Badania serologiczne wykonywane są z krwi chorego. Polegają na ocenie obecności konkretnych przeciwciał lub antygenów. Należą do grupy badań bardzo przydatnych w diagnostyce niektórych schorzeń. Mają zastosowanie przy wykrywaniu różnych infekcji, alergii i chorób autoimmunologicznych.
Co mogą wykryć badania serologiczne krwi?
Badania serologiczne polegają między innymi na pobraniu niewielkiej ilości krwi żylnej chorego i przeprowadzeniu odpowiedniej diagnostyki laboratoryjnej. Wykonywane są z osocza, czyli płynnej części krwi, w której zawieszone są fizjologicznie krwinki. Badania serologiczne pozwalają na określenie poziomu bądź obecności przeciwciał i antygenów we krwi. Przeciwciała są wyspecjalizowanymi białkami wytwarzanymi przez nasz układ immunologiczny. Ułatwiają wykrycie antygenów, czyli białek, które mogą być częścią komórek własnych czy też ciał obcych. Organizm po kontakcie z obcym antygenem wytwarza przeciwko niemu swoiste przeciwciała. To właśnie dzięki temu potrafi ograniczyć lub zwalczyć infekcje. Czasami jednak układ immunologiczny przestaje działać prawidłowo i zaczyna produkować przeciwciała przeciwko własnym antygenom. Taki stan ma miejsce przy chorobach autoimmunologicznych. Dzięki badaniom serologicznym i wyizolowaniu przeciwciała można potwierdzić bądź wykluczyć określone jednostki chorobowe.
Przeciwciała mają określone klasy. Przeciwciała klasy IgE oznacza się szczególnie w przypadku alergii, IgM przy świeżych infekcjach, a IgG przy przewlekłych schorzeniach czy po przechorowaniu i wyleczeniu.
Wskazania do wykonania badań serologicznych
Badania serologiczne nie mają zastosowania we wszystkich jednostkach chorobowych, a jedynie w tych, którym towarzyszy produkcja przeciwciał. Jedną dużą grupę chorób stanowią infekcje. Sprawnie działający układ immunologiczny człowieka po kontakcie z antygenem bakterii czy wirusa rozpoznaje go i zaczyna produkować przeciw niemu odpowiednie przeciwciała. Należy pamiętać, że pojawienie się przeciwciał przy pierwotnym zakażeniu następuje nieco później niż pojawienie się antygenu. Poziom przeciwciał utrzymuje się mimo wyleczenia choroby. Drugą grupę schorzeń, w których wykorzystuje się badania serologiczne, stanowią choroby o podłożu autoimmunologicznym. Przy takich przypadłościach organizm, a konkretnie układ immunologiczny, zamiast rozpoznawać obce tkanki, traktuje własne jako niebezpieczne i je niszczy. Prowadzi to do znacznych uszkodzeń niektórych narządów. Przykładem może być niedoczynność tarczycy typu Hashimoto czy też reumatoidalne zapalenie stawów.
Badania serologiczne mają też ogromne zastosowanie w diagnostyce alergii. Wykonuje się je w przypadku podejrzenia alergii. Wyniki badania pozwalają choremu unikać alergenów. Pozwalają ponadto na podjęcie leczenia odczulającego.
Z czego składa się krew? Dowiesz się tego z filmu:
Czytaj także: Reumatoidalne zapalenie stawów – objawy, rozpoznanie i leczenie
Wyniki badania serologicznego
Badanie serologiczne pozwala na określenie poziomu różnych przeciwciał we krwi, które w normalnych warunkach nie powinny występować. Są jednak takie, które utrzymują się na stałe w organizmie. Część ludzi zdrowych posiada niektóre rodzaje przeciwciał. Dlatego bez objawów klinicznych trudno mówić o chorobie. Zdarzają się jednak takie przeciwciała i antygeny, które nawet w najmniejszej ilości nie powinny być u człowieka wykryte.
Interpretacja badania serologicznego powinna być dokonana przez lekarza. Nie zawsze dodatni wynik badania serologicznego musi oznaczać infekcje. Należy również zdawać sobie sprawę, że serologia nie powinna być wyłącznym podłożem do rozpoznania schorzenia. Zdarza się, że wyniki badań są fałszywie dodatnie lub fałszywie ujemne.
Badania serologiczne a grupa krwi
U kobiet w ciąży serologia może odegrać ogromną rolę. Chodzi tu oczywiście o wystąpienie ryzyka konfliktu serologicznego. Występuje on wtedy, gdy mama dziecka jest nosicielką grupy Rh (-), natomiast ojciec przekazał dziecku czynnik Rh, wobec czego jest Rh (+). W pierwszej ciąży zazwyczaj do konfliktu i poronienia nie dochodzi. Jednak brak odpowiedniej profilaktyki w ciąży i postępowania w przypadku czynnika Rh może doprowadzić do konfliktu serologicznego i poronienia. Przeciwciała matczyne bowiem będą niszczyć krwinki płodu, doprowadzając do ciężkiej niedokrwistości dziecka.
Czytaj także: Konflikt serologiczny - co to jest i jakie są jego skutki