U osób zdrowych bardzo rzadko dochodzi do kwasicy ketonowej. Pojawia się ona z reguły u chorych na cukrzycę. Etiologią choroby jest znaczny niedobór insuliny.

Czym jest kwasica ketonowa?

Kwasica ketonowa, inaczej cukrzycowa, to zaburzenie metaboliczne. Jest klasyfikowane jako jedno z powikłań cukrzycy, powstające na skutek znacznego niedoboru insuliny. Konsekwencją tego dochodzi do nadmiernego wytwarzania glukozy w wątrobie oraz lipolozy efektem czego jest występowanie ciał ketonowych. To sprawia, że pojawia się hiperglikemia, czyli poziom cukru przekraczający normę. Niepotrzebny cukier jest wydalany z moczem. Skutkuje to wielomoczem, który z kolei powoduje odwodnienie organizmu i zachwianie równowagi elektrolitowej. Kwasicę ketonową mogą bezpośrednio wywoływać takie czynniki, jak:

• nieprawidłowa dawka insuliny,
  
• przerwanie insulinoterapii,
  
• niezdiagnozowana cukrzyca typu 1,
  
• ostre zapalenie trzustki,
  
• zaburzenia odżywiania.
  

Zobacz też: Retinopatia cukrzycowa - powikłanie cukrzycy

Objawy kwasicy ketonowej

Objawy kwasicy ketonowej pojawiają się w ciągu 24 godzin od zapoczątkowania rozkładu tłuszczów. Ważne, aby jak najszybciej ją zdiagnozować, ponieważ jest stanem zagrażającym życiu. Pacjent musi być wtedy hospitalizowany. Kwasica cukrzycowa objawia się częstym oddawaniem dużych ilości moczu oraz ogromnym pragnieniem. U chorego pojawia się zapach acetonu wyczuwalny w moczu i oddechu. Może przypominać zapach jabłek. Występują też suchość skóry, błon śluzowych i uczucie suchości w ustach. Pacjent z kwasicą ketonową cierpi na bóle brzucha. Może też wymiotować lub mieć mdłości. 

Mogą też pojawić się takie objawy jak także zaczerwienienie skóry bądź wysypka. Może dojść do utraty przytomności, którą poprzedza uczucie senności, a także do śpiączki i w rezultacie – do zgonu. Kwasicę cukrzycową oznacza się, przeprowadzając test na poziom glukozy. Jego wynik zwykle przekracza 250 mg/dl, ciężka kwasica przekracza stężenie 400mg/dl. Bardzo istotnym badaniem jest test na obecność ciał ketonowych w moczu, który kupuje się w aptece. Do jego wydania niezbędna jest recepta, dlatego dobrze, aby każdy cukrzyk miał zapas testów w apteczce. Jeśli chory nie ma dostępu do testów, powinien natychmiast wybrać się do lekarza, który zleci odpowiednie badania.

Kwasica ketonowa u dzieci

Kwasica ketonowa u dzieci jest stanem ostrym, dlatego u małego pacjenta należy reagować na każdą zmianę w zachowaniu. Początkowo objawia się jedynie dużym pragnieniem i zwiększoną ilością wydalanego moczu. Jeśli dziecko jest starsze, może bagatelizować objawy. Rodzice często zauważają problem dopiero, kiedy pojawią się wymioty, ubytek masy ciała i zmniejszony apetyt. W tym czasie może też wystąpić odwodnienie, które rozpoznaje się po zaczerwienionych śluzówkach. Niekiedy są mylnie interpretowane jako infekcja dróg oddechowych. Wraz z upływem czasu dzieci mają więcej objawów odwodnienia. Do symptomów dołączają bóle brzucha, wymioty. Pojawia się też zapach acetonu z ust, osłabienie, senność, a nawet śpiączka. 

Podobnie jak u dorosłych, występuje przyspieszony oddech na zmianę z głębokim oddychaniem. W późniejszym stadium kwasicy ketonowej u dziecka widać wyraźne czerwone rumieńce na policzkach, zajady w kącikach ust, popękane wargi, a także nalot na języku, podniebieniu i migdałkach. Skóra jest szorstka i wysuszona. Mogą pojawić się też ropne zakażenia skóry wraz z grzybiczym zapaleniem napletka bądź sromu. Dzieci mają słabe tętno, zaburzenia rytmu serca, tachykardię, przyspieszony oddech i niekiedy niskie ciśnienie krwi. Występują bolesność i napięcie brzucha oraz uniemożliwienie oddania moczu. Niektórzy młodzi pacjenci są pobudzeni naprzemiennie z okresami senności. Może dojść do zapaści, bradykardii, spłycenia oddechu oraz braku reakcji na ból. Te ostatnie objawy sygnalizują stan zagrożenia życia.

Zobacz też: Polineuropatia cukrzycowa - objawy

Leczenie kwasicy ketonowej

Leczenie kwasicy ketonowej obejmuje następujące etapy:

• nawadnianie,
  
• obniżenie poziomu cukru – insulinoterapia,
  
• wyrównanie niedoboru potasu,
  
• wyrównanie kwasicy,
  
• usunięcie pierwotnej przyczyny kwasicy ketonowej.