W obrębie szyi zlokalizowanych jest wiele narządów i struktur, w tym m.in.: tarczyca, gardło, duże naczynia krwionośne, węzły chłonne, ślinianki. Opuchnięta szyja zarówno może być konsekwencją zwiększenia ww. elementów, jak i świadczyć o obecności patologicznych struktur pojawiających się np. w przebiegu chorób nowotworowych.
Czytaj też:
- Jakie są powikłania mononukleozy u dzieci i dorosłych?
- Nowotwór tarczycy – jakie są objawy choroby, sposoby leczenia i rokowania?
- Choroba Hashimoto. Jak zapalenie tarczycy wpływa na psychikę?
Opuchnięta szyja – objaw chorób wirusowych
Opuchnięta szyja stanowi objaw niektórych chorób o podłożu wirusowym. Odpowiadać może za nią przyczyniająca się do powiększenia węzłów chłonnych mononukleoza zakaźna, nazywana zwyczajowo chorobą pocałunków. Schorzenie spowodowane jest infekcją wirusem Epsteina-Barr (EBV). Do zakażenia dochodzi drogą kropelkową, przez przeszczep narządów, komórek krwiotwórczych lub przetoczenie krwi. Choroba pozostawia trwałą odporność. Mononukleoza zakaźna występuje przeważnie u osób w wieku 15–24 lat, czyli w okresie dojrzewania i wczesnej młodości. Oprócz opuchnięcia szyi objawia się ogólnym złym samopoczuciem, bólami głowy, utratą łaknienia, przewlekłym zmęczeniem, apatią, rozkojarzeniem, powiększeniem śledziony i wątroby, obrzękiem powiek. Nie ma szczepionki zapobiegającej zakażeniu wirusem EBV.
Jak objawia się mononukleoza i co warto o niej wiedzieć? Zobacz wideo:
Opuchnięta szyja - objaw odry
Opuchlizna na szyi pojawić się może również podczas odry, za której powstanie odpowiada wirus odry. To choroba typowa dla wieku dziecięcego. Zakażenie następuje drogą kropelkową. Przebycie choroby daje trwałą odporność. Odra oprócz opuchniętej szyi u dziecka objawia się: podwyższoną temperaturą ciała, kaszlem, łzawieniem, nieżytem nosa i spojówek, światłowstrętem, obrzękiem powiek, wysypką, białymi przebarwieniami na błonie śluzowej policzków (tzw. plamkami Koplika). Wraz z rozwojem choroby mogą pojawić się: duszność, apatia, tachykardia, jadłowstręt. Skutecznym sposobem zapobiegania odrze jest szczepionka, którą podaje się przeważnie w formie trójskładnikowej (tzw. MMR) przeciw odrze, śwince i różyczce.
Opuchnięta szyja - objaw świnki
Kolejną wirusową chorobą objawiającą się opuchniętą szyją jest tzw. świnka, czyli nagminne zapalenie przyusznic. Choroba rozwija się przeważnie w populacji dzieci w wieku szkolnym. Za jej pojawienie się odpowiada wirus świnki. Powiększenie obwodu szyi jest konsekwencją rozrostu ślinianek przyusznych. Choroba szerzy się głównie drogą kropelkową. W mniej więcej połowie przypadków przebiega bezobjawowo. U pozostałych chorych pojawić się mogą: złe samopoczucie, bóle głowy, gorączka, bóle mięśni, łagodnie przebiegające aseptyczne zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych. Powodujący rozrost szyi obrzęk ślinianek jest przyczyną bólu podczas gryzienia i otwierania ust. Skóra szyi staje się lekko błyszcząca, nabrzmiała, napięta, blada. Śwince można zapobiec dzięki szczepieniu.
Opuchnięta szyja a choroby nowotworowe
Uczucie opuchnięcia szyi, jakie spowodowane jest przez powiększenie węzłów chłonnych, które zlewają się w tzw. pakiety (twarde, zbite, nieprzesuwalne względem podłoża, dość duże – wielkość ponad 2 cm), może świadczyć o chorobie nowotworowej. Kiedy takie powiększenie szyi utrzymuje się ponad 2–3 tygodnie, konieczna jest natychmiastowa konsultacja lekarska. Możliwym rozpoznaniem jest chłoniak Hodgkina, zwany też ziarnicą złośliwą albo limfogranulomatozą.
Schorzenie objawia się:
- stanami podgorączkowymi,
- spadkiem masy ciała,
- świądem skóry
- powiększeniem szyjnych węzłów chłonnych.
Zajęte węzły są twarde, bezbolesne, a skóra nad nimi pozostaje niezmieniona. Ta choroba nowotworowa układu limfatycznego wystąpić może u ludzi w każdym wieku, lecz najczęściej stwierdza się ją u osób między 15. a 35. rokiem życia. Przyczyny jej powstania nie zostały jak dotąd dokładnie wyjaśnione. Badacze wskazują na czynniki genetyczne, zakażenie wirusowe (zwłaszcza wirusem EBV) i proces zapalny.
Inne przyczyny opuchniętej szyi
Opuchnięta szyja stanowić może objaw chorej tarczycy. Tzw. wole tarczycowe pojawia się w obrębie dolnej części szyi. Zmiana osiągać może znaczne rozmiary, co prowadzi do zniekształcenia szyi. Chorym może doskwierać kaszel, chrypka, uczucie duszności, ból szyi. Za stan ten odpowiadają: niedobory jodu w pożywieniu, choroby zapalne tarczycy (np. Hashimoto i Gravesa-Basedowa), łagodne guzki (np. gruczolaki). Powiększenie tarczycy okazać się może również skutkiem nowotworu złośliwego tarczycy. Najczęściej stwierdza się raka brodawkowatego.
Opuchnięta szyja - objaw chorób sercowo-naczyniowych
Uczucie spuchniętej szyi niekiedy towarzyszy problemom układu sercowo-naczyniowego, które objawiają się poszerzeniem zlokalizowanych w tym miejscu dużych naczyń krwionośnych. Stan ten jest konsekwencją nieprawidłowej pracy mięśnia sercowego, co prowadzi do zalegania krwi w naczyniach. Rozwinąć się może w chorobie niedokrwiennej serca, wrodzonych wadach serca, nieleczonym nadciśnieniu tętniczym krwi, po przebytym zawale serca, przy uszkodzeniach serca w przebiegu choroby zastawek Opuchlizna szyi towarzyszy niektórym chorobom o podłożu bakteryjnym, w tym m.in.: kile, chorobie kociego pazura, gruźlicy, anginie paciorkowcowej.
Bibliografia:
1. A. Dobrzańska, J. Ryżko, Pediatria. Podręcznik do Państwowego Egzaminu Lekarskiego i egzaminu specjalizacyjnego, Urban & Partner, Wrocław 2005.
2. A. Szczeklik, P. Gajewski, Interna Szczeklika 2017, Medycyna Praktyczna, Wrocław 2017.
3. Z. Dziubek, Choroby zakaźne i pasożytnicze, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2003.
4. M. Krzakowski, P. Potemski, K. Warzocha, P. Wysocki, Onkologia kliniczna. T. III, Via Medica, Gdańsk 2015.