Syndrom obcej ręki po raz pierwszy został opisany na początku XX w., jednak aż do lat 70. nie utworzono jednolitej, zrozumiałej definicji schorzenia. Syndrom obcej ręki początkowo uznawany był za chorobę psychiczną, ale postęp medycyny udowodnił prawdziwe źródło tej tajemniczej choroby. Syndrom obcej ręki wykorzystywany jest od lat przez reżyserów filmowych jako inspiracja do popkulturowych filmów.

Syndrom obcej ręki

Syndrom obcej ręki to jedno z powszechnych określeń na zespół obcej ręki, nazywanej również syndromem anarchicznej ręki bądź syndromem doktora Strangelove’a.

Syndrom obcej ręki to rzadko występujące zaburzenie neurologiczne, wywołujące u chorego przekonanie, że jedna z rąk nie jest częścią jego ciała. Osoba obciążona syndromem obcej ręki odbiera wszelkie bodźce zewnętrzne na nią działające, jednak nie jest w stanie kontrolować jej ruchów. Ręka sprawia wrażenie poddanej personifikacji, posiadającej własną wolę, często sprzeczną w stosunku do zdrowej, co wywołuje tzw. konflikt międzyręczny, w przebiegu którego obciążona syndromem ręka z przekorą wykonuje sprzeczne czynności w stosunku do woli zdrowej ręki.

W zależności od stopnia zaawansowania syndromu, ruchy „obcej” ręki mogą być przypadkowe lub schematyczne, a także mogą obciążać rękę bez względu na charakter dominacji w funkcjonowaniu.

Polecamy: Agresja – przyczyny, rodzaje, leczenie. Jak radzić sobie z agresją?

Jak działa i jak jest zbudowany układ nerwowy? Dowiesz się tego z filmu: 

Syndrom obcej ręki – objawy

Podejrzenie syndromu obcej ręki bez przeprowadzenia specjalistycznych badań klinicznych można stwierdzić po zaobserwowaniu następujących czynników, w których chory:

• nie rozpoznaje własnej ręki i nie utożsamia się z nią do chwili jej faktycznego dotknięcia;
  
• wyraża poczucie obcości wobec jednej z rąk, agresji lub lęku;
  
• jedna z rąk przejawia nieskoordynowaną z resztą ciała aktywność ruchową.

Syndrom obcej ręki stanowi jeden z objawów grupy chorób neurodegeneracyjnych, np. zwyrodnienia korowego-podstawnego.

Polecamy: Syndrom Piotrusia Pana – jak go rozpoznać? Objawy i terapia

Anarchiczna ręka

Obciążona syndromem obcej ręki kończyna jest całkowicie sprawna pod względem czuciowym i ruchowym, ale brak kontroli nad jej motorycznością może wpływać na jakość codziennego funkcjonowania. Nie ma reguł rządzących wykonywaniem niekontrolowanych ruchów obcej ręki. Czasem ruchy uwarunkowane są losowo, ale zdarza się, że są one celowe i niezwykle precyzyjne. Ich wspólną cechą jest niekontrolowane działanie i bezsilność w opanowaniu reakcji.

Próby zapanowania nad nieposłuszną ręką często kończą się niepowodzeniem w przypadku niepodjęcia leczenia, a często wręcz wzmagają silniejsze reakcje. Występują również sytuacje, w których chora osoba nie zdaje sobie sprawy z poczynań obcej ręki, dopóki ta nie przyciągnie jego uwagi lub nie zrobią tego skutki zachowania.

Syndrom obcej ręki może wywoływać zachowania nieakceptowane społecznie, np. poklepywanie i dotykanie nieznajomych, uczucie zawstydzenia, a nawet agresywne reakcje zwrotne na zaczepki.

Bogobojne osoby łączą autonomiczną rękę z działaniem Boga lub opętaniem przez diabła, podczas gdy inne grupy wiążą syndrom obcej ręki z kosmitami, duchami i innymi zjawiskami paranormalnymi.

Przyczyny syndromu obcej ręki

Syndrom obcej ręki spowodowany jest przez uszkodzenie struktur prawej półkuli mózgu. Szacuje się, że miejscem uszkodzenia jest spoidło przednie lub spoidło wielkie, które są swego rodzaju filtrem ustalającym granicę pomiędzy przestrzenią własnego ciała a przestrzenią zewnętrzną. Dzięki tworzeniu spójnego systemu informacji w tych miejscach człowiek jest w stanie identyfikować się ze swoim ciałem. Kiedy jednak system selekcyjny zidentyfikuje anomalie, te zakłócają działanie filtru i dezintegrują wiedzę na temat własnego ciała. Syndrom obcej ręki jest wynikiem zatarcia granicy między przestrzenią osobniczą a pozaosobniczą.

Syndrom obcej ręki po raz pierwszy został opisany na podstawie osób ze zdiagnozowanym guzem ciała modzelowatego oraz po zawale przedniej tętnicy mózgu, w przebiegu którego następuje niedokrwienie ciała modzelowatego i dodatkowego pola motorycznego.

Uszkodzenia obszarów mózgu odpowiedzialnych za rozwinięcie się syndromu obcej reki to m.in.: infekcje bakteryjne i wirusowe, guzy i zmiany nowotworowe, udary mózgowe i traumatyczne przeżycia odbijające się trwale na psychice.

Syndrom obcej ręki – leczenie

Syndrom obcej ręki uchodzi za nieuleczalne i postępujące zaburzenie neurologiczne. Prowadzi się leczenie objawowe z wykorzystaniem wielu metod i technik, aby złagodzić przebieg i zrozumieć chorobę.

Leczenie syndromu obcej ręki przewiduje fizjoterapię ukierunkowaną na ćwiczenia sensoryczne, równoważne i rozwijające koordynację słuchowo-wzrokową. Ponadto prowadzi się terapię zajęciową i psychoterapię, w przebiegu których uczestniczy się w zajęciach nauki kontrolowania własnych reakcji, odruchów i celowości.

W przebiegu leczenia poleca się wykonywać regularne badania kontrolne oraz uczęszczać na konsultacje specjalistyczne. W zależności od przyczyn pojawienia się syndromu mogą to być wizyty m.in. u psychiatry czy neurologa.

Leczenie objawowe wspomagane jest farmakoterapią wyciszającą układ neurologiczny. Ogranicza występowanie epizodów autonomicznej ręki.

Bibliografia:

1. Kozubski W., Liberski P.P. Choroby układu nerwowego, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2004.