Nadciśnienie płucne to stan polegający na wzroście ciśnienia w tętnicy płucnej, mogący wystąpić w przebiegu różnych chorób płuc, serca czy naczyń.
Nadciśnienie płucne klasyfikuje się następująco:1. Tętnicze nadciśnienie płucne - należy tu nadciśnienie dziedziczne, idiopatyczne, wywołane przez leki, przez choroby tkanki łącznej, zakażenia, a także wtórne do nadciśnienia wrotnego. Podgrupami należącymi do tej kategorii jest zarostowa choroba żył płucnych lub hemangiomatoza kapilarna płucna, a także przetrwałe nadciśnienie płucne noworodków.
2. Nadciśnienie płucne wywołane chorobami lewego serca (potoczne określenie jego lewej połowy, czyli lewego przedsionka i komory). Zalicza się tu wszystkie zaburzenia czynności skurczowej lub rozkurczowej lewej komory, wady zastawek serca, zwężenia żył płucnych, kardiomiopatie.
3. Nadciśnienie płucne w następstwie chorób płuc, takich jak przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP), śródmiąższowe choroby płuc, a także poprzez przebywanie na dużych wysokościach.
4. Przewlekłe zakrzepowo-zatorowe nadciśnienie płucne.
5. Nadciśnienie płucne o nieznanych przyczynach.
Tu zalicza się zaburzenia hematologiczne (jak przewlekła niedokrwistość hemolityczna czy nowotwory mieloproliferacyjne), choroby układowe (jak sarkoidoza), choroby metaboliczne, przewlekłą niewydolność nerek, włóknienie płuc.
Objawy nadciśnienia płucnego
Objawy najczęściej stopniowo narastają. Rzadko zdarza się, by rozwijające się nadciśnienie tętnicze od razu wywołało stan ostry.
Do pierwszych objawów należy zaliczyć przede wszystkim obniżenie tolerancji wysiłku wywołane dusznością i nadmierną męczliwością.Jest to główny objaw niezależnie od etiologii nadciśnienia płucnego. Właściwie nigdy, nawet w zaawansowanym stadium choroby, nie obserwuje się duszności spoczynkowej. Oczywiście, jeśli nadciśnienie płucne wywołane jest patologią mięśnia sercowego, mogą pojawić się objawy spoczynkowe w wyniku samej choroby serca, a nie samego nadciśnienia.
Objawy są nieswoiste, słabo wyrażone. Wynikają często z pierwotnej choroby będącej przyczyną nadciśnienia płucnego.
W wyniku poszerzenia tętnicy płucnej może dojść do ucisku pnia lewej tętnicy wieńcowej i objawów niedokrwienia mięśnia sercowego, w tym bólu dławicowego. Poszerzone tętnice płucne mogą również uciskać na nerw krtaniowy wsteczny i wywoływać chrypę.
Klasyfikacja chorych z tętniczym nadciśnieniem płucnym
- Klasa I - brak ograniczenia aktywności fizycznej, brak stanów przedomdleniowych, bólu w klatce piersiowej, nadmiernej duszności.
- Klasa II - niewielkie ograniczenie aktywności fizycznej, brak objawów w spoczynku.
- Klasa III - aktywność jest zdecydowanie mniejsza od normalnej. Prowadzi do duszności, bólu w klatce, stanu przedomdleniowego.
- Klasa IV - chory nie jest w stanie wykonać nawet najmniejszego wysiłku fizycznego, a w spoczynku może prezentować objawy niewydolności prawej komory sera.
Rozpoznanie nadciśnienia tętniczego obejmuje potwierdzenie nadciśnienia tętniczego i ustalenie jego przyczyny
Nie ma badań laboratoryjnych swoistych dla izolowanego nadciśnienia płucnego. Niekiedy może się zdarzyć, że nieprawidłowe będą wyniki badań, takich jak:
-
Gazometria krwi tętniczej - umiarkowana hipoksemia, czyli spadek ciśnienia parcjalnego tlenu we krwi. Dodatkowo może wzrosnąć poziom dwutlenku węgla, czyli hiperkapnia.
- Rutynowo oznacza się przeciwciała anty-HIV. Można oznaczyć przeciwciała przeciwjądrowe, które czasem wychodzą dodatnie u chorych z nadciśnieniem płucnym.
- Nadciśnienie płucne z czasem powoduje charakterystyczne zmiany w zapisie elektrokardiograficznym (EKG). Celem rozpoznania wykonuje się również zdjęcie rentgenowskie (RTG) klatki piersiowej, które uwidacznia poszerzenie pnia tętnicy płucnej, poszerzenie prawej komory i prawego przedsionka, a także cechy charakterystyczne dla choroby podstawowej i ewentualne cechy rozedmy płuc.
Badaniami pozwalającymi ocenić czynność płuc są:
- Spirometria - często prawidłowa, może wykazać cechy restrykcji lub obturacji.
- Pletyzmografia - pozwala ocenić całkowitą pojemność płuc i tym samym określić, czy przyczyną nadciśnienia może być choroba płuc.
- Badaniem potwierdzającym nadciśnienie płucne i ukazującym zmiany w obrębie naczyń i prawego serca jest echokardiografia.
- Rzadziej wykonuje się scyntygrafię perfuzyjną płuc lub cewnikowanie prawej części serca.
Nieinwazyjnie można ocenić prawdopodobieństwo nadciśnienia płucnego według cech badania echokardiograficznego.
Dopiero po wykonaniu badania echokardiograficznego i analizie wyników innych nieinwazyjnych badań, a także stanu klinicznego pacjenta lekarz może skierować pacjenta na wykonanie cewnikowania serca.Podczas tego inwazyjnego badania dokonuje się dokładnych pomiarów ciśnień i przepływów w naczyniach płucnych.
Leczenie nadciśnienia płucnego jest zależne od jego przyczynyW pierwszej kolejności należy leczyć chorobę podstawową. Stosowane leki łagodzące objawy również powinny być w ukierunkowane na pierwotną jednostkę chorobową. Na przykład, jeśli nadciśnienie płucne wywołane jest przez niewydolność serca, należy stosować leki wspomagające pracę lewej komory serca.
W leczeniu stosuje się zazwyczaj tlenoterapię, leczenie przeciwkrzepliwe, digoksynę, blokery kanału wapniowego.
Do metod leczenia inwazyjnego zalicza się:
- Septostomię przedsionkową.
- Endarterektomię płucną.
- Przezskórną balonową plastykę tętnic płucnych.
- Przeszczep obu płuc lub płuc i serca.