Od 1 stycznia 2017 r. szczepionka na pneumokoki jest w Polsce refundowana i obowiązkowa dla dzieci urodzonych po 31 grudnia 2016 r. Na zakażenie pneumokokami narażone są najbardziej dzieci, które nie ukończyły 2. roku życia, a także dzieci uczęszczające do żłobków i przedszkoli oraz często leczone antybiotykami. Bakterie te mogą zaatakować również maluchy z osłabioną odpornością, przewlekle chore i narażone na bierne palenie. Kiedy wykonać szczepienie na pneumokoki? Im szybciej, tym lepiej, ale decyzję zawsze musi podjąć lekarz.
Rodzaje szczepionek na pneumokoki
Istnieją różne rodzaje szczepionek na pneumokoki, a wybór konkretnej z nich zależy od lekarza. Szczepionka na pneumokoki dla dzieci po 2. roku życia, dla osób powyżej 65. roku życia i dla osób z grup ryzyka to szczepionka polisacharydowa. Zapewnia ona ochronę przed 23 najczęściej występującymi typami pneumokoków, które w Polsce są odpowiedzialne za ponad 80% zakażeń inwazyjnych. Szczepionka polisacharydowa chroni przed wszystkimi zakażeniami wywołanymi przez pneumokoki, które wykazują odporność na antybiotyki.
Dzieciom od 6. tygodnia życia podawane są szczepionki skoniugowane. Zawierają one specjalne białko, które stymuluje układ odpornościowy i zapewnia trwałą odporność. Chronią przed najważniejszymi typami bakterii wywołujących choroby inwazyjne. Szczepionki skoniugowane dzielą się na 3 rodzaje:
- szczepionki 7-walentne – chronią przed 7 odmianami pneumokoków, mogą być stosowane u dzieci od 6. tygodnia do 5. roku życia, obecnie zostały zastąpione przez szczepionki 13-walentne,
- szczepionki 10-walentne – chronią przed 10 stereotypami pneumokoków, mogą być stosowane u dzieci od 6. tygodnia do 2. roku życia,
- szczepionki 13-walentne – zwierają wszystkie szczepy szczepionki 7-walentne oraz dodatkowe 6 stereotypów, które odpowiadają za najczęściej występujące zakażenia. Mogą być stosowane u dzieci od 6. tygodnia do 5. roku życia. Dzieciom między 6. tygodniem a 6. miesiącem życia podaje się 3 dawki oraz 1 dawkę uzupełniającą, dzieciom powyżej roku życia podaje się 2 dawki.
W Polsce refundowana jest szczepionka 10-walentna, która zapewnia mniejszą ochronę niż szczepionka płatna – 13-walentna.
Pneumokoki – szczepić czy nie?
Pneumokoki powodują zapalenia ucha, zatok, płuc czy opon mózgowo-rdzeniowych. Negatywnie wpływają na rozwój intelektualny dziecka, ponieważ w wyniku zakażeń dochodzi do rozwoju wodogłowia i uszkodzenia tkanki nerwowej, która nigdy się nie odbuduje. Przed tymi bakteriami nie można się ustrzec, ponieważ bytują one w błonie śluzowej gardła i nosa u co trzeciego zdrowego dziecka, a przenoszą się przez kaszel lub kichnięcie. W momencie osłabienia odporności, np. po przebytej grypie, pneumokoki wnikają głębiej, a w skrajnych przypadkach doprowadzają do sepsy.
Odpowiedzialni rodzice nie powinni zastanawiać się nad tym, czy zaszczepić dziecko, ale nad tym, kiedy to zrobić. Oczywiście to lekarz decyduje o tym, kiedy szczepić dziecko na pneumokoki, ponieważ malec musi być zdrowy. Rodzice powinni zadbać o to, aby wybrać się do lekarza od razu po ukończeniu przez dziecko 6. tygodnia życia. Przed szczepieniem na pneumokoki malec musi być zbadany, a katar lub inne dolegliwości wyleczone.
Szczepionka na pneumokoki – powikłania
Każda szczepionka może powodować powikłania, podobnie jak leki, a zwłaszcza antybiotyki. W dobie ruchu antyszczepionkowego szczepionki są dokładnie przebadane i sprawdzone, więc ryzyko wystąpienia skutków ubocznych jest po szczepieniu na pneumokoki znikome. Najczęściej występująca reakcja po szczepieniu na pneumokoki to lekka bolesność i opuchlizna miejsca wkłucia. U niektórych dzieci po szczepieniu na pneumokoki może pojawić się gorączka.
W ulotce wymienione są także inne skutki uboczne, np.:
- senność lub bezsenność,
- reakcje alergiczne, pokrzywka,
- bezdech (u wcześniaków),
- obrzęk naczynioruchowy,
- drgawki gorączkowe i mózgowe,
- zapaść sercowo-naczyniowa,
- wstrząs anafilaktyczny.
Najpoważniejsze powikłania występują niezwykle rzadko.
Kalendarz szczepień – pneumokoki
Szczepienie na pneumokoki jest obowiązkowe, a to, ile dawek należy podać, zależy od wieku dziecka. Zgodnie z kalendarzem szczepień dawkowanie szczepionki skoniugowanej wygląda następująco:
- 2–6 miesiąc życia – 3 dawki co 4–6 tygodni, 1 dawka przypominająca po ukończeniu 12. miesiąca życia,
- 6–11 miesiąc życia – 2 dawki co 4-6 tygodni, 1 dawka przypominająca po ukończeniu 12 miesiąca życia,
- 11–23 miesiąc życia – 2 dawki w odstępie przynajmniej 2 miesięcy,
- 24–59 miesiąc życia – 1 dawka lub 2 dawki co 2 miesiące w zależności od rodzaju szczepionki.
Szczepienie przypominające zapewnia długotrwałą odporność.