Szczepionka przeciw kleszczom jest inaktywowana. Ma na celu czynne uodpornienie przeciw zapaleniu opon mózgowo-rdzeniowych i mózgu. Nie jest skuteczna na inne choroby przenoszone przez kleszcze, jak borelioza z Lyme. Najlepiej zaszczepić się zimą lub wczesną wiosną, gdyż o tej porze roku ryzyko ukąszenia jest najmniejsze.

Szczepionka na kleszcze - wskazania

Grupę podwyższonego ryzyka rozwoju kleszczowego zapalenia mózgu stanowią: osoby z terenów endemicznych zagrożonych chorobą, przebywające przez dłuższy czas na terenach leśnych i zatrudnione przy wyrębie lasu, a także rolnicy i wojskowi stacjonujący na terenach leśnych. Ponadto na szczepionkę powinny zdecydować się kobiety w ciąży.

Szczepionka na kleszcze - sposób podania

Szczepionkę podaje się domięśniowo, najczęściej w mięsień naramienny lub obszerny boczny uda. W szczególnych przypadkach, jak np. dzieciom ze skazą krwotoczną, można wstrzyknąć szczepionkę podskórnie. Szczepionki nie wolno podawać donaczyniowo, czyli dotętniczo lub dożylnie, ponieważ może spowodować reakcję uczuleniową, ze wstrząsem włącznie.

Szczepionka na kleszcze - schemat dawkowania

Pełen cykl obejmuje trzy dawki szczepienia pierwotnego i dawki przypominające. Szczepionka na kleszcze może być podawana dwojako:

• Schemat standardowy
  

Szczepionka podawana jest w cyklu 0-1 do 3-5 do 12 miesięcy. Drugą dawkę można podać 2 tygodnie po pierwszym zastrzyku ochronnym. Efektu należy się spodziewać po dwóch tygodniach po drugiej dawce. Pierwsze szczepienie przypominające wykonuje się po 3 latach, a kolejne - co 3 lata w przypadku osób po 49 roku życia i co 5 lat u osób z grupy wiekowej 12-49 lat.

• Schemat skrócony
  

Szczepionka podawana jest w cyklu 0-7-21 dni. Uodpornienia można się spodziewać po dwóch tygodniach po drugim zastrzyku ochronnym. Pierwszą dawkę przypominającą podaje się po upływie 12-18 miesięcy, a kolejne - co 3 lata w przypadku osób po 49 roku życia i co 5 lat osobom z grupy wiekowej 12-49 lat.

Bez względu na schemat podawania szczepionki, po wstrzyknięciu drugiej dawki serokonwersja wynosi 88-96%. W celu uzyskania miana ochronnego przeciwciał należy zastosować 3 dawki, czyli pełne szczepienie podstawowe.

Zobacz także: Jak wyciągnąć kleszcza i co zrobić po jego wyjęciu?

Szczepionka na kleszcze dla dzieci

Szczepionkę, która ma na celu czynne uodpornienie przeciw kleszczowemu zapaleniu opon mózgowo-rdzeniowych i mózgu, można podawać dzieciom po ukończeniu drugiego roku życia. Szczególnie narażone są te, które przebywają okresowo lub stale na terenach, gdzie występuje KZM. Standardowy i skrócony schemat szczepień oraz terminy podania dawek uzupełniających są takie same jak u dorosłych.

Szczepienie przeciw kleszczom - powikłania

Szczepionka przeciw kleszczom (jak każda inna) może powodować skutki uboczne. Najczęściej występujące objawy to: silny ból w miejscu podania szczepionki, ogólne osłabienie, senność, brak łaknienia, zmęczenie, zawroty głowy, ból mięśni i głowy. Ponadto pojawić się mogą:

• zaczerwienienie i obrzęk w miejscu wstrzyknięcia,
  
• tkliwość miejsca wstrzyknięcia,
  
• objawy grypopodobne, a zwłaszcza nadmierna potliwość i dreszcze,
  
• gorączka powyżej 38oC,
  
• nudności, wymioty, biegunka,
  
• bóle stawowo-mięśniowe w okolicy karku.
  

Zobacz także: Rumień wędrujący po kleszczu – ile się utrzymuje, jak wygląda?

Symptomy pojawiają się przeważnie po pierwszym szczepieniu. Mogą utrzymywać się od 2 do 3 dni. Ustępują samoistnie i nie wymagają specjalistycznego leczenia. Znacznie rzadziej rozwinąć się mogą dolegliwości, takie jak:

• uogólnione powiększenie węzłów chłonnych,
  
• ziarniniak, czyli grudka z nagromadzeniem płynu surowiczego w miejscu podania,
  
• szum w uszach, drgawki, drętwienie kończyn, zaburzenia neurologiczne np. zespół Guillaina-Barrégo,
  
• reakcje alergiczne charakteryzujące się obrzękiem błon śluzowych, uogólnioną pokrzywką, dusznością, świstem oddechowym, skurczem oskrzeli, spadkiem ciśnienia,
  
• przemijająca trombocytopenia, czyli czasowe zmniejszenie ilości płytek krwi,
  
• chwiejny chód,
  
• zapalenie nerwów,
  
• niespecyficzne zaburzenia widzenia, jak zamglone widzenie, światłowstręt, ból gałki ocznej,
  
• sztywność mięśni,
  
• zaostrzenie chorób autoimmunologicznych.
  

Szczepionka na kleszcze - przeciwwskazania do stosowania

Nie należy podawać szczepionki na kleszczowe zapalenie mózgu w przypadku, gdy:

• stwierdzono nadwrażliwość na którykolwiek składnik szczepionki, substancje wykorzystywane w procesie produkcyjnym i obecne w ilościach śladowych,
  
• stwierdzono uczulenie na białko kurze i formalinę,
  
• wystąpiły objawy uczuleniowe po wcześniejszym podaniu szczepionki,
  
• po podaniu szczepionki pojawiły się działania niepożądane, a szczególnie niepożądane odczyny poszczepienne, które nie ograniczają się do miejsca szczepienia,
  
• ma miejsce ostra faza choroby wymagająca leczenia lub nie minęły dwa tygodnie od jej zakończenia.