Wazektomia to jedna z metod męskiej antykoncepcji. Nie cieszy się zbyt dużą popularnością w Polsce, a wręcz uznawana jest za kontrowersyjną. Dlatego też z inicjatywy reżysera filmowego Jonathana Stacka i urologa Douga Steina w 2013 roku powstała organizacja Światowy Dzień Wazektomii (World Vasectomy Day Organisation – WVDO), która za główny cel postawiła sobie popularyzowanie tej metody.

Co to jest wazektomia?

Wazektomia to mikrochirurgiczny zabieg o charakterze urologicznym, podczas którego dochodzi do przecięcia i podwiązania nasieniowodu. Blokada drożności w nasieniowodzie uniemożliwia przemieszczanie się plemników. Zabieg nie zaburza jednak procesu spermatogenezy i nie ma wpływu na zdolność do wytrysku i wygląd nasienia. Wykonany obustronnie skutkuje ubezpłodnieniem. Podwiązanie nasieniowodów trwa około 30 minut i nie wymaga hospitalizacji. Eksperci oceniają wazektomię jako bezpieczny i niezbyt skomplikowany zabieg. Podwiązanie nasieniowodów przeprowadza się w miejscowym znieczuleniu. Wazektomia nie wpływa negatywnie na gospodarkę hormonalną mężczyzn i nie powoduje zmian w poziomie popędu seksualnego. Skuteczność wazektomii określana na podstawie wskaźnika Pearla wynosi mniej niż 0,2. Część specjalistów uważa wazektomię za nowoczesną formę antykoncepcji, która może stanowić dogodną alternatywę dla stosowanych przez kobiety rozwiązań zapobiegających ciąży.

Rozróżnia się dwie metody wykonywania wazektomii:

• wazektomia bez skalpela (WBS) - technika, podczas której użycie skalpela nie jest wymagane; polega na rozwarstwieniu skóry; nie ma konieczności zakładania szwów, a blizna po zabiegu jest ledwo widoczna;
  
• total vasectomy (TV) - na podwiązywany nasieniowód zakłada się podwójne nierozpuszczalne szwy i stosuje mikrokoagulację ujść nasieniowodów.
  

Ile kosztuje wazektomia?

Mała popularność wazektomii może być podyktowana dużymi nakładami finansowymi. Cena zabiegu waha się od 1500 do 2000 złotych.

Wazektomia - skutki uboczne

Zabieg podwiązania nasieniowodów, mimo iż uchodzi za bezpieczny, może skutkować powikłaniami. Najczęstszy ze skutków ubocznych wazektomii to vasitis nodosa, czyli guzkowate zgrubienie, które może się pojawić na końcach podwiązanych nasieniowodów. Zmiana ta nie ma złośliwego charakteru. Rozwija się w 50% przypadków, ale w większości przypadków mija samoistnie po pewnym czasie - nawet po kilku miesiącach.

Inne skutki uboczne wazektomii to:

• zespół bólowy moszny i jąder - dotyczy niespełna 1% przypadków; tępy i uporczywy ból utrzymuje się przez kilka tygodni od zabiegu; w nielicznych przypadkach może przerodzić się w przewlekły zespół bólowy moszny;
  
• krwiak w miejscu operowanym - dotyczy około 0,5% przypadków; przybiera postać rozległego zasinienia moszny, w której pojawić się może guzek o rozmiarze 2-3 cm; zwykle ustępuje po kilku dniach;
  
• zastoinowe zapalenie najądrza - dotyczy około 0,5% przypadków; dochodzi do powiększenia i bólu najądrza, a niekiedy także wzrostu ciśnienia w najądrzach; sporadycznie pojawia się podrażnienie albo przewlekłe zapalenie nerwów;
  
• infekcja operowanego miejsca - dotyczy około 0,5% przypadków; rozwija się stan zapalny i dochodzi do silnego zaczerwienienia rany, niekiedy całej moszny; z miejsca nacięcia może wydobywać się ropna wydzielina; może pojawić się ból i podwyższona temperatura ciała;
  
• rekanalizacja nasieniowodów, czyli samoistne udrożnienie nasieniowodów i odzyskanie płodności - dotyczy 0,5 do 13% przypadków.
  

Bezpośrednio po wazektomii u większości mężczyzn występuje obrzęk, zaczerwienienie i ból okolicy nacięcia, które są naturalną reakcją na interwencję chirurgiczną. Ulgę przyniosą zimne okłady lub środki przeciwbólowe.

Wady wazektomii

Po zabiegu wazektomii konieczna jest okresowa wstrzemięźliwość seksualna trwająca co najmniej 7 dni. Mimo iż mężczyzna poddał się wazektomii, przez 2 do 5 miesięcy w ejakulacie nadal mogą znajdować się plemniki. Proces oczyszczania spermy z plemników może trwać nawet przez 20 ejakulacji. W tym czasie, aby mieć kompletną pewność, że nie dojdzie do zapłodnienia, zaleca się stosowanie dodatkowych form antykoncepcji. Pełną skuteczność wazektomii potwierdza negatywny wynik badania morfologicznego nasienia na obecność żywych plemników w ejakulacie. Badanie nasienia na obecność plemników dla pacjentów poniżej 34 lat wykonuje się w 12 i 14 tygodniu od zabiegu, a pacjenci powyżej 35 roku życia wykonują je w 16 i 18 tygodniu. Wśród społeczeństwa panuje mylne przekonanie, że podwiązanie nasieniowodów zwiększa ryzyka wystąpienia raka prostaty.

W ostatnim czasie możliwa stała się rewazektomia, czyli próba odwrócenia skutków podwiązania nasieniowodu, podczas której lekarze starają się ponownie zespolić nasieniowód. Operacja rewazektomii jest kosztownym i skomplikowanym zabiegiem. Za połączenie nasieniowodów trzeba zapłacić ponad 20 000 złotych. Lekarze zalecają mężczyznom, którzy decydują się na podwiązanie nasieniowodów, by zdeponowali nasienie w banku spermy.