Urządzenie do badania, endoskop, zostało po raz pierwszy użyte w 1932 roku przez Rudolfa Schindlera i Georga Wolfa. Przed wprowadzeniem w latach 90. XX wieku pierwszych endoskopów z wbudowaną miniaturową kamerą, używano sztywnych endoskopów z żarówką.

Endoskopia - co to jest?

Endoskopia to ogólne określenie dla zabiegów diagnostyczno-medycznych wykorzystywanych w medycynie i weterynarii. Procedura polega na wprowadzeniu urządzenia, tzw. endoskopu, najczęściej przez naturalny otwór w ciele (usta, odbyt, cewka moczowa), lub przez kanał wytworzony celem wykonania danego zabiegu. Endoskop wyposażony jest w kamerę oraz źródło światła, dzięki czemu na ekranie monitora widać dokładnie przestrzeń, w której znajduje się obecnie koniec urządzenia.

• artroskopię - polegającą na wziernikowaniu stawu (np. kolanowego);
  
• bronchoskopię - pozwala zbadać tchawicę oraz oskrzela oraz pobrać wycinek błony śluzowej i próbę wydzieliny do cytologii, histopatologii czy bakteriologii;
  
• cystoskopię - polega na wziernikowaniu pęcherza;
  
• endoskopię igłową - lekarz może zbadać wnętrze oka, zastawek serca, a także naczyń wieńcowych;
  
• endoskopię kapsułkową - polega na połknięciu przez pacjenta metalowej kapsułki zawierającej kamerkę, dzięki której lekarz może zobaczyć wnętrze jelita cienkiego pacjenta;
  
• gastroskopię - wykonywaną w celu obejrzenia górnego odcinka pokarmowego chorego, pobierania wycinków oraz hamowania krwawień;
  
• kolonoskopię - polega na badaniu jelita grubego;
  
• laparoskopię - badane jest wnętrze jamy otrzewnej poprzez wprowadzenie sondy przez nacięcie w brzuchu.
  

Istnieje jeszcze jeden podział endoskopii: endoskopia diagnostyczna oraz endoskopia zabiegowa, w trakcie której lekarz może usunąć ciała obce i polipy z organizmu.

Zobacz film i dowiedz się jak wygląda kolonoskopia:

Endoskopia - wskazania

Wskazaniami do badania endoskopowego są objawy wskazujące na dysfunkcje różnych narządów (żołądka, przełyku, zatok, oskrzeli, oczu, tchawicy, jelit, odbytu, pochwy, szyjki macicy czy cewki moczowej). Za pomocą endoskopu lekarz może określić rozległość zmiany chorobowej oraz jej charakter. Badanie endoskopowe jest szczególnie pomocne w diagnostyce chorób układu pokarmowego, w tym nieswoistych zapaleń jelit, polipów czy choroby refluksowej przełyku.

Zobacz także: Objawy refluksu żołądkowo-przełykowego i refluksu żółciowego 

Endoskopia - przygotowania

W zależności od rodzaju badania endoskopowego, zmieniają się wytyczne dotyczące zarówno przygotowań, jak i samego przebiegu badania. Bronchoskopia wykonywana jest na czczo. Pacjent musi być co najmniej 6 godzin od ostatniego posiłku oraz picia wody. Dobę przed wykonaniem zabiegu nie powinno się palić papierosów, pić alkoholu i stosować jakichkolwiek używek. Natomiast przed wykonaniem gastroskopii nie można nic jeść przez osiem godzin, oraz pić, żuć gumy i palić przez cztery godziny.

Najbardziej rygorystyczne zalecenia dotyczą kolonoskopii, ponieważ trzy dni przed planowanym zabiegiem, należy przejść na dietę płynną, w tym zrezygnować z owoców pestkowych oraz warzyw. Natomiast w dzień przed badaniem można zjeść tylko śniadanie, a po południu wypić cztery saszetki preparatu Fortrans. Od rozpoczęcia przyjmowania leku nie wolno nic jeść.

Endoskopia - przebieg badania

W przypadku bronchoskopii, pacjent dostaje leki uspakajające oraz spowalniające skurcze krtani, a następnie lekarz wprowadza przez tchawicę do oskrzeli specjalną rurkę (bronchoskop lub bronchofiberoskop) oraz pobiera próbki śluzu do dalszych badań. Gastroskopię wykonuje się wprowadzając do ust pacjenta miękką rurkę, która dociera do żołądka. W przypadku cystoskopii lekarz wprowadza do cewki moczowej giętki endoskop, za pomocą którego może obejrzeć wnętrze pęcherza moczowego. Natomiast w trakcie kolonoskopii lekarz na początku bada odbyt palcem, a następnie wprowadza endoskop stopniowo wtłaczając do jelita grubego powietrze, które pozwala wyraźniej zobaczyć ściany narządów układu pokarmowego.

Badanie endoskopowe zazwyczaj trwa od kilku do kilkudziesięciu minut. Nie są to przyjemne zabiegi. W większości przypadków podawane jest znieczulenie dożylne lub specjalny żel do znieczulenia miejscowego np. okolic odbytu.

Jak działa układ pokarmowy? Dowiesz się tego z filmu:

Endoskopia - powikłania

Istnieje bardzo małe ryzyko powikłań po diagnostycznych lub operacyjnych badaniach endoskopowych. Obecnie endoskopia jest jednym z najbezpieczniejszych zabiegów diagnostyczno - medycznych. W przypadku planowanej endoskopii warto jednak słuchać się lekarza prowadzącego oraz stosować się do jego zaleceń, tak aby czuć się komfortowo po przeprowadzeniu zabiegu. Wszystkie badania endoskopowe mogą być wykonywane w ramach Narodowego Funduszu Zdrowia lub opłacane przez pacjenta. W zależności od rodzaju zabiegu oraz towarzyszących mu badań ceny różnią się od siebie. Gastroskopia diagnostyczna z wykonaniem testu urazowego na obecność Helicobacter pylori kosztuje ok. 250 złotych, natomiast cena gastroskopii z zabiegiem terapeutycznym w leczeniu zmian naczyniowych wynosi ok. 800 złotych.