Bezdech senny stwierdza się przy występowaniu wielokrotnych epizodów zatrzymania lub istotnego ograniczenia przepływu powietrza przez drogi oddechowe podczas spania. Dolegliwość ta może prowadzić do groźnych dla zdrowia konsekwencji jak udar mózgu czy nadciśnienie tętnicze krwi.

Co to jest bezdech senny?

Obturacyjny bezdech senny to choroba przejawiająca się występowaniem kilkukrotnych, trwających dłużej niż 10 sekund epizodów bezdechu (zatrzymania oddychania) bądź znacznych spłyceń oddychania (hipowentylacji). Stanom tym towarzyszy obniżenie o 2–4% poziomu wysycenia krwi tętniczej tlenem (w porównaniu z saturacją w czasie okresu czuwania) oraz nasilenie ruchu mięśni oddechowych.

W Międzynarodowej Statystycznej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych ICD-10 (z ang. International Statistical Classification of Diseases and Related Health Problems) bezdech senny oznaczony został jako G 47.3.

Zobaczcie historię Jacka, który od lat zmaga się z problemem bezdechu sennego:

Jak rozpoznać bezdech senny?

Rozpoznanie bezdechu sennego i ocena jego nasilenia dokonywana jest głównie na podstawie:

• AHI (z ang. apnoea/hypopnea index) – wskaźnik bezdechów/spłyceń oddechów na godzinę snu,
• RDI (z ang. respiratory disturbance index) – wskaźnik zaburzeń oddechowych, określa średnią ich ilość podczas godziny snu oraz nieświadomych przebudzeń nocnych na skutek choroby, czyli RERA (z ang. Respiratory Effort Related Arousals).

W diagnostyce bezdechu sennego wykorzystuje się badanie polisomnograficzne. Polega ono na obserwacji chorego podczas snu i monitorowaniu parametrów takich jak desaturacja (spadek stężenia tlenu we krwi), EEG (bioelektryczna czynność mózgu), EMG (rejestracja napięcia mięśni), EKG (rejestracja czynności serca), termistor (zmiany temperatury wywołane przepływem powietrza), mikrofon (odbiera chrapanie), pasy oddechowe (reagują na ruchy brzucha i klatki piersiowej), czujnik położenia ciała (zapis pozycji ciała podczas snu), aktimetr (czujnik ruchu kończyn).

Jakie są przyczyny bezdechu sennego?

Przyczyną bezdechu sennego jest zamknięcie lub znaczne zwężenie światła dróg oddechowych na wysokości gardła. W konsekwencji tego dochodzi do zatrzymania przepływu powietrza przez drogi oddechowe i stanu przejściowego niedotlenienia organizmu. Ograniczenie światła dróg oddechowych następuje, kiedy mięśnie ścian gardła wiotczeją. Znacznie rzadziej choroba ma podłoże neurologiczne lub mieszany charakter.

Bezdech sennych stwierdza się przeważnie u osób dorosłych, przy czym częściej u mężczyzn niż kobiet. Czynnikami predysponującymi do jego powstania są m.in.:

• krzywa przegroda nosowa, przerost migdałków podniebiennych, długi języczek, polipy, przerośnięta po infekcjach tkanka,
• spożywanie alkoholu, co zmniejsza napięcie mięśni ściany gardła,
• otyłość zwiększająca znacznie obwód szyi,
• zaburzenia hormonalne jak niedoczynność tarczycy czy akromegalia,
• zażywanie leków uspokajających i nasennych,
• wrodzone nieprawidłowości w budowie twarzoczaszki, jak mała i cofnięta szczęka dolna.

Objawy bezdechu sennego

Specjaliści dokonali podziału objawów bezdechu sennego na nocne i dzienne. W pierwszej grupie znajdują się:

• niespokojny sen, częste wybudzanie się, wiercenie w łóżku,
• gwałtowne wciąganie powietrza przez usta,
• problemy z zaśnięciem po zalęknionych przebudzeniach,
• częsta potrzeba oddawania moczu, nadmierna potliwość,
• uczucie braku powietrza, przyspieszone tętno.

Sen nie jest wystarczająco regenerujący. Nie zapewnia odpoczynku. Chrapanie i bezdech senny występują nierozerwalnie. Nieregularne, głośne, przerywane nagłą ciszą chrapanie może być źródłem niepokoju dla osób trzecich przebywających w pobliżu chorego. W grupie dziennych objawów bezdechu sennego wymienia się częste poranne bóle głowy, zmęczenie, problemy z koncentracją i zaburzenia pamięci, dodatkowo podenerwowanie i nadmierną drażliwość. Chorzy po przebudzeniu odczuwają suchość w ustach i mają spierzchnięte wargi. W ciągu dnia doskwiera im uczucie senności, które utrudniać może normalne funkcjonowanie.

Skutki bezdechu sennego

Bezdech senny zwiększa ryzyko zawału serca, niewydolności sercowej, udaru mózgu i choroby Alzheimera. Obniża libido i powoduje impotencję. Do groźnych w skutkach powikłań należy ryzyko wypadków.

Leczenie bezdechu sennego

Leczenie bezdechu sennego obejmować może:

• spadek masy ciała u osób otyłych,
• wykluczenie używek,
• dobranie odpowiedniej pozycji ciała do snu (nie na plecach, a bocznej),
• stosowanie ciągłego dodatniego ciśnienia w drogach oddechowych – aparat CPAP,
• w przypadku cofnięcia żuchwy noszenie aparatu nazębnego wysuwającego dolne zęby,
• przy problemach otolaryngologicznych korekcja zwężonej cieśni gardzieli, usunięcie migdałków podniebiennych (tonsillektomia) bądź korekcja skrzywienia przegrody nosowej (septoplastyka).

Bibliografia:

1. J. Wolf, K. Narkiewicz, Bezdech senny – nowe aspekty diagnostyczne i terapeutyczne, [w:] „Postępy Nauk Medycznych”, 2011, 3, s. 68–73.

2. J. Szymańska, M. Dobrowolska-Zarzycka, Objawy, powikłania i leczenie obturacyjnego bezdechu sennego, [w:] „Medycyna Ogólna i Nauki o Zdrowiu”, 2013, 19(4), s. 391–396.

3. A. Hasiec, Ł. Szumowski, F. Walczak, Obturacyjny bezdech – senny zabójca, [w:] „Forum Medycyny Rodzinnej”, 2012, 6(3), s. 103–114.