Maść ichtiolowa zawiera w składzie substancję czynną, zwaną ichtiolem lub ichtamolem (z łac. Ammonii bituminosulfonas, ichtammolum), która jest odpowiedzialna za działanie i właściwości maści. Maść ichtiolowa jest stosowana od pokoleń jako lek na trądzik, wypryski skórne oraz czyraki.

Czym jest maść ichtiolowa? Właściwości, stężenia

Maść ichtiolowa występuje najczęściej w postaci 10- lub 15-procentowego stężenia ichtiolu, który jest bardzo gęstą cieczą wykorzystywaną w farmacji, także jako składnik emulsji, zawiesin, roztworów i past. Naturalny ichtiol jest otrzymywany z destylacji łupków bitumicznych pochodzących z okresu mezozoiku. Jego największe złoża występują na terenie Estonii oraz w wybranych częściach Karpat. Obecnie ichtiol uzyskiwany jest jednak syntetycznie.

Farmakopea Polska wyróżnia dwa rodzaje maści ichtiolowych: Ammonii bituminosulfonatis unguentum oraz Unguentum contra congelation (maść ichtiolowo-kamforowa). Pierwsza z nich bazuje na lanolinie i wazelinie żółtej z 10-procentowym stężeniem ichtiolu. Maść ichtiolowo-kamforowa, podobnie jak pierwsza, bazuje na lanolinie i wazelinie, lecz w składzie jest obecne także 15-procentowe stężenie ichtiolu oraz 5-procentowe stężenie kamfory. Tak otrzymana maść służy także w leczeniu odmrożeń.

Najpopularniejszy rodzaj maści ichtiolowej, zawierający 10-procentowe stężenie ichtiolu ma lepką i gęstą konsystencję oraz czerwonobrązową barwę. Uwagę zwraca także specyficzny zapach maści ichtiolowej, za który odpowiedzialne są związki siarki obecne w substancji.

Działanie maści ichtiolowej

Maść ichtiolowa jest stosowana od wielu lat jako lek w leczeniu trądziku i jego objawów –pryszczy, zatkanych porów skóry, a także zwiększonego wydzielania łoju (sebum). Jak podkreślają dermatolodzy oraz zwolennicy stosowania maści ichtiolowej, w terapii zmian trądzikowych ichtiol pomoże w uwolnieniu ropy z wyprysków skórnych, dzięki czemu znacznie skraca się czas ich występowania na skórze (działanie ściągające). Maść ichtiolowa stosowana jest na owrzodzenia, wykazuje stosunkowo silne działanie bakteriostatyczne, polegające na powstrzymywaniu rozwoju bakterii. Maść ichtiolowa jest pomocna także na stłuczenia, jednak należy pamiętać, że nie wolno jej stosować na otwarte rany.

Maść ichtiolowa jest skuteczna w leczeniu czyraków, będących stanem chorobowym skóry, wywołanym zakażeniem gronkowcami. Choroba objawia się ropnym zapaleniem mieszków włosowych oraz ich otoczenia. Objawy czyraka związane są z zapaleniem ropnym, polegającym na powstaniu małego, zaczerwienionego guzka, który po czasie zamienia się w bolący pęcherz wypełniony ropą. W przebiegu choroby charakterystyczny jest także spadek samopoczucia, stan podgorączkowy lub gorączka, a także bolesność węzłów chłonnych, najczęściej położonych najbliżej czyraka. Czyraka nie wolno bagatelizować, ponieważ nieleczona choroba może doprowadzić do sepsy, zapalenia szpiku kostnego, a także septycznego zapalenia żył powodującego zapalenie opon mózgowych. W leczeniu czyraka koniecznym może okazać się podanie antybiotyku, a także pozostałych środków odkażających. Można wybrać również maść ichtiolową o wysokim stężeniu (ok. 30%), która jest skuteczna w leczeniu czyraków z dużym obrzękiem tkanek.

Jak podkreślają lekarze, stosowanie maści ichtiolowej może przynieść efekty już po pierwszej aplikacji w przypadku leczenia pryszczy, wyprysków ropnych oraz innych objawów charakterystycznych dla trądziku młodzieńczego oraz trądziku dorosłych. W leczeniu czyraka i jego zmian konieczna jest dłuższa terapia bazująca na antybiotykach, a w skrajnych sytuacjach także interwencjach chirurgicznych, gdzie maść ichtiolowa występuje jako dodatkowa, ale istotna forma leczenia. Jeśli lekarz nie zaleci inaczej, maść ichtiolową stosuje się 1–2 razy dziennie bezpośrednio na zmiany skórne. Ze względu na kolor, maść ichtiolowa może silnie zabarwić ubranie i inne przedmioty, dlatego posmarowaną skórę można zakleić zwykłym plastrem.

Zdarza się, że po aplikacji maści na wyprysk ropny i „ściągnięciu” ropy pozostaje zaczerwieniony ślad. Jak informują lekarze, jednym z niepożądanych objawów są intensywne podrażnienia skóry, które występują jednak stosunkowo rzadko i często wynikają z niewłaściwego stosowania maści (na rany lub w zbyt dużej ilości). Jeśli zaaplikuje się zbyt dużą dawkę maści, należy zmyć ją ze skóry bieżącą wodą. W sytuacji pominięcia pojedynczej dawki leku nigdy nie należy stosować podwójnej dawki, wystarczy kontynuować terapię według zaleceń. Dzieci poniżej 12. roku życia oraz kobiety będące w ciąży lub ją planujące powinny przed zastosowaniem maści ichtiolowej skonsultować się z lekarzem.