Mechanizm tworzenia się zmian odleżynowych na piętach postępuje szybko, dlatego ważna jest natychmiastowa interwencja wykorzystująca wiele metod przyspieszających proces zasklepiania otwartych i często zakażonych ran. Specjalistyczne opatrunki na odleżyny piętowe w formie maści, żeli, plastrów czy aerozoli stanowią podstawowe narzędzia walki z dolegliwościami o tego typu charakterze.
Odleżyny na piętach
Odleżyny na piętach oznaczają stan martwiczy różnego stopnia skóry i tkanki podskórnej, a nawet ścięgien, mięśni i kości, czyli struktur podudzia znajdujących się w bezpośrednim kontakcie z podłożem poprzez najbardziej wysunięty na zewnątrz element kostny, tzn. guzowatość kości piętowej. Odleżyny na piętach powstają na skutek miejscowego zaburzenia ukrwienia i odżywienia tkanek wywołanych zwykle długotrwałym uciskiem, dlatego rozwijają się najczęściej u osób tymczasowo lub stale unieruchomionych, nieprzytomnych, niesamodzielnych fizycznie i obłożnie chorych. Odleżyny na piętach i innych częściach ciała wiążą się ze zmianami o charakterze trudno gojących się ran owrzodzeniowych i często stanowią przyczynę wtórnego zakażenia organizmu, które może zagrażać życiu chorego. Leczenie odleżyn na piętach przewiduje wiele specjalistycznych metod farmakologicznych, np. opatrunki na odleżyny na pięty, które odpowiednio dobrane do skali owrzodzenia, przyspieszają proces usprawniania kondycji uszkodzonych tkanek.
Polecamy: Materac przeciwodleżynowy – jaki wybrać i dlaczego warto go używać?
Skąd się biorą odleżyny?
Odleżyny na piętach powstają na skutek długotrwałego ucisku lub ucisku połączonego ze ścieraniem najbardziej wysuniętego elementu kostnego podeszwy stopy. W efekcie zwiększonego obciążenia i tarcia pięty dochodzi do zaburzenia krążenia, niedotlenienia i niedożywienia jej tkanek, po czym rozpoczynają się procesy warstwowego obumierania komórek skóry na wszystkich jej poziomach, aż do kości. Postępujący mechanizm martwicy tkanek objawia się bolącym zaczerwienieniem skóry, pęcherzami i łuszczeniem się naskórka. W miarę rozwoju zmian dochodzi do otarć, a dalej otwartych ran z wysiękiem surowiczym. Oddzielające się obumarłe tkanki wydzielają nieprzyjemny zapach i prowadzą do ubytków ciała. Zaawansowanie odleżyn pięt klasyfikuje się według skali Torrance’a.
Polecamy: Plastry na rany odleżynowe – rodzaje i mechanizm działania. Kiedy należy je stosować?
Czarna odleżyna na pięcie
Odleżyna na pięcie może zostać charakteryzowana według pięciu stopni ciężkości:
- I stopień – blednące zaczerwienienie skóry,
- II stopień – nieblednący rumień z obrzękiem, pęcherzem i uszkodzeniem naskórka, wywołujące ból,
- III stopień – uszkodzenie skóry na całej jej grubości z dnem rany wypełnionym żółtą masą rozpadających się tkanek, wokół którego rozlewa się rumień z obrzękiem,
- IV stopień – uszkodzenie głębokich tkanek miękkich, które wypełnia czarna masa martwicza,
- V stopień – tzw. czarna odleżyna na pięcie, czyli martwica obejmująca mięśnie i tkankę kostną.
Jak zbudowana jest ludzka skóra? Odpowiedź znajdziesz w filmie:
Jak leczyć odleżyny na piętach?
Leczenie odleżyn na piętach rozpoczyna się od oceny zmian martwiczych. Jeśli odleżyna jest zainfekowana, priorytetem staje się oczyszczenie rany metodą:
- mechaniczną, np. chirurgiczną,
- enzymatyczną, np. roztworami biochemicznymi,
- biologicznymi, np. larwoterapią,
- autolizy, czyli samotrawienia obumierających komórek pod wpływem enzymów wewnątrzkomórkowych wspomaganych specjalistycznymi opatrunkami nasączonymi biochemicznymi preparatami usprawniającymi proces gojenia odleżyny.
Leczenie odleżyn na piętach w dalszym etapie to przede wszystkim:
- regularne zmiany pozycji ułożeniowych pacjenta, nie rzadziej niż co 2 godziny, ze szczególną uwagą na podudzie,
- odciążenie odleżyny na pięcie poprzez np. krążki przeciwodleżynowe z otworem czy profilowane podkładki,
- zbilansowana dieta bogata w białko, witaminy i minerały oraz odpowiedni poziom nawodnienia organizmu,
- utrzymanie suchej i czystej skóry stóp, a także czystej pościeli i bielizny,
- rehabilitacja ruchowa, fizykoterapia i masaże okolic odleżyny, stopy i podudzia. Bezpośrednio masowana odleżyna na pięcie prowokuje dodatkowy ból i grozi pogłębieniem uszkodzeń tkanek.
Polecamy: Opatrunek ze srebrem na trudno gojące się rany – kiedy można go stosować?
Opatrunki na odleżyny na piętach
Opatrunki na odleżyny na piętach to powszechna metoda leczenia zaawansowanych zmian tego typu. Skuteczność terapii polega na stałym zapewnieniu wilgotnego środowiska poprzez nasączone preparatami lekowymi i odżywczymi struktur plastrów, błon żelowych i gąbkowych siatek, które sprzyjają namnażaniu się makrofagów, czyli komórek odpowiedzialnych za procesy naprawcze tkanek. Opatrunki na odleżyny piętowe ograniczają kolonizację patogenów, kontrolują ilość wysięku, chronią przed urazami mechanicznymi i utrzymują odpowiednią cyrkulację powietrza. Rynek farmaceutyczny oferuje wiele żelów, maści i aerozoli na tego typu zmiany, jednak o tym, czym smarować odleżyny na piętach i jakich opatrunków używać, powinien decydować lekarz.
Bibliografia:
- G. Krasowski, M. Kruk, Leczenie odleżyn i ran przewlekłych, Warszawa 2008.
- J. Rosińczuk, Odleżyny – profilaktyka i leczenie, Wrocław 2014.