Programowanie neurolingwistyczne opracowane zostało w połowie lat 70. ubiegłego wieku w Stanach Zjednoczonych przez Richarda Bandlera i Johna Grindera. Badacze analizowali zagadnienie skuteczności czołowych psychoterapeutów tamtego okresu – Fritza Perlsa, Virginii Satir, Miltona Ericksona. Odkryli, że nawiązują oni dobry kontakt z pacjentami i inicjują pozytywne zmiany w ich sytuacji psychicznej dzięki zastosowaniu określonych wzorców komunikacji werbalnej i niewerbalnej. Na podstawie swoich badań Bandler i Grinder opracowali szereg prostych i efektywnych metod służących zmianom sposobu myślenia i działania, które mogą zostać zastosowane w różnych obszarach – osobistego rozwoju, komunikacji międzyludzkiej, w psychoterapii czy w biznesie.

Czym jest programowanie neurolingwistyczne?

Nazwa „neuro-lingwistyczne programowanie” (w skrócie – NLP) odnosi się do trzech, zintegrowanych w tej metodzie dziedzin. Człon „neuro-” dotyczy zagadnień związanych z funkcjonowaniem mózgu, a konkretnie procesów poznawczych – spostrzegania, myślenia, zapamiętywania. Określenie „lingwistyczne” odnosi się do powiązań metody z nauką o języku pojętym jako podstawowe narzędzie komunikacji, między innymi – wywierania wpływu na innych ludzi. Pojęcie „programowania” odnosi się do sposobu porządkowania informacji w procesach uczenia się. Powstające wówczas „programy” to mniej lub bardziej efektywne sposoby działania, narzędzia osiągania życiowych celów, którymi ludzie posługują się w interakcjach z rzeczywistością. Neurolingwistyka (w ujęciu NLP) ma służyć zmianie utrwalonych programów umysłu na takie, które lepiej służą interesom jednostki. Modyfikacja może dotyczyć własnych zachowań i odczuć, ale też sposobu myślenia i działania innych ludzi. NLP to zatem swego rodzaju strategia zarządzania procesami umysłowymi, które wpływają na postawy i zachowania. Może stanowić narzędzie samorozwoju, wspomagania innych w tym procesie, a także posłużyć jako metoda perswazji.

Zobacz: Podświadomość – czym jest, jak działa i jak na nią wpływać?

Techniki NLP, czyli metody programowania umysłu

Metoda NLP opiera się na tworzeniu świadomych, efektywnych połączeń pomiędzy myślami a zachowaniami. Przykładami tego rodzaju technik są:

• kotwiczenie – rodzaj warunkowania polegający na łączeniu określonych myśli i odczuć z wybranymi bodźcami, dzięki czemu pożądany stan emocjonalny można łatwo wywołać w dowolnym momencie,
  
• modelowanie – odwzorowywanie modelu zachowań osób, które odniosły sukces w określonej dziedzinie, celem wypracowania takich samych cech i osiągnięć,
  
• swish pattern – pozbywanie się niepożądanych nawyków (np. kompulsji) poprzez zastępowanie ich akceptowanymi, dzięki wizualizacji szybkiej zamiany obrazów skojarzonych z tymi zachowaniami,
  
• przeramowanie – zmiana stanów emocjonalnych związanych z danymi okolicznościami poprzez zmianę sposobu ich interpretacji, tj. nadanie pozytywnych znaczeń zdarzeniom odbieranym pierwotnie jako negatywne,
  
• linia czasu – zmiana linearnej organizacji myślenia o zdarzeniach przeszłych, teraźniejszych i przyszłych w sposób, który pozwala na bieżąco korzystać z najlepszych zasobów psychicznych.
  

NLP to także szereg technik, z użyciem których możliwe jest wywieranie wpływu na innych ludzi. Bazują one na odpowiednim wykorzystaniu komunikatów werbalnych i niewerbalnych. Dzięki prostym zabiegom, takim jak zmiana szyku zdania czy utrzymanie odpowiedniego tonu głosu, możliwa jest skuteczna komunikacja, która pozwala osiągać zamierzone cele w kontaktach interpersonalnych. Przykładowo, rozpoczęcie zdania od sformułowania „wyobraź sobie” powoduje, że słuchacz otwiera umysł na idee, które zostaną przedstawione w dalszej części wypowiedzi, dzięki czemu łatwiej uznaje je za własne.

Polecamy: Psychologia tłumu – czym jest i z jakimi zjawiskami się wiąże?

NLP w praktyce

Programowanie neurolingwistyczne opiera się na założeniu, że każdy człowiek ma zasoby niezbędne mu do osiągania sukcesów. Potrzebna jest mu jedynie umiejętność ich wykorzystania. Odpowiedni zestaw technik pozwala na optymalizację działań, dzięki czemu zaczynają one przynosić pożądane rezultaty w obszarach, takich jak np.: przyswajanie wiedzy, kontrolowanie lęku, zarządzanie zespołem czy techniki uwodzenia. NLP wykorzystać można w biznesie, zarządzaniu, sprzedaży, psychoterapii, coachingu, edukacji, leczeniu, praktyce adwokackiej. W każdej dziedzinie własną efektywność podnosi się w oparciu o skuteczne modele, wykorzystywane – często nieświadomie – przez ludzi, którzy z powodzeniem realizują swoje cele.

Kontrowersje wokół metody NLP

Środowiska naukowe często krytykują programowanie neurolingwistyczne ze względu na to, że nie można udowodnić jego skuteczności, tj. oszacować wpływu kursów NLP na jakość życia uczestników. Kontrowersje budzi również cienka granica między perswazją a manipulacją, którą łatwo przekroczyć w ramach programowania neurolingwistycznego. Przeciwnicy metody wskazują na fakt, że pomija ona etyczne aspekty proponowanej sztuki perswazji, ponieważ techniki prowadzenia skutecznej komunikacji można z łatwością wykorzystać do wpływania na innych wbrew ich woli.

Niezależnie od powyższych opinii na temat NLP, jego metody cieszą się dużym zainteresowaniem, zwłaszcza w takich dziedzinach, jak reklama lub negocjacje handlowe. Popularne są także kursy NLP służące podniesieniu samomotywacji czy umiejętności komunikacyjnych.