Wirus brodawczaka ludzkiego (Human Papilloma Virus - HPV) to jeden z najczęściej przenoszonych drogą płciową czynników chorobotwórczych, który jest odpowiedzialny za większość przypadków raka szyjki macicy i brodawek płciowych (kłykcin kończystych). 

Szczepionka przeciw HPV (przeciw wirusowi brodawczaka ludzkiego) wzbudza wiele wątpliwości i kontrowersji. Badania naukowe potwierdzają bardzo wysoką skuteczność wakcyny, która niemal w 100% chroni przed zachorowaniem na raka szyjki macicy i zakażeniem kłykcinami kończystymi, a częściowo także przed nowotworami pochwy i sromu. Skąd więc obawy przed szczepieniem?

Co daje szczepionka przeciw HPV?

Przenoszony drogą płciową wirus HPV to najczęstsza i najpoważniejsza przyczyna raka szyjki macicy - drugiego pod względem częstotliwości występowania nowotworu złośliwego u kobiet. 

Wirus HPV przenosi się podczas kontaktów seksualnych. Do zarażenia może dojść na skutek kontaktów genitalno-genitalnych, oralno-genitalnych, a nawet poprzez kontakt dłoni z genitaliami osoby będącej nosicielem. Istnieje także możliwość przeniesienia się drobnoustroju z matki na dziecko podczas porodu, a nawet z dorosłego na dziecko w sytuacji bliskich kontaktów intymnych (np. podczas wspólnej kąpieli). Potencjalnie nosicielem wirusa może być więc każda osoba, która w swoim życiu miała jakiekolwiek kontakty seksualne. Nie oznacza to jednak, że każdy zachoruje.

Większość zakażeń HPV przebiega bezobjawowo i ustępuje po upływie od kilku dni do kilkunastu miesięcy. Nie do końca jest to jednak powód do radości, ponieważ znaczna część zarażonych osób nie ma pojęcia, że jest nosicielami tego drobnoustroju i może nieświadomie rozprzestrzeniać go dalej.

Wirus HPV może być niebezpieczny zarówno dla mężczyzn, jak i dla kobiet. Oprócz raka szyjki macicy może powodować raka pochwy i sromu, a także raka prącia i odbytu. Nie ma skutecznego sposobu zwalczania go, można natomiast leczyć schorzenia, które on powoduje (zmiany przedrakowe, brodawki płciowe, brodawczaki krtani i raka szyjki macicy). Zdecydowanie większą skuteczność ma jednak profilaktyka: unikanie przypadkowych kontaktów seksualnych, a także szczepienie.

Przyjęta w odpowiednim czasie szczepionka przeciwko HPV ma bardzo wysoką skuteczność - zapobiega zakażeniom wirusem brodawczaka ludzkiego typu 6, 11, 16 i 18. Typy 16 i 18 mają charakter onkogenny (przyczyniają się do powstania nowotworu) i odpowiadają za 70% przypadków zachorowań na raka szyjki macicy. Trudno dokładnie oszacować, jakie jest ryzyko, że osoba niezaszczepiona zachoruje. Należy jednak pamiętać, że w ciągu całego życia kontakt z wirusem ma około 50% populacji. Tylko w Polsce każdego roku diagnozuje się średnio 3300 przypadków zachorowań na raka szyjki macicy.

Szczepionka HPV: kiedy należy się szczepić?

Zaszczepić może się każda kobieta w każdym wieku. Najlepsze efekty daje szczepionka przyjęta w wieku nastoletnim (najlepiej między 11. a 12. rokiem życia), przed rozpoczęciem aktywności seksualnej. Wówczas istnieją największe szanse na zmniejszenie ryzyka zakażenia. 

Jeśli kobieta rozpoczęła już życie seksualne, ryzyko zakażenia wirusem można zmniejszyć poprzez możliwe ograniczenie liczby partnerów seksualnych - im jest ich mniej, tym bardziej maleje ryzyko zakażenia. Do profilaktyki HPV należą również regularne badania cytologiczne, które w porę pomogą wykryć zmiany, jakie uaktywniły się pod wpływem ewentualnego działania wirusa (np. stany przedrakowe).

W Polsce dostępne są trzy rodzaje szczepionek przeciwko HPV:

• cervarix przeciw dwóm rakotwórczym typom wirusa: HPV16 i HPV18;
  
• silgard przeciw czterem typom wirusa, w tym dwóm rakotwórczym typom HPV16 i HPV18 i dwóm typom HPV6 i HPV11 odpowiedzialnym za kłykciny kończyste (brodawki płciowe);
  
• gardasil 9 przeciw siedmiu rakotwórczym typom HPV (HPV16, 18, 31, 33, 45, 52 i 58) oraz dwóm typom HPV6 i HPV11 odpowiedzialnym za kłykciny kończyste.
  

Nie istnieje szczepionka, która przeciwdziała wszystkim typom wirusa jednocześnie. Każda z wymienionych powyżej wakcyn podawana jest w postaci zastrzyku domięśniowego i wymaga podania w trzech dawkach. Cena jednej dawki wynosi średnio od 400 do 500 zł.

Szczepionka HPV: skutki uboczne i możliwe powikłania

Jak w przypadku każdej szczepionki, istnieje grupa osób, u których organizm niełatwo poddaje się jej działaniu. Odnośnie do HPV grupa ta mierzona jest w promilach - jej liczebność jest zatem bardzo niewielka. Sporadycznie szczepionka daje skutki uboczne, takie jak: ból w miejscu wstrzyknięcia, gorączka, omdlenia, reakcje alergiczne. Na ogół wakcyny są jednak bezpieczne i dobrze tolerowane przez organizm, nie powodują poważniejszych powikłań. 

Wbrew obiegowym opiniom HPV nie ma również związku z pojawieniem się zaburzeń funkcjonowania układu immunologicznego (odpornościowego) czy niewydolności jajników. Z całą pewnością jest o wiele bezpieczniejsza niż bezpośredni kontakt z wirusem.