Objawy miażdżycy tętnic (arteriosklerozy) dają o sobie znać zazwyczaj u osób powyżej 50. roku życia i przez wielu ludzi są bagatelizowane. Czynnikami ryzyka rozwoju miażdżycy są m.in.: cukrzyca, nadwaga i otyłość, brak aktywności fizycznej. Nieleczona miażdżyca tętnic, w zależności od miejsca zmian miażdżycowych, może doprowadzić do zawału mięśnia sercowego, nadciśnienia tętniczego, niewydolności nerek lub niedokrwienia kończyn dolnych.

Czym jest miażdżyca tętnic?

Jak informują lekarze, miażdżyca jest procesem zapalnym o charakterze przewlekłym, który dotyczy błony wewnętrznej oraz błony środkowej tętnic, głównie tętnic dużych oraz średnich. Pierwsze zmiany miażdżycowe można zauważyć w dzieciństwie, a w niektórych przypadkach już na etapie życia płodowego. Zmiany miażdżycowe są swoistą odpowiedzią wymienionych ścian naczyń krwionośnych na uszkodzenie śródbłonka.

W przebiegu rozwoju miażdżycy tętnic dochodzi do wielu procesów: wspomnianego przewlekłego uszkodzenia śródbłonka (wywołuje dysfunkcje śródbłonka i może sprzyjać powstawaniu zakrzepicy), utleniania lipoprotein, przedostawania się zmodyfikowanych lipoprotein do blaszki miażdżycowej (głównie cholesterolu i frakcji LDL), przylegania płytek krwi, przylegania monocytów krwi, proliferacji komórek mięśniowych gładkich, a także zwiększonego gromadzenia się lipidów (tłuszczy).

Czynniki sprzyjające rozwojowi miażdżycy

Wpływ na zaostrzenie procesu miażdżycowego ma także szereg czynników, które w niektórych przypadkach są zależne od prowadzonego trybu życia. Czynnikami ryzyka, które nasilają rozwój miażdżycy, są:

• wiek powyżej 50 lat,
  
• płeć męska,
  
• obciążenie genetyczne (występowanie u członków rodziny chorób o miażdżycowym podłożu),
  
• otyłość lub nadwaga,
  
• brak lub niska aktywność fizyczna,
  
• niewłaściwa dieta,
  
• palenie tytoniu,
  
• nadciśnienie tętnicze,
  
• nieprawidłowe stężenie cholesterolu
  
• cukrzyca,
  
• niedobór estrogenów (u kobiet po menopauzie),
  
• wysoki poziom lipoproteiny,
  
• zakażenie bakterią Chlamydia pneumoniae,
  
• stres.
  

Miażdżyca tętnic szyjnych

Miażdżyca tętnic szyjnych jest szczególnie niebezpiecznym schorzeniem, ponieważ nawet na zaawansowanym stadium choroby daje mało charakterystyczne objawy. Bardzo rzadko są one przypisywane właśnie postępującemu procesowi miażdżycowemu i najczęściej bywają bagatelizowane. Objawami postępującej miażdżycy tętnic szyjnych mogą być: zawroty głowy, problemy z pamięcią, trudności w skupieniu uwagi, zaburzenia czucia, zaburzenia mowy, pogorszenie wzroku, słuchu, zaburzona motoryka ruchowa (osłabienie mięśni, niedowłady).

Zwężenie tętnic szyjnych w procesie miażdżycowym prowadzi do zmniejszonego przepływu krwi do mózgu, a wraz z nią tlenu, który jest niezbędny do prawidłowego funkcjonowania mózgu i komórek nerwowych. Całkowite zamknięcie tętnicy szyjnej wywołuje udar niedokrwienny mózgu. Leczenie miażdżycy tętnic szyjnych w zaawansowanym stadium rozwoju choroby sprowadza się najczęściej do operacyjnego usunięcia blaszek miażdżycowych (udrożnienie tętnicy) lub poszerzenia tętnicy.

Miażdżyca tętnic mózgowych

Miażdżyca tętnic mózgowych może dawać objawy podobne do miażdżycy tętnic szyjnych, z którą bardzo często współwystępuje. Poza tym symptomami procesu miażdżycowego w tętnicach mózgowych mogą być silne bóle głowy, utrata przytomności, wymioty, trudności w połykaniu, nietrzymanie moczu oraz porażenie mięśni znajdujących się na twarzy. Miażdżyca tętnic mózgowych jest najczęstszą przyczyną udaru mózgu.

Skutkiem choroby jest niedokrwienie mózgu, a także zmiany psychiczne, skłonność do pękania naczyń krwionośnych w mózgu i w konsekwencji ryzyko udaru (zwiększa się jeszcze bardziej u osób z nadciśnieniem). Leczenie arteriosklerozy mózgu polega na m.in. stosowaniu leków rozszerzających naczynia krwionośne, wprowadzeniu odpowiedniej diety (tak jak we wszystkich przypadkach miażdżycy), a w zaawansowanej postaci choroby wymaga szybkiej interwencji chirurgicznej.

Miażdżyca tętnic wieńcowych

Miażdżyca tętnic wieńcowych objawia się najczęściej bólem wieńcowym, czyli zespołem dolegliwości polegających na uczuciu gniecenia w klatce piersiowej, bólu o charakterze dławicowym, który może promieniować od mostka aż do szyi, żuchwy, nadbrzusza i ramion. Ból może być wywołany stresem, a nawet nieznaczną aktywnością fizyczną. Miażdżyca prowadzi do choroby niedokrwiennej serca. Leczenie podobnie jak w przypadku pozostałych procesów miażdżycowych, opiera się na leczeniu farmakologicznych, wprowadzeniu odpowiedniej diety. W zaawansowanej postaci choroby stosuje się leczenie małoinwazyjne, polegające na wszczepieniu rozszerzających naczynia krwionośne stentów, a także o wiele bardziej zaawansowanych operacji chirurgicznych.

Miażdżyca tętnic kończyn dolnych

Miażdżyca tętnic kończyn dolnych objawia się najczęściej bólem nóg, a także problemami z chodzeniem i utrudnionym gojeniem ran. W czasie podejmowania aktywności fizycznej w przebiegu tej choroby może dojść do chromania przestankowego, czyli bolesnego skurczu mięśni nóg, najczęściej dotykającego łydek. Ponadto można zaobserwować utratę włosów i obniżenie temperatury kończyny zajętej chorobą. W procesie leczenia istotne jest utrzymywanie odpowiedniego ciśnienia tętniczego oraz stosowanie leków antyagregacyjnych oraz diety. Poważne zwężenia, podobnie jak procesy miażdżycowe w innych miejscach organizmu, wymagają operacji.