Uszkodzony lub nadwyrężony stożek rotatorów może doskwierać osobie w każdym wieku, najczęściej jednak występuje u sportowców i osób ze zwyrodnieniami. Ważnym elementem leczenia jest rehabilitacja.
Co to jest stożek rotatorów?
Stożek (kaptur, pierścień) rotatorów jest grupą mięśni i ścięgien, które pokrywają staw ramienno-łopatkowy. Zalicza się do niej:
- mięsień nadgrzebieniowy – posiada trójkątny kształt; jest odpowiedzialny za odwodzenie ramienia i jego rotację;
- mięsień podgrzebieniowy – o trójkątnym kształcie; odwraca ramię, odwodzi je i zgina, chroni także torebkę stawową;
- mięsień obły mniejszy – walcowaty; obraca ramię na zewnątrz;
- mięsień podłopatkowy – przywodzi ramię i obraca je do wewnątrz.
Bark otoczony jest 30 mięśniami, a stożek rotatorów zapewnia mu odpowiednią stabilizację i ruchomość.
Jakie objawy daje uszkodzony lub nadwyrężony stożek rotatorów?
Najczęstszą przyczyną dolegliwości ze strony barku jest uszkodzenie struktur stożka rotatorów. Na ogół jest to naciągnięcie lub zerwanie ścięgien, przyczepów i mięśni. Taka sytuacja może zdarzyć się podczas intensywnego uprawiania sportu, ale też na skutek urazów. W rzadszych przypadkach za dolegliwości związane ze stożkiem rotatorów odpowiedzialne są choroby zwyrodnieniowe stawów – wówczas dotykają raczej osoby starsze.
Objawy, które daje uszkodzony stożek rotatorów, mogą być różne, w zależności od przyczyn, które je wywołały. W przypadku urazów charakterystyczny jest nagły i bardzo silny ból. W stanach przewlekłych ma on charakter delikatniejszy, ale nawracający. Nasila się często podczas nocnego odpoczynku. Może wystąpić także ograniczenie ruchowe w ramach chorego stawu i osłabienie siły mięśniowej kończyny.
Stożek rotatorów – przyczyny dolegliwości i grupy ryzyka
Uszkodzenia stożka rotatorów o charakterze przewlekłym rozwijają się przez pewien czas, na skutek zachodzących mikrourazów u intensywnie trenujących sportowców lub osób wykonujących ciężką pracę fizyczną, a także w przypadku postępujących zwyrodnień, najczęściej występujących u osób starszych. Powstawaniu tej formy uszkodzenia stożka rotatorów sprzyja częste podnoszenie ramion w górę – sporty predysponujące do tego to między innymi siatkówka, tenis, pływanie i piłka ręczna.
Ostre urazy stożka rotatorów występują w trakcie wypadków komunikacyjnych, urazów sportowych i upadków. Może też dojść do zerwania ścięgna w trakcie treningów siłowych lub na skutek zbyt silnego szarpnięcia ręką.
Uszkodzony stożek rotatorów – leczenie i rehabilitacja
O rodzaju podjętego leczenia dolegliwości związanych ze stożkiem rotatorów decyduje się dopiero po dokładnej diagnostyce problemu. Lekarz ortopeda zleca wykonanie badań – najczęściej prześwietlenia RTG, rezonansu magnetycznego i USG. W niektórych wypadkach (najczęściej tych związanych z urazami) konieczna jest operacja.
W przewlekłych i wolno postępujących postaciach chorób stożka rotatorów korzysta się w pierwszej kolejności z leków przeciwbólowych i przeciwzapalnych oraz stosuje odciążenie stawu ramienno-łopatkowego poprzez umieszczenie ręki na temblaku lub w specjalnej szynie.
Następnie, aby stożek rotatorów zaczął funkcjonować poprawnie, konieczna jest rehabilitacja. Odpowiednie ćwiczenia przeprowadza się pod okiem doświadczonego fizjoterapeuty.
Fizjoterapia stożka rotatorów obejmuje dodatkowo zabiegi przyspieszające leczenie, takie jak:
- TENS – przezskórna stymulacja nerwów prądem,
- ultradźwięki,
- jonoforeza – terapia prądem z użyciem jonów,
- parafinoterapia – okłady parafinowe mają dużą pojemność cieplną, dzięki czemu ciepło przenika nawet do głęboko umieszczonych tkanek,
- pole magnetyczne,
- okłady z lodu,
- krioterapia.
Stożek rotatorów – operacja
W niektórych przypadkach chorób barku konieczne są zabiegi chirurgiczne. Najczęściej stosowane to:
- rekonstrukcja ścięgien stożka rotatorów – najczęściej wykonywana artroskopowo, dzięki czemu nie ma dużej rany i bark szybciej się goi; polega na ponownym przymocowaniu zerwanego ścięgna do kości;
- przeszczep mięśnia najszerszego grzbietu – pobiera się kawałek ścięgna z mięśnia najszerszego grzbietu, który następnie jest przeszczepiany na głowę kości ramiennej, gdzie ma zastępować funkcję stożka rotatorów;
- endoproteza barku – stosuje się ją, jeżeli doszło do rozległych uszkodzeń stawu ramienno-łopatkowego i polega na wszczepieniu sztucznego stawu; operację tę stosuje się bardzo rzadko.
Profilaktyka urazów stożka rotatorów
Profilaktyka urazów stożka rotatorów polega na odpowiednim przygotowywaniu mięśni do podjęcia wysiłku fizycznego przed rozpoczęciem treningu lub pracy. Należy je rozgrzewać, wykonując odpowiednie ćwiczenia fizyczne. Równie ważne jest wzmacnianie i rozciąganie mięśni po treningu, aby zapobiec wystąpieniu przykurczów mięśniowych.
Bibliografia:
1. Stożek rotatorów - anatomia i biomechanika