Taniec od wieków uznawany jest za formę ekspresji, która może służyć celom terapeutycznym. Niemal w każdej społeczności funkcjonowały tańce obrzędowe, służące przeżyciu radości czy żałoby. Ruch przy muzyce stanowił rodzaj łącznika świata materialnego ze sferą ducha. Dlatego współcześnie taniec doskonale wpisuje się w nurt psychoterapii.

Choreoterapia – metoda arteterapii

Choreoterapia należy do technik arteterapii. Jest to dziedzina oparta na założeniu, że kontakt ze sztuką pomaga w osiąganiu wglądu w swoje problemy, rozwijaniu umiejętności, redukowaniu negatywnych emocji czy kształtowaniu pozytywnej samooceny. Terapii tańcem dodatkowo przyświeca idea, że ciało odzwierciedla stan umysłu, a modyfikacje dynamiki ruchu mogą prowadzić do zmian w psychice. Praca z ciałem pomaga uczestnikom zajęć otworzyć się na własne emocje, potrzeby. Zaangażowanie sfery fizycznej, psychicznej, duchowej i społecznej pozwala na integrację tych wszystkich poziomów. Przekłada się to na lepsze relacje z otoczeniem, większą łatwość w osiąganiu osobistych celów.

Choreoterapia obejmuje trzy metody – taniec terapeutyczny oraz terapię tańcem i psychoterapię tańcem. Pierwsza z nich to metoda komplementarna do innych form leczenia – psychoterapii, farmakoterapii. Służy głównie poprawie nastroju uczestników, zwiększeniu ich samoświadomości czy umiejętności interpersonalnych – rolą instruktora nie jest przywrócenie pacjentom zdrowia. O ile w tym przypadku czynnikiem leczniczym jest taniec, w pozostałych istotna jest relacja terapeutyczna, w której język komunikacji stanowi ruch.

Tworzą one samodzielne metody leczenia, do prowadzenia którego trzeba przygotować się poprzez trzy-, czteroletni podyplomowy kurs choreoterapii (prowadzony m.in. przez Polskie Stowarzyszenie Choreoterapii w Poznaniu), staż asystencki, terapię własną, superwizję.

Komu służy choreoterapia?

W zajęciach choreoterapii może uczestniczyć każdy – bez względu na wiek, płeć czy stan zdrowia. Przystąpienie do nich nie wymaga żadnych umiejętności ani przygotowania. Choreoterapia może być pomocną techniką dla osób:

• z ograniczoną sprawnością ruchową, wymagających rehabilitacji,

• cierpiących na przewlekłe choroby somatyczne – neurodegeneracyjne, nowotwory itp.,

• nadpobudliwych ruchowo (np. z ADHD),

• dotkniętych zaburzeniami osobowości, chorobą psychiczną, upośledzeniem,

• zmagających się z nerwicą, depresją, zespołem stresu pourazowego,

• z zaburzonym obrazem własnego ciała (np. cierpiących na bulimię, anoreksję),

• walczących z uzależnieniem,

• przechodzących przez żałobę lub inne traumatyczne doświadczenia,

• nieradzących sobie z napięciem emocjonalnym, stresem,

• niepotrafiących wyrażać swoich uczuć,

• mających trudności w nawiązywaniu relacji,

• wykluczonych społecznie,

• odczuwających wypalenie w życiu zawodowym czy prywatnym,

• pragnących pogłębić samowiedzę, podnieść jakość życia poprzez osobisty rozwój.

Zajęcia choreoterapeutyczne

Choreoterapię można praktykować w szpitalach, domach opieki społecznej, domach dziecka, ośrodkach leczenia uzależnień, domach kultury. Zajęcia najczęściej odbywają się w grupie. Wykorzystuje się różne formy aktywności przy muzyce – taniec, gimnastykę artystyczną, aerobik, inscenizację, relaksację. Ruch często bazuje na tańcu współczesnym albo ludowych rytuałach tanecznych. Nie polega on na nauce określonych kroków i poprawności ich wykonania – nie stanowi środka artystycznego wyrazu. Taniec ma odzwierciedlać autentyczne uczucia uczestników zajęć. Istotne są zatem elementy improwizacji, które pozwalają na poszerzenie spektrum własnych zachowań, sposobów wyrażania emocji.

Trudno przytoczyć typowe przykłady zajęć choreoterapii, ponieważ instruktorzy wybierają rozmaite techniki, dostosowując je każdorazowo do potrzeb i możliwości uczestników. Co więcej, to członkowie grupy i ich spontaniczne zachowania decydują o charakterze i przebiegu danych warsztatów. Rolą terapeuty jest przede wszystkim wytworzenie na zajęciach atmosfery bezpieczeństwa, zapewnienie komfortu psychicznego wszystkim osobom, które biorą w nich udział. Czuwa on nad tym, by aktywność grupy wyzwalała we wszystkich pozytywną energię. Reakcje uczestników bywają różne. Na początkowych zajęciach część z nich często pozostaje biernymi obserwatorami. Po kilku warsztatach zwykle ustępuje potrzeba samokontroli, a relacja, jaka nawiązuje się pomiędzy członkami grupy, zwiększa ich spontaniczność.

Choreoterapia – ćwiczenia ciała korzystne dla ducha

Skuteczność choreoterapii jako narzędzia psychoterapii i psychiatrii została poparta licznymi badaniami naukowymi (w Polsce prowadzone są one np. w gliwickim Ośrodku Leczenia Depresji i Nerwic). Już sam udział w warsztatach wywołuje wiele pozytywnych emocji – entuzjazm związany z pokonywaniem własnych barier, poczucie jedności wynikające z działania w grupie, radość towarzyszącą aktywności ruchowej (spowodowaną wydzielaniem się endorfin). Wykazano także, że taniec uwalnia od napięć ciało, co z kolei otwiera umysł.

Pozwala na pogłębienie samoświadomości, ułatwiając ekspresję uczuć, które są trudne do zwerbalizowania. Uczestnicy nie tylko uczą się rozpoznawać emocje, których wcześniej nie potrafili nazwać, ale też mogą się od nich wyzwolić. Choreoterapia pomaga im wyjść z roli narzuconej przez wychowanie czy normy społeczne i odkryć prawdziwe potrzeby oraz bogactwo własnego potencjału. W konsekwencji osoby biorące udział w zajęciach zyskują więcej pewności siebie, samoakceptacji, obniża się ich poziom lęku, a wzrasta radość życia. Oprócz tego uczestnicy pogłębiają umiejętności interpersonalne, a regularna aktywność, jaką zapewniają zajęcia choreoterapii, poprawia ich kondycję fizyczną.