Artroskopia jest nowoczesną metodą leczenia stawu kolanowego. Umożliwia diagnozowanie jego elementów wewnętrznych, takich jak powierzchnie stawowe, więzadła czy łąkotki oraz wykonanie zabiegów naprawczych, przywracających sprawność po możliwie krótkiej rehabilitacji.

Budowa stawu kolanowego

Staw kolanowy zbudowany jest z dwóch pięter – górnego i dolnego. Rozdzielają je łąkotki, czyli półksiężycowate, płaskie chrząstki, które znajdują się pomiędzy powierzchniami stawowymi kości udowej i piszczelowej. W skład kolana wchodzi również rzepka, znajdująca się w jego przedniej części. Przenosi ona całą siłę mięśnia czworogłowego uda (przyczepionego do jej górnej części) na goleń (do której przyczepia się więzadłem rzepki).

Kolano to największy, bardzo silnie obciążony staw organizmu. Wymaga więc bardzo dobrej stabilizacji. Funkcję tę spełniają:

• torebka stawowa,
  
• więzadła poboczne (przyśrodkowe i boczne),
  
• więzadła krzyżowe (tylne i przednie).
  

Więzadła są mocnymi pasmami zbudowanymi ze zwartej tkanki łącznej, które zapobiegają nadmiernej ruchomości w stawie i ograniczają ruchy w określonych płaszczyznach.

Najczęstsze urazy kolana

Najczęstsze skutki urazów kolana to:

• krwiak,
  
• uszkodzenie torebki stawowej,
  
• naderwanie lub zerwanie więzadeł,
  
• pęknięcie, naderwanie lub zmiażdżenie łąkotki,
  
• pękniecie rzepki.
  

Skutkiem urazu jest pojawienie się takich objawów jak ostry ból, narastający szybko obrzęk, zaburzenia stabilności stawu („uciekanie” w stronę przeciwną do miejsca uszkodzenia więzadła), pojawienie się krwiaka.

Pierwszą pomocą przy urazie kolana jest jego szybkie uniesienie, schłodzenie workiem z lodem oraz nałożenie opaski elastycznej, aby zapobiec narastaniu obrzęku. Jeśli podejrzewa się złamanie, należy staw unieruchomić zgodnie z obowiązującymi zasadami.

Polecamy: Woda w kolanie – jakie są jej objawy, jak ją wyleczyć, jakie są skuteczne domowe sposoby?

Z filmu poniżej dowiecie się czym jest chondromalacja rzepki (kolana):

Na czym polega artroskopia kolana?

Artroskopia kolana polega na wykonaniu na skórze i torebce stawu niewielkich nacięć, przez które wprowadzane są końcówki robocze. Zwykle do wykonania operacji wystarczają dwa lub trzy miejsca wejścia. Wprowadza się przez nie końcówki zawierające następujące elementy:

• tor optyczny lub wizyjny (kamerę),
  
• źródło światła (diodowe lub światłowodowe),
  
• tor umożliwiający podawanie do przestrzeni stawowej gazu lub płynu, pozwalający również na odsysanie treści z kolana,
  
• tor pozwalający na wkładanie do wnętrza stawu narzędzi roboczych sterowanych z zewnątrz mechanicznym manipulatorem.
  

Końcówki endoskopowe wprowadzane do stawu często łączą w sobie dwa lub więcej torów. Ich kombinacja jest uzależniona od modelu artroskopu. Obecnie najczęściej wykonuje się tzw. wideoartroskopię, podczas której do wnętrza stawu wprowadza się kamerę, a obraz z niej jest oglądany przez chirurga na monitorze.

Znieczulenie i czas trwania artroskopii

Podczas artroskopii pacjent nie musi być znieczulony ogólnie (w uzasadnionych przypadkach możliwe jest zlecenie takiej formy anestezji). Powszechnie stosuje się znieczulenie lędźwiowe (nadoponowe, podpajęczynówkowe), w niektórych sytuacjach korzystniejsza jest forma przewodowa, nasiękowa.

Czas trwania zabiegu zależny jest od jego zakresu. Artroskopia może ograniczać się jedynie do diagnostyki i wtedy trwa około 30 minut. Współczesne możliwości obrazowania stawu kolanowego (RTG, USG oraz CT lub MR) pozwalają na postawienie tak szczegółowego rozpoznania, że dodatkowa diagnostyka inwazyjna przy pomocy artroskopu rzadko jest potrzebna. Większość artroskopii polega więc na potwierdzeniu rozpoznania i wykonaniu zabiegu naprawczego, który trwa 1–1,5 godziny.

Rodzaje zabiegów wykonywanych podczas artroskopii

Podczas artroskopii wykonuje się najczęściej zabiegi rekonstrukcyjne, takie jak:

• oczyszczenie wnętrza stawu z pozostałości krwiaka,
  
• zszycie zerwanego więzadła lub uszkodzonej torebki stawowej,
  
• zespolenie naderwanej łąkotki,
  
• wycięcie częściowe lub całkowite łąkotki,
  
• zastąpienie zniszczonego więzadła syntetycznym implantem.
  

Możliwe jest też wykonanie wszczepów chrzęstno-kostnych. W przypadku zaawansowanych zmian zwyrodnieniowych stawu kolanowego wykonuje się zabiegi oczyszczenia chrząstek stawowych i usunięcia narośli kostnych, które ograniczają ruchomość stawu i są przyczyną nawracających dolegliwości bólowych i obrzęków.

Powikłania artroskopii kolana

Podstawowymi powikłaniami artroskopii są krwawienia śródoperacyjne i infekcje rozwijające się wewnątrz stawu lub w miejscach wykonania nacięć powłok. Niekiedy warunki wewnątrz stawu uniemożliwiają przeprowadzenie całego zabiegu i niezbędne jest wykonanie klasycznej operacji kolana.

Rehabilitacja po artroskopii

W porównaniu z klasycznym zabiegiem na otwartym kolanie artroskopia pozwala na bardzo szybkie uruchomienie kolana – początkowo w zakresie ruchów biernych, a następnie czynnych. Chory nie musi długo przebywać w szpitalu, może szybko powrócić do codziennych czynności z kolanem unieruchomionym stabilizatorem. Szczegółowy plan uruchamiania pacjenta opracowuje lekarz wraz z fizjoterapeutą. Ponieważ jest on dostosowany do potrzeb każdego chorego, nie można z góry jednoznacznie określić, jak długo będzie trwał cały proces.

Zobacz, czym zajmuje się fizjoterapeuta: