Antykoncepcja hormonalna – jak działa, rodzaje, skutki uboczne, skuteczność

Fot: Jonas Glaubitz. / fotolia.com

Antykoncepcja hormonalna powoduje zmianę równowagi hormonalnej w organizmie kobiety, wpływa na fazy cyklu miesiączkowego, zwłaszcza owulację, a w efekcie tworzy barierę uniemożliwiającą plemnikom dotarcie do komórki jajowej. Jej skuteczność jest wysoka, ale trzeba się liczyć ze skutkami ubocznymi.

Antykoncepcja hormonalna to najpowszechniej stosowane metody zapobiegania niechcianej ciąży, popularne zwłaszcza wśród kobiet przed 35. rokiem życia. Pigułki antykoncepcyjne, plastry, krążki dopochwowe, zastrzyki, implanty czy wkładki wewnątrzmaciczne cenione są przede wszystkim za skuteczność, sięgającą nawet 99 %. Problemem są jednak skutki uboczne antykoncepcji hormonalnej, wywołane przez sporą dawkę sztucznych hormonów wprowadzonych do organizmu.

Antykoncepcja hormonalna – jak działa

Antykoncepcja hormonalna, bez względu na rodzaj, działa na organizm w podobny sposób – do organizmu wprowadza się syntetyczne substancje, które mają właściwości podobne do naturalnych kobiecych hormonów płciowych, czyli przede wszystkim należący do grupy estrogenów etynyloestradiol oraz progestagen (sztuczny progesteron).

Antykoncepcja hormonalna powoduje uśpienie jajników, zaprzestających uwalniania komórki i hamujących owulację. Progestagen stymuluje dodatkowo zwiększenie gęstości śluzu szyjki macicy, który utrudnia plemnikom dotarcie do jaja i uniemożliwia zagnieżdżenie się zarodka, wywołując zmiany błony śluzowej macicy.

Najpowszechniej stosowaną metodą antykoncepcji hormonalnej są doustne pigułki antykoncepcyjne. Istnieją dwa podstawowe ich rodzaje:

  • jednoskładnikowe (nazywane niekiedy minipigułką) – zawierają tylko progestagen, zachowują niekiedy naturalny przebieg cyklu owulacyjnego, włącznie z jajeczkowaniem, mogą być przyjmowane przez kobiety karmiące piersią;
  • dwuskładnikowe – mają w składzie zarówno progestagen, jak i estrogen, są bardziej skuteczne, ponieważ równocześnie hamują jajeczkowanie, zwiększają gęstość śluzu w szyjce macicy i wywołują zmiany w błonie śluzowej wnętrza macicy; dzielą się na jednofazowe (wszystkie tabletki mają ten sam skład), dwufazowe (opakowanie zawiera dwa rodzaje pigułek z różną zawartością hormonów) oraz trzyfazowe.

Zobacz film: Czy antykoncepcja hormonalna może leczyć? Źródło: Stylowy Magazyn

Antykoncepcja hormonalna – skutki uboczne

Przyjmując hormonalne środki antykoncepcyjne trzeba się liczyć ze skutkami ubocznymi. Składniki tych preparatów podwyższają bowiem ciśnienie tętnicze i krzepliwość krwi, co z kolei skutkuje blokowaniem przepływu krwi przez naczynia krwionośne. Konsekwencją bywa m.in. zawał serca, który u kobiet jest bardziej rozległy niż w przypadku mężczyzn.

Antykoncepcja hormonalna, a dokładniej podwyższony przez nią poziom estrogenu i wywołane nim zaburzenia krzepliwości krwi mogą powodować, że w żyłach (zazwyczaj kończyn dolnych) tworzą się zakrzepy, nieraz nawet kilkunastocentymetrowe, które przylegają do ściany naczynia i zakłócają przepływ krwi. Część skrzepliny może się oderwać, zatkać tętnicę, a w konsekwencji doprowadzić do zatorowości płucnej, czyli stanu bezpośrednio zagrażającego życiu.

Prawdopodobieństwo tego typu problemów wzrasta, gdy kobieta stosująca antykoncepcję hormonalną równocześnie pali papierosy. Dlatego palaczki powyżej 35. roku życia nie powinny stosować dwuskładnikowych pigułek antykoncepcyjnych.

Antykoncepcja hormonalna wywołuje często także inne skutki uboczne, m.in.:

  • zwiększony apetyt i spowodowany nim wzrost masy ciała,
  • silne bóle głowy,
  • obniżone libido i mniejszą ochotę na seks,
  • wypadanie włosów,
  • niedobór cynku,
  • zmiany nastroju,
  • powiększenie mięśniaków macicy,
  • kamicę dróg żółciowych.

Antykoncepcja hormonalna a rak

Przez lata uważano, że stosowanie doustnej antykoncepcji hormonalnej zwiększa ryzyko rozwoju nowotworów. Współczesne badania naukowe wykazały, że tego typu preparaty faktycznie mogą powodować niewielki wzrost zagrożenia rakiem piersi, zwłaszcza u kobiet, które zaczęły przyjmować pigułki antykoncepcyjne w wieku nastoletnim.

Antykoncepcja hormonalna może jednak również zmniejszać ryzyko niektórych nowotworów, co wykazali niedawno badacze z Uniwersytetu Aberdeen. Kobiety stosujące pigułki antykoncepcyjne są mniej narażone na raka jelita grubego (o 19 %), raka trzonu macicy (o 34%) i raka jajnika (o 33 %).

Zobacz film: Mity dotyczące antykoncepcji. Źródło: Stylowy Magazyn

Antykoncepcja hormonalna dla mężczyzn

Antykoncepcja hormonalna dla mężczyzn będzie prawdopodobnie wkrótce dostępna, ponieważ pracuje nad nią kilkanaście ośrodków naukowych z Europy, Australii i Ameryki Północnej, a wielki projekt badawczy finansowany jest m.in. przez WHO, UNICEF oraz Fundację Billa i Melindy Gates. Testowany obecnie preparat, aplikowany w postaci zastrzyków, ma bardzo dużą skuteczność, ocenianą na 96 %. Problemem do rozwiązania pozostają jednak skutki uboczne stwierdzone podczas testów na 320 mężczyznach, którzy skarżyli się na wahania nastroju, bóle mięśniowe i zmiany skórne.

Na razie antykoncepcja dla mężczyzn ogranicza się tylko do prezerwatywy. Mogą oni także zdecydować się na zabieg wazektomii, czyli przecięcie i podwiązanie nasieniowodów, co prowadzi do zablokowania plemnikom drogi do nasienia i daje niemal 100 % skuteczności.

Zobacz film i wybierz antykoncepcję dla siebie

Zobacz film: Jakie są rodzaje antykoncepcji? Źródło: Klinika urody.

Antykoncepcja hormonalna – skuteczność

Antykoncepcja hormonalna, jeśli jest stosowana zgodnie z wszystkimi zaleceniami, wykazuje się bardzo dużą skutecznością. Największą, sięgającą 99,95 %, zapewnia implant hormonalny, który składa się z cienkiej rurki, wprowadzanej na stałe w górną część ramienia i uwalniający powoli progestageny. Po jego usunięciu płodność wraca.

Skuteczną metodą antykoncepcji hormonalnej są również aplikowane domięśniowo zastrzyki z progestagenów. Jednak po zakończeniu ich stosowana na powrót płodności trzeba poczekać – w ciążę można zajść nie wcześniej niż 10 miesięcy od ostatniej injekcji. Mniej uciążliwy dla organizmu, zwłaszcza wątroby, jest plaster antykoncepcyjny, umieszczany na podbrzuszu, ramieniu, pośladku, barku lub łopatce i cały czas uwalniający progestageny. Jego skuteczność według tzw. wskaźnika Pearla to 0,2, czyli na tysiąc kobiet stosujących plastry tylko dwie zachodzą w ciążę.

Inną skuteczną metodą antykoncepcji hormonalnej jest krążek dopochwowy, zakładany przez kobietę raz w miesiącu i uwalniający progestageny, które mogą jednak niekiedy powodować uczulenia, podrażnienia i stany zapalne miejsc intymnych.

Zobacz film: Antykoncepcja hormonalna oraz nowoczesne metody naturalne. Źródło: Stylowy Magazyn

Data aktualizacji: 27.06.2018,
Opublikowano: 05.04.2017 r.

Komentarze (0)

Trwa dodawanie...
Komentarz dodany!
Komentarz nie mógł zostać dodany
Jak działa wkładka domaciczna? Kiedy nie należy jej stosować?

Jest wiele przeciwwskazań do stosowania spirali. Skuteczność wkładek domacicznych mierzona wskaźnikiem Pearla wynosi poniżej 1. Niestety ten środek antykoncepcyjny, mimo wysokiej skuteczności, obarczony jest wieloma skutkami ubocznymi.

Czytaj więcej
Metody antykoncepcji – naturalne, skuteczne, niehormonalne. Które są najlepsze?

Istnieje wiele metod antykoncepcji. Większość z nich ingeruje w organizm kobiety, co może powodować skutki uboczne. Z tego powodu naturalne metody antykoncepcji są nadal stosowane, mimo iż odznaczają się niższą skutecznością.

Czytaj więcej
Jakie są objawy kiły? Jak rozpoznać tę chorobę?

Objawy kiły, choroby przenoszonej drogą płciową, wywołanej przez krętka bladego, choć są charakterystyczne, bywają bagatelizowane lub sprawiają wstyd pacjentowi. W efekcie zbyt późno trafia on do lekarza. Znajomość dolegliwości pozwala na szybkie podjęcie działania.

Czytaj więcej
PrEP – przedekspozycyjna profilaktyka zakażenia HIV. Wskazania, przebieg, zagrożenia

Jeszcze do nie tak dawna jedyną metodą profilaktyki zakażenia HIV (ludzkim wirusem niedoboru odporności) było unikanie sytuacji ryzykownych i stosowanie prezerwatyw. Obecnie osoby z grupy ryzyka mogą stosować nową metodę – PrEP, czyli profilaktykę przedekspozycyjną.

Czytaj więcej
Ginekolog – kim jest, czym się zajmuje, kiedy należy się do niego udać?

Ginekolog specjalizuje się w profilaktyce, rozpoznawaniu, leczeniu dolegliwości związanych z układem rozrodczym i piersiami. Zajmuje się też prowadzeniem ciąży. Do jego obowiązków należy również udzielanie porad o antykoncepcji. Specjalizacja z ginekologii trwa 5 lat.

Czytaj więcej
Vibin mini - wskazania, dawkowanie, przeciwwskazania do stosowania leku

Vibin mini jest doustnym, dwuskładnikowym hormonalnym środkiem antykoncepcyjnym. Lek w postaci tabletek jest wydawany na receptę.

Czytaj więcej
Ginekolog - kiedy warto udać się do niego na wizytę?

Ginekolog to lekarz, który zajmuje się diagnozowaniem i leczeniem chorób żeńskiego układu rozrodczego. Do jego obowiązków należy także prowadzenie ciąży. To on odbiera poród i opiekuje się kobietą w okresie połogu.

Czytaj więcej
Zastrzyk antykoncepcyjny dla mężczyzn będzie dostępny za pół roku

Czytaj więcej
Miesiączka oraz skutki odstawienia tabletek antykoncepcyjnych

Odstawienie tabletek antykoncepcyjnych niesie konsekwencje istotne dla całego organizmu, który musi na nowo przystosować się do funkcjonowania bez hormonów dostarczanych z zewnątrz. Ma to istotne znaczenie między innymi podczas planowania ciąży.

Czytaj więcej
Odstawienie pigułek antykoncepcyjnych, a starania o dziecko

Odstawienie pigułek antykoncepcyjnych, a starania o dziecko – kiedy najlepiej rozpocząć starania o dziecko? Od trzech lat biorę tabletki antykoncepcyjne.

Czytaj więcej