Związek kohabitacyjny nie jest nowym zjawiskiem, choć częstotliwość jego występowania znacznie wzrosła w ostatnim czasie. Kohabitacja w przeciwieństwie do konkubinatu nie tylko polega na utrzymywaniu relacji seksualnych, ale i mieszkaniu razem bez prawnych regulacji. Kohabitację określa się alternatywnie związkiem konsensualnym lub nieformalnym.

Co to jest związek kohabitacyjny?

Związek kohabitacyjny, zwany inaczej kohabitacją, to pojęcie z zakresu socjologii, czyli dziedziny nauki badającej sposób funkcjonowania społeczeństwa i zachodzących w nim zmian. Nazwa wywodzi się z języka łacińskiego od słów co-, con-, co tłumaczy się jako „z”, „wspólnie” oraz habitare, czyli „mieszkać”, „przebywać”. Związek kohabitacyjny definiowany jest najczęściej jako związek tworzony przez dwie osoby przeciwnej płci, które wspólnie mieszkają przez dłuższy czas, utrzymują związki seksualne i prowadzą gospodarstwo domowe. Wytłumaczenie to w 1979 r. zaproponował szwedzki socjolog Jan Trost. Potocznie kohabitacja w Polsce nazywana bywa „życiem na kocią łapę” lub „małżeństwem bez papierka”. Niegdyś postrzegane za niemoralne i nie do przyjęcia związki kohabitacyjne traktowane są obecnie neutralnie przez większość społeczeństwa.

Polecamy: Jak pokonać kryzys w związku partnerskim?

Dlaczego pary nie chcą skorzystać z pomocy terapeuty? odpowiedz znajdziesz w filmie: 

Kiedy ludzie decydują się na tworzenie związku kohabitacyjnego?

Kohabitacja może występować przed małżeństwem, między lub po nim, a nawet zamiast niego. Decydują się na nią pary niechcące lub niemogące zalegalizować związku, w którym żyją. Często zwyczajnie nie potrzebują prawnego potwierdzenia łączącej ich relacji. Rozwiązanie popularne jest wśród rozwodników, którzy nie planują drugi raz ślubu. Kohabitacja to współczesna alternatywa dla życia małżeńsko-rodzinnego.

Z drugiej strony związek kohabitacyjny w wielu przypadkach poprzedza zawarcie małżeństwa. Pary przebywające w nim pragną zalegalizowania swojej relacji. Wówczas to stan przejściowy przed małżeństwem, podejmowany po to, by wprawić się w sytuację, która nastąpi po ślubie. Tzw. małżeństwo na próbę uzasadnia się potrzebą lepszego poznania się i sprawdzenia, czy się do siebie pasuje.

Polecamy: Związek poligamiczny: jego rodzaje, uwarunkowania kulturowe i przyczyny

Typy kohabitacji wg Kwak

Prof. zw. dr hab. Anna Kwak przedstawia taki podział typów kohabitacji:

• forma poprzedzająca małżeństwo, która przedłuża czas chodzenia ze sobą,
  
• forma poprzedzająca małżeństwo, która stanowi przygotowanie do niego,
  
• alternatywa dla małżeństwa, na którą decydują się osoby niezamierzające się pobrać,
  
• forma niezamężnego życia oparta na ideologii niezależności.
  

Czas współmieszkania a związek kohabitacyjny

Mnóstwo trudności nastręcza określenie wymiaru czasu współmieszkania, jaki jest wymagany, żeby móc stwierdzić kohabitacyjny związek. Znany polski socjolog prof. dr hab. Krystyna Slany uważa, że o związku kohabitacyjnym można mówić, kiedy mieszkanie jest współdzielone co najmniej przez kilka miesięcy. Wojciech Chechliński za związek kohabitacyjny postrzega wspólne spędzanie weekendów przez powyżej 4 miesiące bądź kiedy para przebywa ze sobą 4–5 nocy tygodniowo przez 3 miesiące. Jeszcze inni twierdzą, że związki kohabitacyjne są wówczas, kiedy para mieszka wspólnie przez przynajmniej 1 miesiąc.

Mimo iż wspólne zamieszkanie jest warunkiem koniecznym, by relację móc nazwać kohabitacją, to istnieją od tego wyjątki. Jest nim kohabitacja typu LAT (z ang. Living Apart Together), w której osoby heteroseksualne utrzymują relacje intymne i emocjonalne, lecz nie mieszkają razem. Ten rodzaj kohabitacji nazywany bywa potocznie „razem, ale oddzielnie”. Związki te określa się jako konkubinat dochodzący, który albo ulega rozpadowi, albo następuje wspólne zamieszkiwanie i przechodzi w kohabitację.

Polecamy: Kim są swingersi? Jakie są zalety i niebezpieczeństwa swingowania?

Na czym polega związek kohabitacyjny?

Związek kohabitacyjny spełnia przede wszystkim funkcję gospodarczą, emocjonalną, erotyczno-seksualną. Nie istnieją żadne wytyczne, co do tego, jak powinno wyglądać życie pary w nim pozostającej. Obowiązkiem partnerów jest samodzielne utworzenie wspólnego miejsca zamieszkania, satysfakcjonującego systemu ekonomicznego, podziału ról i codziennych obowiązków, zadowalającego pożycia seksualnego, intelektualnej i komunikacyjnej wspólnoty. Dodatkowo wypracowanie podstaw podejmowania strategicznych decyzji życiowych, wspólnej filozofii życia i sposobu spędzania czasu wolnego.

Kohabitacja a konkubinat

Związek kohabitacyjny a konkubinat to pojęcia, które są ze sobą dość często błędnie utożsamiane. Związki kohabitacyjne to zdecydowanie szersze formy relacji między partnerami w porównaniu z konkubinatem. W przeciwieństwie do niego uważa się je za niezwykle konkurencyjną formę względem formalnego małżeństwa. Konkubinat postrzega się jako dość stabilny związek partnerski, w którym nie dochodzi do wspólnego zamieszkiwania, a opiera się on przede wszystkim na utrzymywaniu relacji intymnych. Wolność osobista partnerów nie jest niczym ograniczona. Często konkubentów określa się kochankami.

Polecamy: Na czym polega małżeńska separacja? Definicja, formalności, skutki

Związek kohabitacyjny za granicą

W wielu krajach m.in. w Słowenii, Andorze, Czechach, Chorwacji, Estonii, Liechtensteinie, Austrii heteroseksualne pary mogą zarejestrować związek kohabitacyjny, co wiąże się z uzyskaniem nieco węższego zakresu praw jak w przypadku małżeństw. W Polsce nie ma takiej możliwości. W związku z tym pod względem prawnym pary żyjące w kohabitacji pozbawione są wielu przywilejów.

Bibliografia:

1. Kwak A., Rodzina w dobie przemian. Małżeństwo i kohabitacja, Warszawa, Wydawnictwo Akademickie Żak, 2005.
   
2. Jabłoński D., Ostasz L., Zarys wiedzy o rodzinie, małżeństwie, kohabitacji i konkubinacie. Perspektywa antropologii kulturowej i ogólnej, Olsztyn, Adiaphora, 2001.
   
3. Slany K., Alternatywne formy życia małżeńsko-rodzinnego w ponowoczesnym świecie, Kraków, NOMOS, 2008.
   
4. Juszczyk-Frelkiewicz K., KOHABITACJA w Polsce i na Słowacji. Studium socjologiczne w środowiskach studenckich, Katowice, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2014.