Astma jest chorobą, u podstaw której leży przewlekłe zapalenie dróg oddechowych. Objawy, polegające m.in. na świszczącym oddechu, duszności, kaszlu, mają zmienne nasilenie i tylko w ciężkich postaciach choroby utrzymują się stale. Astma wysiłkowa pojawia się przede wszystkim u sportowców uprawiających dyscypliny związane z długim i intensywnym wysiłkiem.

Przyczyny astmy wysiłkowej

Samo pojęcie astmy odnosi się do nadreaktywności dróg oddechowych na czynniki drażniące. Mogą być to czynniki alergiczne, jak dym, pyłki, roztocza, sierść, ale również niealergiczne – stres czy wysiłek fizyczny. Astma wysiłkowa jest odwracalnym skurczem oskrzeli, który pojawia się, jak sama nazwa wskazuje, podczas wysiłku fizycznego. Przyczyny astmy wysiłkowej nie są do końca poznane. Przeprowadzone badania histopatologiczne osób cierpiących na ten typ astmy wykazały zmiany bardzo podobne do tych, które pojawiają się u chorych z astmą na podłożu alergicznym. Wraz z czasem trwania choroby dochodzi do coraz znaczniejszych uszkodzeń w obrębie nabłonka oskrzeli, co następnie pobudza procesy naprawcze i przebudowę ścian oskrzeli. W ciężkich przypadkach są to zmiany nieodwracalne. U dzieci częściej rozpoznawana jest astma alergiczna. Astmę wysiłkową zwykle rozpoznaje się u dorosłych.

Zobacz także: Astma to choroba, która może się pojawić w każdym wieku. Co ją wywołuje?

Przebieg i objawy astmy wysiłkowej

Przebieg astmy wysiłkowej jest dość charakterystyczny. Początkowo, po rozpoczęciu aktywności fizycznej, dochodzi fizjologicznie do rozkurczu oskrzeli pod wpływem współczulnego układu autonomicznego w organizmie. Ta reakcja zachodzi u każdego zdrowego człowieka. U osób cierpiących na astmę, szczególnie wysiłkową, po kilku minutach dochodzi do gwałtownego skurczu oskrzeli, co nie powinno mieć miejsca w stanie zdrowia. Objawy, które towarzyszą atakom astmy, to: duszność, świszczący oddech, kaszel i uczucie dyskomfortu w klatce piersiowej. Po około 30 minutach następuje ponowne rozszerzenie oskrzeli, a tym samym objawy ustępują.

Należy pamiętać, że nie każdy sport jest czynnikiem predysponującym do wystąpienia astmy wysiłkowej. Większość przypadków pojawia się przy uprawianiu sportów typowo astmogennych, czyli związanych z długim i intensywnym wysiłkiem fizycznym. Można tu zaliczyć np. biegi długodystansowe czy piłkę nożną.

Przebieg i objawy astmy wysiłkowej przypominają astmę alergiczną, jednak są często mniej nasilone i rzadko prowadzą do tak znacznej obturacji oskrzeli, by stanowić zagrożenie dla życia chorego. Niekiedy zdarza się, że u osoby z astmą wysiłkową z czasem dochodzi do nadreaktywności oskrzeli na inne czynniki drażniące, jak infekcje czy alergeny.

Zobacz także: Jak działa układ oddechowy i jakie pełni funkcje?

Rozpoznanie astmy wysiłkowej

Wysiłek należy do czynników, które bardzo często wywołują objawy u osób chorych na astmę. Najczęściej celem rozpoznania astmy wykonuje się pomiary za pomocą spirometrii, czy też szczytowy wydechowy przepływ powietrza. W przypadku większości chorych, szczególnie jeśli mowa o astmie wysiłkowej, spirometria nie wykazuje żadnych odchyleń od normy. Jest to badanie pozwalające wykazać ewentualną obturację, czyli zwężenie oskrzeli. Pacjent nabiera głęboko i wypuszcza powietrze, a następnie robi to samo po przyjęciu leków rozkurczających oskrzela. Dlatego w diagnostyce astmy wysiłkowej można wykonać próbę prowokacyjną z zastosowaniem wysiłku fizycznego. Dotąd nie zostało ono dokładnie wystandaryzowane, w związku z tym nie ma wytycznych dotyczących jego przebiegu. Podczas próby wysiłkowej dokładnie monitorowane powinny być parametry życiowe, m.in. za pomocą pulsoksymetru.

Leczenie astmy wysiłkowej

Podstawową metodą leczenia astmy wysiłkowej jest stosowanie krótko działających leków rozszerzających oskrzela. Podaje się je przed wysiłkiem, jak i doraźnie w momencie wystąpienia ataku astmy. Zastosowanie leków na kilka minut przed wysiłkiem pozwala na utrzymanie efektu nawet przez 3 godziny. Rzadziej stosuje się leki o dłuższym czasie działania.

Metody niefarmakologiczne stanowią doskonałe uzupełnienie leczenia. Podstawą jest rozgrzewka, czyli wysiłek o zdecydowanie mniejszej intensywności niż wysiłek zasadniczy. Często nie dochodzi wtedy do wystąpienia ataku astmy, a wręcz przeciwnie, dzięki prawidłowej rozgrzewce można ćwiczyć nawet 40 minut bez duszności i ataku astmy wysiłkowej. Ponadto w przypadku wysiłku na zimnym powietrzu należy pamiętać o masce zakrywającej nos i usta, ponieważ zimne powietrze dodatkowo zwiększa ryzyko ataku.

Zobacz także: Astma wcale nie musi zamykać w domu. Dzięki nowoczesnym metodom leczenia chorzy mogą prowadzić normalne życie