Nykturia staje się problemem medycznym wówczas, gdy przerywająca sen konieczność oddawania moczu występuje przynajmniej 2 razy w nocy, przez większość dni w tygodniu i trwa co najmniej 3 miesiące. Ryzyko tego typu dolegliwości wzrasta z wiekiem, jednak kobiety dominują w grupie młodszej, natomiast mężczyźni wśród dotkniętych tym problemem osób po 60. roku życia.

Nykturia – objawy i konsekwencje

Nykturia to stan charakteryzujący się wielokrotnym przebudzaniem ze snu z poczuciem pełnego pęcherza i wynikającą z niego potrzebą oddania moczu. Gdy utrzymuje się przez dłuższy czas, powinien skłonić do wizyty u lekarza, ponieważ może stanowić objaw poważnych schorzeń, ale również dlatego, że długotrwałe problemy ze snem prowadzą do znaczącego obniżenia jakości życia, stanu psychofizycznego oraz pogorszenia stanu zdrowia, szczególnie osób aktywnych zawodowo.

Konieczność wielokrotnego przerywania snu i oddawania moczu sprawia, że organizm nie jest w stanie odpowiednio się zregenerować, co skutkuje przemęczeniem, obniżeniem zdolności koncentracji i pogorszeniem nastroju mogącym wywoływać stany depresyjne. Nykturia u osób starszych zwiększa ryzyko upadków i złamań, zwłaszcza szyjki kości udowej. Wywołuje też problemy na tle społecznym, gdy nocne wstawanie do toalety zakłóca wypoczynek innych domowników.

Nykturia – przyczyny

Nykturia może mieć wiele przyczyn. Zwiększone wydalanie moczu w nocy bywa symptomem poliurii, zwanej wielomoczem, czyli ogólnie zwiększonej produkcji moczu przekraczającej 40 ml na 1 kg masy ciała. Niekiedy ten stan wynika z nadmiernego spożywania płynów, kofeiny czy alkoholu, towarzyszy również ciąży, jednak gdy utrzymuje się przez dłuższy czas, zwykle jest objawem choroby, zwłaszcza:

• cukrzycy,
  
• moczówki prostej,
  
• ostrej niewydolności nerek (nykturia występuje zazwyczaj w jej drugiej fazie),
  
• zespołu Conna (choroba endokrynologiczna wywołana nadmiernym wydzielaniem aldosteronu, co powoduje zwiększone wydalanie potasu z jednoczesnym zatrzymaniem sodu).
  

Przyczyną nykturii może być także zwiększona nocna produkcja moczu, przekraczająca 35% całkowitej normalnej dobowej objętości. Ten stan jest określany jako nocna poliuria. Jego podstawowym objawem jest uczucie pełnego pęcherza, nawet po jego opróżnieniu.

Nykturia może być również spowodowana małą objętością pęcherza moczowego, wynikającą z przyczyn fizjologicznych lub stanów chorobowych. Do najczęstszych należą: zespół nadreaktywnego pęcherza (zaburzenie funkcjonowania nerwów odpowiadających za działanie układu moczowego, szczególnie częste u młodych kobiet) oraz przerost gruczołu krokowego, który utrudnia wypływ moczu z pęcherza, często dotykający mężczyzn w podeszłym wieku.

Wśród przyczyn nykturii wymienia się również choroby przebiegające z obrzękami, np. niewydolność krążenia, zespół nerczycowy czy niewydolność naczyń żylnych. Konieczność oddawania moczu nocą może też wynikać z zaburzeń snu, zwłaszcza zespołu bezdechu nocnego oraz przewlekłych schorzeń nerek, szczególnie mających źródło w śródmiąższu.

Zobacz także: Zastój moczu w nerce - jak go rozpoznać i leczyć?

Nykturia – leczenie

Jeśli nykturia jest objawem jakiejś choroby, najczęściej stosowane jest leczenie przyczynowe, zmierzające do usunięcia źródła problemu, np. chorób endokrynolocznych czy schorzeń układu moczowego. Konieczność nocnego oddawania moczu ogranicza się również farmakologicznie, stosując antydiuretyki (pochodne naturalnego hormonu wydzielanego przez przysadkę mózgową – wazopresyny, hamujące wydalanie wody i sodu przez nerki), a także leki blokujące 5–α–reduktazę oraz receptor α–1–adrenergiczny.

Nykturię można złagodzić, stosując się do pewnych zasad, m.in.:

• ograniczając picie płynów przed snem,
  
• unikając sytuacji stresujących, które mogą powodować problemy ze snem i nocne wybudzenia,
  
• rezygnując z palenia papierosów czy oglądania telewizji przy okazji nocnych wizyt w toalecie,
  
• opróżniając pęcherz przed położeniem się do łóżka,
  
• stosując przed snem techniki relaksacyjne pomagające zwiększyć komfort i efektywność nocnego wypoczynku,
  
• uprawiając aktywność fizyczną w ciągu dnia.
  

Jeśli mimo tych środków zapobiegawczych problem nie ustępuje, należy zwrócić się o pomoc do lekarza. Istotnym narzędziem, które pomoże ocenić pierwotne przyczyny nykturii, jest prowadzenie bilansu płynów, w którym przez przynajmniej 2 dni zapisuje się ilość wypitych płynów i wydalonego moczu.