Biocenoza pochwy, zwana inaczej oceną biocenozy pochwy lub badaniem flory pochwy, jest standardowym badaniem stosowanym w ginekologii. Pozwala na dokładną analizę wszystkich organizmów żyjących w błonie śluzowej pochwy. Jest pomocnym badaniem w diagnostyce stanów zapalnych żeńskich narządów płciowych i dolnych dróg moczowych.

Na czym polega biocenoza pochwy?

Biocenoza to pojęcie określające całościowy zbiór organizmów żyjących na danym obszarze, powiązanych wieloma zależnościami. W przypadku oceny biocenozy pochwy mowa o wszystkich żyjących na jej błonach śluzowych bakteriach, a w przypadku zmian patologicznych – także o grzybach bądź pasożytach. Zatem biocenoza pochwy jest jej całościowym środowiskiem mikrobiologicznym. W normalnych warunkach flora bakteryjna pochwy składa się głównie z pałeczek kwasu mlekowego, czyli z bakterii Lactobacillus acidophilus. Zapewniają one prawidłowe pH waginy, chroniąc ją przed zakażeniami. Jednak flora bakteryjna pochwy jest stale narażona na działanie szkodliwych czynników, dlatego zmniejszenie udziału pałeczek kwasu mlekowego sprzyja kolonizacji i rozwojowi chorobotwórczych organizmów, które mogą doprowadzić np. do stanu zapalnego pochwy. Badanie biocenozy pochwy polega na pobraniu z niej wymazu i analizie mikroskopowej, dzięki której możliwa jest ocena:

• właściwej flory bakteryjnej,
  
• patologicznej flory bateryjnej,
  
• ewentualnych komórek zapalnych,
  
• ewentualnej obecności grzybów,
  
• ewentualnych pasożytów znajdujących się w błonie śluzowej pochwy.
  

Na podstawie analizy mikroskopowej można sklasyfikować wydzielinę pochwową według stosowanych w ginekologii stopni czystości pochwy.

Kiedy wykonać biocenozę pochwy? Wskazania do badania

Biocenoza pochwy jest powszechnie stosowanym badaniem diagnostycznym stanów zapalnych pochwy. Jak podkreślają lekarze, jest szczególnie cenionym badaniem, ponieważ umożliwia dokładną identyfikację mikroorganizmów, które kolonizując śluzówkę pochwy, prowadzą do infekcji, wraz z dokładnym określeniem patogenów odpowiedzialnych za ten stan. Dzięki biocenozie pochwy możliwe jest także wprowadzenie właściwej terapii i postępowania farmakologicznego, w przypadku stwierdzenia zmian chorobotwórczych.

Zdaniem ginekologów, jednymi z najbardziej charakterystycznych i niepokojących zmian, które powinny być wskazaniem do wykonania biocenozy, są białe lub szare upławy o specyficznym, ostrym, rybim zapachu. Tego typu objawy, bez towarzyszącego im świądu oraz pieczenia, mogą wskazywać na bakteryjne zakażenie pochwy, które wymaga szybkiej interwencji lekarza i badania stopnia czystości pochwy. Ponadto, w podejrzeniu zakażeń grzybiczych pochwy często dochodzi do infekcji pasożytów Trichomonas vaginalis, których obecność objawia się intensywnymi, cuchnącymi i pienistymi upławami, w części przypadków bez pieczenia i świądu. W zakażeniu grzybiczym możliwe jest odczuwaniu bólu i dyskomfortu w trakcie stosunku płciowego. Należy pamiętać, że nawet najmniejsze podejrzenie infekcji pochwy powinno skłonić do konsultacji z lekarzem i jest wskazaniem do wykonania biocenozy pochwy.

Zobacz także: Brązowa, biała lub żółta wydzielina z pochwy – co może oznaczać barwa upławów? Czy należy się niepokoić?

Badanie biocenozy pochwy – jak wygląda i jak się przygotować?

Biocenoza pochwy to badanie wymagające wcześniejszego przygotowania. Lekarze zalecają wstrzemięźliwość seksualną na kilka dni przed wykonaniem biocenozy. Aby wyniki badania odzwierciedlały faktyczny stan biocenozy, należy zrezygnować także z leków aplikowanych dopochwowo. Badania nie powinno wykonywać się podczas miesiączki, a także w czasie przyjmowania antybiotyków. Ponadto, na dzień przed badaniem nie jest wskazane przeprowadzanie zabiegów pielęgnacyjnych (np. irygacja pochwy lub inne zabiegi higieniczne).

Badanie biocenozy pochwy polega na założeniu wziernika w celu uwidocznienia szyjki macicy i pobraniu wymazu z pochwy za pomocą sterylnego wacika, najczęściej w okolicach sklepienia. Później próbka trafia do laboratorium, gdzie dokonywana jest ocena mikroskopowa. Badanie jest bezbolesne, a czas oczekiwania na jego wyniki wynosi zazwyczaj nie więcej niż kilka dni.

Zobacz także: Przyczyny, objawy oraz leczenie drożdżycy pochwy

Interpretacja wyników biocenozy pochwy

Wyniki biocenozy pochwy są najczęściej podawane w stopniach czystości pochwy wg Kuczyńskiej. Skala polega na ocenie liczby bakterii pałeczek kwasu mlekowego, pozostałych bakterii, leukocytów i potencjalnych pozostałych komórek bakteryjnych i pasożytów. Skala składa się z czterech stopni, gdzie stopień 1. wskazuje na prawidłowe warunki (duża obecność pałeczek kwasu mlekowego, brak niepożądanych bakterii oraz leukocytów), a stopień 4. odpowiada poważnym zaburzeniom biocenozy. Ponadto stosuje się także skalę Nugenta, która jest alternatywną skalą stosowaną w diagnostyce zapaleń bakteryjnych, składającą się z dziesięciu stopni, gdzie wynik 1–3 oznacza stan prawidłowy, a 7–10 wskazuje na zapalenie bakteryjne pochwy.