Miażdżyca naczyń mózgowych jest częścią procesu obejmującego cały organizm. Stanowi jedną z najczęstszych przyczyn powstawania zaburzeń neurologicznych, szczególnie u osób starszych. Ponieważ elementy tkanki nerwowej, a w szczególności mózg, są bardzo wrażliwe na niedotlenienie i brak substancji odżywczych, zaburzenia krążenia, spowodowane przez zmiany miażdżycowe w ścianach naczyń tętniczych, mogą doprowadzić do trwałych zmian neurologicznych, udaru, a nawet do śmierci.

Przyczyny miażdżycy mózgu

Miażdżyca (arterioskleroza) to postępujący proces degeneracji naczyń krwionośnych, którego podstawowym objawem jest powstawanie w ścianach tętnic blaszek miażdżycowych pochodzenia lipidowego i wtórnych zwapnień, powodujących spadek elastyczności naczynia i jego zwężenie. Choć w uszkodzonych przez chorobę tętnicach wcześnie dochodzi do zmniejszenia przepływu krwi, kliniczne objawy niedokrwienia pojawiają się, gdy światło naczynia zmniejszy się o około 70–80%. Ponieważ blaszka ma inną strukturę niż normalna ściana naczynia, przepływ krwi jest zaburzony, a w miejscu znacznych zwężeń często dochodzi do powstawania skrzeplin, które mogą zamknąć całkowicie naczynie, prowadząc do ostrego niedokrwienia (w przypadku udaru mózgu).

Miażdżyca tętnic (w tym naczyń mózgowych) rozwija się szybciej, jeśli chory ma zaburzenia gospodarki lipidowej (podwyższony poziom frakcji złego cholesterolu (lipoproteiny niskiej gęstości – LDL), cukrzycę lub nadciśnienie tętnicze, pali papierosy.

Zwiększoną skłonność do rozwoju choroby mają osoby ze znaczną nadwagą lub otyłością, o małej aktywności fizycznej oraz kobiety z niedoborami estrogenów.

Zobaczcie, czym jest przemijające niedokrwienie mózgu:

Miażdżyca mózgu – objawy

Objawy miażdżycy tętnic mózgowych pojawiają się częściej u mężczyzn, ponieważ kobiece hormony płciowe – estrogeny – wpływają hamująco na degenerację naczyń. Zmiany rozwijają się stopniowo i częstość występowania objawów klinicznych zwiększa się z wiekiem. U niektórych osób ważną rolę odgrywają też czynniki genetyczne.

Miażdżyca mózgu dotyczy większości ludzi starszych i powoduje najczęściej postępujące zmiany o typie otępiennym. Ze względu na to, że zmiany chorobowe rozwijają się równolegle w większości naczyń mózgowych, zespół objawów nie jest jednorodny i u poszczególnych osób może wyglądać bardzo różnie.

Początkowe objawy miażdżycowego niedokrwienia mózgu to często nawracające bóle i zawroty głowy, czasami pojawiają się nudności, zaburzenia równowagi albo widzenia. 

Postępujący proces prowadzi do zaburzeń emocjonalnych i poznawczych, problemów z zapamiętywaniem. Chory najczęściej nie przyswaja nowych informacji, nie rozpoznaje przedstawionych mu niedawno ludzi, ma problemy z dokonywaniem podstawowych zakupów, nie potrafi ocenić, czy kwota, którą ma zapłacić w sklepie, odpowiada wartości nabytych towarów. Jednocześnie bardzo dobrze i szczegółowo przytacza historie z młodości czy odległej przeszłości.

W miarę rozwoju miażdżycy mózgu chorzy stają się egotyczni (skoncentrowani na sobie), niespokojni, płaczliwi, mogą nieświadomie, bez celu wychodzić z domu, błądzić po mieście. Nie potrafią odpowiedzieć na pytanie, gdzie mieszkają i jak się nazywają. Mogą stwarzać zagrożenie dla siebie lub innych, ponieważ nie biorą pod uwagę zasad ruchu drogowego, w domu nie pamiętają o zakręceniu wody lub gazu.

Zmianom psychicznym towarzyszą też zaburzenia ruchowe, takie jak:

• pogorszenie koordynacji ruchowej,
  
• spadek siły mięśniowej,
  
• zaburzenia równowagi,
  
• zaburzenia mowy lub przełykania.
  

Miażdżyca mózgu może mieć gwałtowne zaostrzenia pod postacią incydentów niedokrwiennych lub udaru.

Cięższe przypadki udarów mogą powodować zaburzenia świadomości, oddychania i krążenia, a nawet śmierć. Zwykle jednak udar mózgu jest przyczyną powstania objawów neurologicznych pod postacią (dotyczących jednej połowy ciała) niedowładów lub porażeń kończyn dolnych lub górnych, zaburzeń mowy, opadania kącika ust, zaburzeń orientacji, np. co do własnej tożsamości, czasu i miejsca.

Podobnego typu objawy, które w niewielkim nasileniu pojawiają się na krótki czas (zwykle od kilku do kilkudziesięciu minut, maksymalnie do 24 godzin), to tzw. przemijający atak niedokrwienny (TIA). Mogą przemijać samoistnie lub pod wpływem podanych leków rozszerzających naczynia krwionośne albo przeciwagregacyjnych (zmniejszających krzepliwość krwi). Tego typu incydenty są często lekceważone, choć pojawienie się TIA może być zwiastunem zbliżającego się udaru mózgu.

Leczenie miażdżycy mózgu

Leczenie miażdżycy mózgu ma na celu spowolnienie rozwoju choroby i zapobieganie rozwojowi ewentualnym powikłaniom. Za główne elementy terapii uważa się:

• podawanie leków zmniejszających krzepliwość krwi – aby zapobiec tworzeniu się skrzeplin na płytkach miażdżycowych,
  
• normalizację poziomu lipidów (przez dostosowanie diety oraz za pomocą leków, głównie z grupy statyn),
  
• stabilizację poziomu glukozy we krwi u osób chorych na cukrzycę i zapobieżenie nawet krótkotrwałym odchyleniom tego parametru,
  
• u chorych z nadciśnieniem – przywrócenie prawidłowych wartości ciśnienia tętniczego.
  

Zobaczcie, jak zbudowany jest mózg: