mogą być również: zmniejszenie wydolności organizmu, silne osłabienie, duszności, bóle w okolicy serca oraz zawroty głowy. W przebiegu choroby często dochodzi do zachłystowego zapalenia płuc, a wśród możliwych powikłań można wyróżnić m.in. raka przełyku.

Diagnostyka choroby Chagasa

Niektóre objawy choroby Chagasa mogą być mylone (zwłaszcza u zarażonych turystów) z chorobami refluksowymi przełyku, rakiem przełyku, rozlanym skurczem przełyku, a także achalazją przełyku. Pomocne w diagnostyce choroby Chagasa może być badanie podmiotowe (wywiad lekarski min. w kierunku podróży), badanie przedmiotowe (badanie dotykiem), badanie laboratoryjne, biopsja węzłów chłonnych, badanie endoskopowe przewodu pokarmowego, elektrokardiografia (EKG), manometria przełyku, badania neuroobrazowe, a także badanie ultrasonograficzne (USG) serca.

Leczenie choroby Chagasa – na czym polega?

Skuteczność leczenia jest zależna od stopnia zaawansowania choroby. Zazwyczaj leczeniem z wyboru jest podanie środków farmakologicznych – nifurtymoksu oraz benzimidazolu, zwłaszcza w ostrej fazie choroby. Ponadto stosuje się amfoterycynę B, azotany, a także leki przeciwarytmiczne w przypadku zaburzeń rytmu serca. U osób borykających się z dolegliwościami przełyku w przebiegu choroby Chagasa, stosowane jest mechaniczne rozszerzenie światła przełyku lub operacyjne przecięcie połączenia żołądkowo-przełykowego (miotomia).

Rokowania są zależne od objawów i fazy choroby, a także od zajęcia mięśnia sercowego. Najgorsze rokowania są w przypadku małych dzieci, które ciężko znoszą zakażenie pierwotniakiem. Zdarza się, że aby uratować życie, potrzebna jest transplantacja serca, choć istnieje spore ryzyko nawrotu choroby po przeszczepie. 

Ze względu na brak skutecznej szczepionki przeciwko chorobie Chagasa, turyści powinni zwracać szczególną uwagę na profilaktykę zakażeń poprzez stosowanie insektycydów, moskitier, a także przestrzeganie zasad higieny osobistej. Szczególnie niebezpieczne jest przebywanie w hotelach o niskim standardzie, jedzenie niemytych warzyw oraz owoców, spożywanie posiłków w ulicznych barach i restauracjach, niemycie rąk, a także korzystanie z publicznych toalet.

Bibliografia

1. http://www.who.int/chagas/disease/en/

2. Buczek A., Choroby pasożytnicze – epidemiologia, diagnostyka, objawy, Lublin 2005, ISBN 83-921869-9-0

3. Dziubek Z., Choroby zakaźne i pasożytnicze, Warszawa 2003, ISBN 83-200-2748-9

4. Dziubek Z., Żarnowska-Prymek H., Choroby pasożytnicze człowieka, Warszawa 1999, ISBN 83-200-2279-7

5. Magdzik W., Naruszewicz-Lesiuk D., Zieliński A., Choroby zakaźne i pasożytnicze – epidemiologia i profilaktyka, Bielsko-Biała 2007, ISBN 978-83-7522-010-0