Stres jest nieodłącznym elementem codziennego życia, choć niektórzy radzą sobie z nim lepiej, inni gorzej. Stres może być zarówno pozytywny, jak i negatywny. Ten pierwszy powoduje mobilizację do dalszego działania. Drugi natomiast może być czynnikiem ryzyka wielu chorób. W związku z tym tak istotne jest, by stres redukować. Jest wiele metod walki ze stresem. Jedną z nich jest stosowanie tzw. adaptogenów. Lista adaptogenów wzmacniających odporność na stres jest długa. Do najbardziej znanych należą żeń-szeń i miłorząb japoński.

Adaptogeny a odporność na stres

Odporność na stres jest bardzo indywidualną cechą, obejmującą radzenie sobie w sytuacjach zwiększonego napięcia. Są osoby bardzo podatne na stres, które nie są w stanie obyć się bez środków farmakologicznych. Stres może wywierać, podobnie jak używki, toksyczny wpływ na organizm człowieka. Dlatego warto sięgnąć w pierwszej kolejności po naturalne metody radzenia sobie ze stresem. Poza np. aktywnością fizyczną czy muzyką, dobrym wyborem są adaptogeny.

Adaptogeny to ekstrakty z ziół czy substancje na bazie roślin, które mają za zadanie zwiększać odporność na stres. Adaptogeny poprzez wzmacnianie odporności na stres powodują, że układ odpornościowy i układ nerwowy człowieka lepiej reagują w sytuacji stresowej i nie dochodzi do znacznego upośledzenia ich funkcji. Adaptogeny stymulują więc układ odpornościowy, powodują poprawę sprawności psychofizycznej, a także wywołują wzrost sił witalnych.

Adaptogeny – lista

Aby jakaś roślina czy substancja została uznana za adaptogen, musi spełnić pewne warunki. Adaptogen powinien powodować zmiany w organizmie, jednak te działania powinny być jak najszersze, a nie specyficzne jedynie dla jednego układu czy narządu. Działanie adaptogenów musi być holistyczne, ma wpływać na cały organizm. Mimo stymulacji energii organizmu, nie mogą powodować wyczerpania się rezerw energetycznych. Adaptogeny nie powinny wywoływać skutków ubocznych, lecz wyłącznie usprawniać procesy fizjologiczne w organizmie. Nie mogą mieć również potencjału uzależniającego. W przeciwieństwie do innych używek, przywracają równowagę w organizmie, co przekłada się na prawidłowe funkcjonowanie organizmu.

Lista ziół i roślin uznanych za adaptogeny jest bardzo obszerna i obejmuje m.in.:

• astragalus,
  
• gotu kola,
  
• żeń-szeń,
  
• miłorząb japoński,
  
• ashwagandha,
  
• różeniec górski,
  
• rhodiola,
  
• korzeń lukrecji.
  

Adaptogeny – właściwości i zastosowanie

Kierunki działania roślin adaptogennych są bardzo różnorodne. Już samo słowo adaptogen (z łac. adaptare, czyli przystosowanie, dopasowanie) podkreśla wielokierunkowe właściwości tych związków. Organizm człowieka jest narażony na częste zmiany, do których musi się adaptować. Jest to pierwsza właściwość adaptogenów, czyli przywracanie równowagi w organizmie i jej utrzymywanie. Kolejne zastosowania i właściwości adaptogenów to:

• działanie antyoksydacyjne, czyli neutralizacja wolnych rodników tlenowych,
  
• wzmocnienie odporności,
  
• działanie przeciwzapalne,
  
• wspomaganie funkcji wątroby, będącej głównym narządem odpowiedzialnym za detoksykację organizmu,
  
• wzmocnienie układu nerwowego i układu krążenia,
  
• ochrona przed promieniowaniem,
  
• zwiększenie odporności na stres,
  
• zmniejszenie negatywnego wpływu na organizm czynników zewnętrznych, jak zanieczyszczenie powietrza, niewłaściwa dieta,
  
• zwiększenie kondycji,
  
• przyspieszenie procesów rekonwalescencji po chorobie,
  
• regulacja gospodarki hormonalnej,
  
• pozytywny wpływ na przekaźnictwo nerwowe zarówno w zakresie obwodowego, jak i centralnego układu nerwowego.
  

Historia stosowania adaptogenów sięga wielu tysięcy lat. Nasilenie ich działania zależy od dawkowania roślin, ich wieku, stanu i jakości.

Adaptogeny – skutki uboczne

Jak wcześniej wspomniano, aby jakaś roślina została uznana za adaptogen, nie może wywoływać istotnych skutków ubocznych. Tymczasem niestety jak w przypadku każdej, nawet najbardziej naturalnej substancji, należy pamiętać, że „co za dużo, to niezdrowo”. Przykładem jest ashwagandha, która może powodować pewne skutki uboczne, jak pieczenie, swędzenie, przebarwienia skóry, a nawet zaburzenia funkcji tarczycy, jeśli jest stosowana w bardzo dużych ilościach. Oczywiście takie sytuacje są rzadkie, ponieważ, by adaptogen wywołał toksyczne właściwości, należałoby przyjąć abstrakcyjnie duże jego ilości. Należy jednak zachować umiar w stosowaniu nawet naturalnych preparatów.

Przeciwwskazania do stosowania roślin adaptogennych

Nie ma istotnych przeciwwskazań do stosowania adaptogenów. Jednak mimo szeregu dobroczynnych właściwości, naturalne adaptogeny nie powinny być spożywane przez małe dzieci, kobiety w ciąży i karmiące. Są to bowiem grupy, na których nie prowadzono żadnych istotnych badań klinicznych potwierdzających bezpieczeństwo stosowania adaptogenów. Przyjmowanie środków na bazie adaptogenów powinno być również skonsultowane z lekarzem w przypadku przewlekłego zażywania leków. Niektóre związki roślinne mogą wchodzić w interakcję z lekami, zwłaszcza znieczulającymi, nasennymi, uspokajającymi czy przeciwlękowymi.

Zobaczcie koniecznie, dlaczego nie wolno popijać leków sokiem grejpfrutowym: