Ból łokcia jest częstą dolegliwością, wynikającą ze skomplikowanej budowy tej części ręki, która sprzyja powstawaniu licznych kontuzji. Może wynikać z zaburzeń dotyczących stawu łokciowego, takich jak stan zapalny czy choroba zwyrodnieniowa, zaburzeń okołostawowych czy być bólem rzutowanym.

Ból w łokciu – przyczyny

Bolący łokieć, który ogranicza ruchomość ręki, posiada wiele czynników sprawczych, do których zalicza się patologie:

• urazowe – złamania, zwichnięcia, uszkodzenia tkanek miękkich, zapalenia pourazowe;
  
• nieurazowe – zwyrodnienia stawu łokciowego, zapalenie kaletek, łokieć tenisisty, łokieć golfisty, zapalenie fałdów maziowych, uszkodzenie nerwu łokciowego;
  
• pourazowe – zwłóknienia stawu i ciała wolne w stawie.
  

Ból w łokciu przy prostowaniu – łokieć tenisisty

Ból łokcia tenisisty jest jedną z częściej stwierdzanych przyczyn dolegliwości w tej części ręki. Typowy dla choroby jest ból stawu łokciowego przy prostowaniu. Może promieniować do zewnętrznej części przedramienia. Chorzy mają kłopoty z podaniem ręki, unoszeniem przedmiotów i otwieraniem drzwi. Zmieniony chorobowo nadkłykieć boczny powoduje ból łokcia przy dotyku i uciskaniu. Typowym objawem jest poranna sztywność w tej części kończyny i obrzęk widoczny na jej zewnętrznej krawędzi.

Czynnikami sprawczymi choroby są: stan zapalny okolicy łokcia od strony kości promieniowej, neowaskularyzacją, czyli zmiany degeneracyjne w strukturze kolagenu, oraz nieprawidłowości w ukrwieniu. Determinanty te, w połączeniu z powtarzającymi się przeciążeniami i mikrourazami wynikającymi ze zbyt intensywnej pracy mięśni prostowników nadgarstka i palców, prowadzą do zmian chorobowych.

Choroba dotyka głównie osoby między 35 a 55 rokiem życia. Łokieć tenisisty typowy jest dla stomatologów, informatyków, hydraulików, elektryków, malarzy, murarzy, ogrodników oraz sportowców uprawiających tenis, badmintona i squasha.

W rozpoznaniu schorzenia wykorzystuje się badanie podmiotowe (czyli wywiad), przedmiotowe, radiologiczne, histopatologiczne, magnetyczny rezonans jądrowy i ultrasonografię. Stosuje się leczenie zachowawcze lub chirurgiczne. Podstawą jest farmakoterapia (zwłaszcza leki przeciwzapalne i przeciwbólowe). Wykorzystuje się także stabilizatory i ortezy, które zapewniają kończynie odpoczynek i unieruchomienie. Korzysta się z fizykoterapii i rehabilitacji. Leczenie chirurgiczne jest stosowane w przypadku, gdy leczenie zachowawcze trwało 6–12 miesięcy i nie było skuteczne.

Ból w łokciu przy zginaniu – łokieć golfisty

Kolejną częstą przyczyną bólu ręki w łokciu jest zapalenie nadkłykcia przyśrodkowego kości ramiennej. Chorobę nazywa się łokciem golfisty lub oszczepnika. Patologią objęte są zwłaszcza zginacze nadgarstka. Początkowo ból łokcia pojawia się od wewnętrznej strony i rozprzestrzenia się do przedramienia, nadgarstka i palców. Typowym objawem jest ból stawu łokciowego przy zginaniu. Rozwija się sztywność ręki, osłabienie siły w kończynie, zwłaszcza w obrębie nadgarstka i palców, oraz drętwienie i mrowienie palców (zazwyczaj IV i V palca). Dochodzi do osłabienia siły chwytu.

Do rozwoju choroby predysponują mikrourazy powstałe na skutek zespołu przeciążeniowego, jako konsekwencja powtarzanych ruchów nadgarstka wbrew oporowi. Przypadłość ta dotyka osoby po 35 roku życia. Występuje często u golfistów, osób podnoszących ciężary, rzucających oszczepem, strzelających z łuku, drwali, kucharzy, malarzy, stolarzy, krawców, mechaników samochodowych i wioślarzy.

Leczenie opiera się na farmakoterapii i stosowaniu NLPZ (niesterydowych leków przeciwzapalnych) w celu złagodzenia bólu i zmniejszenia stanu zapalnego. Chorzy muszą pamiętać o oszczędzaniu chorej kończyny. Pomocna jest rehabilitacja i fizjoterapia. Ostatecznością jest leczenie chirurgiczne. Częstą praktyką jest podawanie osobom dotkniętym schorzeniem czynnika wzrostu, czyli osocza bogato płytkowego.

Zapalenie kaletki stawu łokciowego – przewlekły ból łokcia

Zapalenie kaletki stawu łokciowego to częsta przyczyna bólu w łokciu przy zginaniu i prostowaniu. Do stanu zapalnego dochodzi w wyniku urazu na skutek stłuczenia i upadku, długotrwałego podpierania się na łokciach, przeciążenia lub zakażenia bakteryjnego. Nierzadko towarzyszy chorobom ogólnoustrojowym takim jak reumatoidalne lub łuszczycowe zapalenie stawów oraz dna moczanowa. Objawy, jakie towarzyszą zapaleniu kaletki stawu łokciowego, to obrzęk, tkliwość dotykowa, zaczerwienienie, gorączka i ograniczenie ruchomości w stawie.

Diagnostyka choroby opiera się na wywiadzie, badaniu przedmiotowym, USG, RTG i badaniu krwi. W leczeniu zapalenia kaletki łokciowej stosuje się ćwiczenia i fizjoterapię. Podstawę stanowi zwłaszcza farmakoterapia oraz przyjmowanie leków przeciwbólowych i przeciwzapalnych. Niekiedy konieczna jest antybiotykoterapia. Zaleca się wykonanie punkcji kaletki maziowej i usunięcie z niej nadmiaru płynu. Koniecznie trzeba odciążyć chorą kończynę i złagodzić obrzęk – w tym celu stosuje się zimne okłady. Leczenie chirurgiczne wdraża się w przypadkach opornych na leczenie. Przeprowadza się drenaż kaletki, a w ostateczności jej usunięcie.

Bibliografia:

1. Chesterton L.S., Lewis A.M., Sim J. i wsp., Transcutaneous electrical nerve stimulation as adjunct to primary care management for tennis elbow: pragmatic randomised controlled trial (TATE trial), “BMJ”, 2013, 347, s. 5160.

2. Tosti R., Jennings J., Sewards J.M., Lateral epicondylitis of the elbow, “American Journal of Medicine”, 2013, 126(4), s. 357–363.

3. Gustaw W., Stawińska T., Szulc A., Sokołowska B., Diagnostyka i leczenie zachowawcze łokcia tenisisty, „Journal of Education, Health and Sport”, 2016, 6(11), s. 98–107.

4. Bugajska J., Jędryka-Góral A., Gasik R., Żołnierczyk-Zreda D., Nabyte zespoły dysfunkcji układu mięśniowo-szkieletowego u pracowników w świetle badań epidemiologicznych, „Medycyna Pracy”, 2011, 62(2), s. 153–161.

5. Siminska J., Pietkun K., Ogurkowski K. i wsp., Schorzenia w obrębie stawu łokciowego. Łokieć tenisisty - schorzenie i współczesne metody leczenia, “Journal of Education, Health and Sport”, 2015, 5(4), s. 205–218.