Zespół Korsakowa często, ale nie zawsze, poprzedzany jest wystąpieniem encefalopatii Wernickego - nagłej reakcji mózgu na długotrwały brak tiaminy. Charakteryzuje się ostrym zespołem objawów neurologicznych, w tym oszołomieniem, brakiem koordynacji i nieprawidłowymi ruchami gałek ocznych. Ponieważ utrata pamięci w zespole Korsakowa często następują po epizodzie encefalopatii Wernickego, zaburzenie to jest czasami określane jako zespół Wernickego-Korsakowa.
Zespół Korsakowa jest trudny do zdiagnozowania, gdyż objawy mogą być podobne do występujących w innych chorobach dotyczących osób uzależnionych od alkoholu, np. zatruciu alkoholowym, urazach głowy czy zaburzeniach psychicznych spowodowanych intensywnym spożywaniem alkoholu. Mogą one utrudniać właściwe rozpoznanie.
Objawy zespołu Korsakowa
Zespół Korsakowa wpływa na obszary mózgu, które kontrolują pamięć, dlatego pojawiają się takie problemy :
- trudności w przyswajaniu nowych informacji,
- problem z zapamiętywaniem ostatnich wydarzeń,
-
utrata pamięci,
- trudności ze zrozumieniem sensu informacji,
- problem z umieszczaniem słów w kontekście wypowiedzi,
-
halucynacje.
Problemy z pamięcią krótkotrwałą mogą prowadzić do trudności w tworzeniu nowych wspomnień i przypominaniu sobie ostatnich wydarzeń. Dla przykładu osoby, które mogą wydawać się spójne w rozmowie, chwilę później nie potrafią sobie przypomnieć, że rozmowa się odbyła lub do kogo mówili. Osoby chore mogą ulegać zmianom osobowościowym, odczuwać apatię i niepokój lub wykazywać gadatliwość i powtarzające się zachowania. Osoby z zespołem Korsakowa mogą konfabulować lub uzupełniać informacje, których nie pamiętają. Najcięższą postacią zespołu Korsakowa jest psychoza Korsakowa, będąca wynikiem przewlekłego uszkodzenia mózgu.
Najczęstszymi objawami zespołu Korsakowa są:
- podwójne widzenie,
- opadająca górna powieka,
- niekontrolowane ruchy gałek ocznych,
- utrata koordynacji i trudności z chodzeniem,
- zmieniony stan psychiczny.
Zespół Korsakowa - przyczyny
Naukowcy jeszcze nie wiedzą dokładnie, w jaki sposób zespół Korsakowa uszkadza mózg. Większość przypadków wynika z nadużywania alkoholu, ale nie wiadomo, dlaczego u alkoholików picie powoduje ciężki niedobór tiaminy, podczas gdy u innych osób alkohol ma wpływ przykładowo na wątrobę, żołądek, serce czy jelita. Ponadto alkohol zapobiega wchłanianiu i magazynowaniu witaminy B1 w komórkach organizmu.
Zobacz także: Jak pomóc alkoholikowi wyjść z nałogu? Co zrobić, jeśli nie chce się leczyć?
Na wystąpienie zespołu Korsakowa wpływają między innymi czynniki genetyczne, niedożywienie, niekontrolowane wymioty, AIDS, dializa nerek, przewlekłe infekcje czy nowotwory.
Jak przebiega leczenie zespołu Korsakowa?
Leczenie powinno rozpocząć się tak szybko, jak to możliwe. Szybka terapia może opóźnić lub zatrzymać postęp choroby. Leczenie może obejmować najpierw hospitalizację, która bywa niezbędna do monitorowania i leczenia innych objawów oraz komplikacji związanych z chorobą. Stosowane również może być leczenie objawowe i wspomagające.Eksperci zalecają, aby postępowanie medyczne dotyczące utraty pamięci lub innych zmian poznawczych obejmowało zawsze pytania dotyczące spożywania alkoholu.
Ponadto zalecają, aby osoby długotrwale pijące alkohol i inne osoby narażone na niedobór tiaminy przyjmowały doustne suplementy tiaminy i innych witamin pod nadzorem lekarza.
Reakcje na przyjmowanie witaminy B1 mogą być zróżnicowane, ale dotyczą przede wszystkim objawów odstawienia alkoholu, takich jak: bezsenność, pocenie się, wahania nastroju. Mogą wystąpić także halucynacje czy zaburzenia myślenia. Podawanie tiaminy może trwać codziennie przez kilka miesięcy. Jeżeli to zaburzenie neurodegeneracyjne zostanie zdiagnozowane wystarczająco wcześnie i zostanie wdrożone leczenie, w niedługim czasie może nastąpić znaczna poprawa. U tych osób, u których wystąpił zespół Korsakowa, przedłużone leczenie doustną tiaminą oraz innymi witaminami i magnezem może zwiększyć szanse na poprawę stanu zdrowia chorego. Niektóre osoby dotknięte chorobą mogą skorzystać z metod psychologicznych pomocnych w leczeniu zaburzeń umysłowych i emocjonalnych (psychoterapia). W niektórych przypadkach zaburzenia myślenia i problemy psychiczne mogą potrwać rok. W ciężkich przypadkach uszkodzenie mózgu może powodować trwałe problemy z pamięcią i chodzeniem.
Kluczem do wyzdrowienia i odzyskiwania pamięci i funkcji umysłowych jest utrzymanie odpowiedniego poziomu witaminy B1 w organizmie, co oznacza powstrzymanie się od nadużywania alkoholu. Należy również rozpocząć stosowanie zrównoważonej diety, aby zapobiec przyszłym niedoborom tej witaminy. Żywność bogata w witaminę B1 to produkty takie jak ryż, chleb pszenny, szpinak, pomarańcze czy mleko.
Śmiertelność zespołu Korsakowa jest wysoka, jeśli choroba nie będzie leczona. Większość zgonów jest wynikiem zakażenia płuc, posocznicy lub nieodwracalnego uszkodzenia mózgu.