Zadaniem zastawki aortalnej jest zapobieganie cofaniu się krwi z aorty do lewej komory serca. Zastawka aortalna jest zbudowana z trzech płatków: tylnego, prawego oraz lewego. Krew z lewej komory trafia do aorty, która jest naczyniem doprowadzającym utlenowaną krew do wszystkich tkanek ludzkiego ciała. Przy niedomykalności aortalnej zastawka nie może prawidłowo pełnić swoich funkcji.

Niedomykalność zastawki aortalnej – objawy

Niedomykalność zastawki aortalnej powoduje cofanie się krwi z aorty do lewej komory serca podczas jego rozkurczu. Powoduje to zmniejszenie objętości krwi pompowanej do aorty. By przywrócić prawidłowe ciśnienie rozkurczowe w aorcie, konieczne jest zwiększenie wysiłku mięśnia lewej komory, co może prowadzić do jego przerostu. Osoba z przewlekłą niedomykalnością zastawki aortalnej może nie odczuwać jej skutków przez kilka miesięcy, a nawet lat. Jedynym symptomem może być poczucie zmęczenia. Ten rodzaj niedomykalności prowadzi jednak do stale pogłębiającej się niewydolności serca. Ostra, gwałtowna niedomykalność zastawki aortalnej objawia się dusznością i niedokrwieniem organizmu.

W diagnozie niedomykalności aortalnej kluczowe jest badanie echokardiograficzne. Pozwala ono ocenić budowę i ruchomość zastawki, wielkość komory i grubość jej ściany. Możliwe jest też dzięki niemu określenie wielkości fali zwrotnej, czyli objętości krwi powracającej do lewej komory i powierzchni niedomykalności.

Pomocniczo wykonuje się badania elektrokardiograficzne (EKG), rentgen klatki piersiowej (RTG), tomografię komputerową (TK) i obrazowanie metodą rezonansu magnetycznego (RM). Jeżeli chory kwalifikuje się do leczenia operacyjnego, konieczne jest wykonanie koronarografii (angiografia tętnic wieńcowych).

Niedomykalność zastawki aortalnej – leczenie

Sposób leczenia niedomykalności zastawki aortalnej zależy od jej stopnia. Jeżeli niedomykalność nie jest duża i nie daje objawów, podejmowanie leczenia nie jest konieczne, ale zaleca się obserwację. W leczeniu farmakologicznym niedomykalności aortalnej stosuje się leki rozszerzające naczynia krwionośne. Podaje się je chorym z ciężką, ale bezobjawową postacią schorzenia. Otrzymują je także ci, którzy nie wyrażają zgody na leczenie operacyjne lub osoby, u których operacja jest niewskazana ze względów medycznych. Ostra, objawowa niedomykalność aortalna wymaga natychmiastowej operacji, polegającej na wymianie zastawki aortalnej. Wymienia się ją wówczas na protezę mechaniczną lub homograft aortalny – fragment aorty z zastawką pochodzący od dawcy. Jeżeli jest to konieczne, wszczepia się także protezę aorty wstępującej. Przy dużej, przewlekłej niedomykalności aortalnej operacja ma na celu zahamowanie rozwoju niewydolności serca. Jeżeli niedomykalności towarzyszy poszerzenie aorty spowodowane tętniakiem aorty wstępującej, ją również zastępuje się protezą.

Przyczyny niedomykalności zastawki aortalnej

Ze względu na przyczyny niedomykalność zastawki aortalnej dzieli się na pierwotną i wtórną. Pierwotna jest wynikiem uszkodzenia płatków zastawki lub ich wrodzonymi nieprawidłowościami. Przyczyną niedomykalności wtórnej może być poszerzenie pierścienia zastawki i aorty wstępującej (jej części wznoszącej się ku górze).

Do wrodzonych wad zastawki, powodujących niedomykalność aortalną, należą:

• zastawka dwupłatkowa,
  
• zastawka czteropłatkowa,
  
• wypadanie płatków zastawki.
  

Gdy nie wiadomo, jaka jest przyczyna niedomykalności, mówi się o niedomykalności aortalnej idiopatycznej.

Niedomykalność zastawki aortalnej u dzieci

Niewielka niedomykalność aortalna jest dobrze znoszona przez dzieci, choć czasem nawet jej ciężka postać może dać objawy dopiero po przekroczeniu 30. roku życia. Operacyjne leczenie tego schorzenia u najmłodszych wdraża się, gdy występują jego symptomy oraz gdy widoczne są zmiany w badaniu elektrokardiograficznym (EKG). Przesłanką do operacji jest również dysfunkcja lewej komory serca. W przypadku wtórnej niedomykalności zastawki aortalnej kluczowe jest zapobieganie nawrotom gorączki reumatycznej i infekcyjnego zapalenia wsierdzia.

Bibliografia:

1. Interna Szczeklika, Kraków 2014