Metoda western blot zawdzięcza popularność wysokiej specyficzności. W przypadku wątpliwych wyników wcześniej przeprowadzonych badań lub nietypowego przebiegu klinicznego choroby dzięki temu testowi można ostatecznie, stuprocentowo potwierdzić rozpoznanie.
Test western blot – podstawy
Test western blot opiera się na analizie białek wyodrębnionych z próbki krwi (niekiedy z innych tkanek). Materiał jest odpowiednio opracowywany, by białka uwolniły się z komórek i by oddzielić te elementy, które utrudniałyby wykonanie badania. Metoda polega na potraktowaniu mieszaniny badanych białek przygotowanymi w specjalistycznym laboratorium przeciwciałami. Reagują one z antygenami białek określonych wirusów lub bakterii albo z immunoglobulinami, które produkuje organizm, walcząc z nimi. Do diagnostycznych przeciwciał dodaje się substancję radioaktywną lub enzym, który w połączeniu z określonym odczynnikiem powoduje reakcję barwną.
Przygotowanie zestawu do badania typu western blot jest niezmiernie skomplikowane i pracochłonne. W efekcie cena takich materiałów jest bardzo wysoka. Dlatego testy te wykonuje się po wykorzystaniu metod tańszych, kiedy nie udaje się uzyskać jednoznacznego wyniku.
Western blot – wykonanie badania
Po pobraniu i wstępnym przygotowaniu mieszaniny białek niezbędne jest ich rozdzielenie. Wykorzystuje się do tego dwie metody. Podstawową jest elektroforeza – badany materiał umieszcza się na specjalnym podłożu, do którego przykłada się napięcie elektryczne. W wytworzonym polu białka przemieszczają się z prędkością zależną od masy cząsteczkowej. Rezultatem tego działania jest powstanie linii, na której poszczególne typy protein układają się w prążki, w kolejności odpowiadającej rosnącym wielkościom cząsteczki. Wiedząc, w których prążkach lokalizują się określone typy białek, na tym etapie można już wstępnie powiedzieć, że w próbce jest np. bardzo dużo immunoglobulin klasy G (IgG) lub klasy M (IgM). Nie wiadomo jednak, przeciw jakim antygenom (czyli w efekcie – chorobom) są skierowane.
Dlatego podzielone na grupy białka przenosi się na inne podłoże (ta czynność to – z języka angielskiego – blotting). Następnie dodaje się do nich znakowane laboratoryjnie przeciwciała „rozpoznające” antygeny typowe dla boreliozy lub innej choroby. Jeśli są one obecne – preparat testowy łączy się z określonym prążkiem. Można go później uwidocznić na kliszy rentgenowskiej lub po dodaniu odczynnika zmieniającego barwę. O ile w próbce brak białek związanych z chorobą, znakowane przeciwciało nie ma się z czym połączyć i jest spłukiwane z preparatu. Brak jest później reakcji barwnej lub śladu promieniowania.
Badanie western blot w boreliozie
Badanie western blot w boreliozie wykonuje się, by potwierdzić rozpoznanie postawione we wcześniejszych badaniach lub rozstrzygnąć wątpliwości co do natury choroby. Testy podstawowe (np. typu ELISA) mają relatywnie dużą dokładność (około 65–75%), ale nie są specyficzne. Oznacza to, że mogą dawać wynik dodatni po połączeniu się z przeciwciałami IgM i IgG innymi, niż te powstające w przebiegu boreliozy. Dlatego pozytywny rezultat takiego badania bez objawów klinicznych nie upoważnia lekarza do postawienie rozpoznania boreliozy. Konieczne jest wtedy wykonanie testu western blot, którego wiarygodność jest niemal stuprocentowa.
IgM i IgG w boreliozie – dodatni wynik testu western blot
Przeciwciała przeciw antygenom bakterii powodujących boreliozę (krętków z rodzaju Borrelia) pojawiają się w organizmie po pewnym czasie od zakażenia. Powodują objawy grypopodobne i charakterystyczny dla choroby rumień wędrujący. Symptomy te jednak szybko przemijają. Co więcej, wiele zakażeń przebiega bez objawów klinicznych. Dlatego jedyną formą potwierdzenia boreliozy jest badanie laboratoryjne.
Dodatni wynik testu na obecność przeciwciał przeciw krętkom (niezależnie czy przy użyciu metod podstawowych czy testu western blot) uzyskuje się dopiero po 3–4 tygodniach od zakażenia. Wcześniejsze wykonywanie tego typu badań jest nieuzasadnione. Początkowo obserwuje się wzrost poziomu specyficznych immunoglobulin klasy M (IgM). Ich stężenie zmniejsza się stopniowo i po 6 miesiącach już się ich nie stwierdza. Przez wiele lat, często do końca życia, można natomiast wykryć obecność immunoglobulin typu G (IgG). Pojawiają się one później niż IgM, bo po 6–10 tygodniach od pierwszego kontaktu z chorobotwórczym drobnoustrojem.
Wybór właściwego testu western blot do badania
Pozytywny wynik badania na IgM oznacza, że do zachorowania doszło co najmniej 2 tygodnie wcześniej, ale nie dawniej niż przed 6 miesiącami. Dla IgG pozytywny test potwierdza istnienie boreliozy przez okres dłuższy niż 6 tygodni albo stare, przebyte dawno temu i wyleczone już, zachorowanie. Znajomość tego mechanizmu pozwala lekarzowi na wybranie do badania odpowiedniego typu testu – reagującego na IgM lub IgG. Brak wiedzy na ten temat może zaś prowadzić do uzyskania fałszywie negatywnego wyniku badania i niewykrycia istniejącej choroby.