Apatia jest stanem określanym często, jako wrażenie utraty chęci do życia, lub podejmowania jakichkolwiek aktywności. Osoby z apatią wykonują swoje codzienne obowiązki, są zdolne do pracy i podejmowania innych aktywności, lecz nie wykazują żadnych chęci w celu ich podjęcia. Apatia negatywnie wpływa na nawiązane relacje, zainteresowania oraz odczuwanie radości.

Co to jest apatia?

Osoby cierpiące na apatię w sposób bezrefleksyjny wykonują codzienne obowiązki, najczęściej ograniczając się do podstawowych czynności. Zdarza się, że czują się wypalone, zawężają krąg zainteresowań, a ulubione rzeczy i zajęcia przestają sprawiać im przyjemność. Chorym towarzyszy także poczucie rezygnacji, znaczny spadek samopoczucia i nastroju. Następuje obniżenie nie tylko aktywności fizycznej, ale też intelektualnej, jak również wycofanie się z życia towarzyskiego.

Objawy apatii – jak je rozpoznać?

Należy pamiętać, że apatia może przebiegać u każdej osoby w innej formie oraz natężeniu. Objawy apatii są uzależnione od cech charakteru danej osoby, a także od prowadzonego przez nią stylu życia. Psycholodzy wyróżniają jednak kilka obszarów, które ulegają zmianie u osób borykających się z apatią:

• bodźce fizyczne,
  
• aktywność fizyczna,
  
• emocje i spadek nastroju,
  
• sen,
  
• aktywność intelektualna oraz poznawcza,
  
• relacje społeczne.
  

W przypadku bodźców fizycznych, reakcje związane z podstawowymi potrzebami, takimi jak głód, popęd seksualny czy pragnienie, są ograniczone lub ulegają osłabieniu. Nierzadko dochodzi także do obniżenia wrażliwości na ból fizyczny. Aktywność fizyczna w przebiegu apatii w zdecydowanej większości przypadków jest jednym z obszarów, które najszybciej ulegają zmianie. 

Osoby cierpiące na apatię wycofują się z podejmowanych dotąd aktywności fizycznych, nie są skłonne do wysiłku. Zawieszone zostają czynności związane ze sportem lub rekreacją. Może być to związane z brakiem odczuwania pozytywnych emocji, wywołanych daną aktywnością. Osoby z apatią często zaniedbują swój wygląd fizyczny, który staje się dla nich bez znaczenia.

W przypadku emocji i spadku nastroju następuje większa niż przed rozwojem apatii skłonność do odczuwania smutku i przygnębienia, nawet tego nieuzasadnionego. Osoby cierpiące na apatię sprawiają wrażenia otępiałych emocjonalnie. Apatia wpływa często także na pogorszenie jakości oraz ilości snu, choć reakcje mogą być skrajnie zróżnicowane. Osoby z apatią mogą cierpieć na nadmierną senność lub niedobory snu, co może potęgować efekt znużenia, poczucie ciągłego zmęczenia bądź trudności z wybudzeniem. 

W przebiegu apatii możliwe są także kłopoty z zapadnięciem w sen, częste nocne wybudzanie się. Może mieć to wpływ na kolejny obszar, który ulega widocznemu pogorszeniu, czyli aktywność intelektualną oraz poznawczą. U osób z apatią często dochodzi do problemów z koncentracją, zdolnością uczenia się oraz zapamiętywania, co dodatkowo wpływa na jeszcze większy spadek chęci podejmowania aktywności intelektualnej.

Podobnie jak opisywane wyżej sfery, osłabieniu i pogorszeniu ulegają również relacje społeczne. Objawia się to najczęściej ograniczeniem kontaktów ze znajomymi, a także niechęci do budowania nowych relacji oraz poznawania ludzi. Zdarza się, że osoby borykające się z apatią wycofują się z dotychczasowych relacji społecznych oraz prywatnych, takich jak np. spotkania w gronie rodziny.

Przyczyny i leczenie apatii

Lekarze wyróżniają wiele przyczyn apatii. Rozwój tego stanu psychicznego może wiązać się z różnymi dolegliwościami ogólnoustrojowymi, takimi jak choroby układu krążenia, zaburzenia endokrynologiczne (niedoczynność tarczycy), cukrzyca, choroby nadnerczy, zaburzenia pracy przysadki mózgowej. Zdarza się, że za rozwój apatii są odpowiedzialne także zaburzenia i choroby psychiczne, takie jak: depresja, choroba afektywna dwubiegunowa, schizofrenia. Kolejnymi przyczynami apatii mogą być urazy psychiczne bądź trauma. Apatia może być zatem spowodowana utratą bliskiej osoby, chorobą, wypadkiem komunikacyjnym. Dochodzi do niej, gdy organizm próbuje poradzić sobie z nadmiernym stresem za sprawą spadku wrażliwości na emocje i odczucia fizyczne. Apatia może być także wywołana przepracowaniem i niewłaściwą dietą (głodzeniem się).

Terapia i metody leczenia apatii są uzależnione od jej przyczyn i objawów. Jeśli utrzymują się przez kilka tygodni, należy bezzwłocznie udać się do lekarza. We wstępnym rozpoznaniu często wykonuje się badania serca, układu krążenia i innych organów spełniających istotne funkcje życiowe. Przeprowadzane są testy psychologiczne. Pomocna może okazać się pomoc psychoterapeuty lub psychologa.