Związki emocjonalne – partnerskie czy przyjacielskie – to jeden z istotnych czynników, od których uzależnione jest nie tylko dobre samopoczucie, ale też zdrowie każdego człowieka. Deficyty miłości, akceptacji, poczucia bezpieczeństwa i wspólnoty mogą prowadzić do depresji, a nawet chorób somatycznych. Filofobia, która utrudnia budowanie głębokich więzi, to zatem bardzo uciążliwa i negatywna w skutkach przypadłość.

Na czym polega lęk przed bliskością?

Filofobia to lęk przed bliskością emocjonalną, a konkretnie – możliwymi negatywnymi konsekwencjami uczuciowego zaangażowania. Obawa ta może dotyczyć zarówno relacji towarzyskich, jak i miłosnych. W obu przypadkach fobia zakłóca życie społeczne i emocjonalne jednostki, choć trudność ze zbudowaniem związku partnerskiego jest zwykle bardziej dotkliwa. Dlatego o filofobii najczęściej mówi się właśnie w kontekście partnerstwa.

Polecamy: Samotność – jakie są jej przyczyny i jak sobie z nią radzić?

Jak wygląda samotność w dorosłym życiu? Zobaczcie na filmie, co psycholog radzi:

Lęk przed bliskością może przybierać różne formy. Jedną z nich jest strach przed zranieniem, porzuceniem, który sprawia, że osoba dotknięta filofobią niechętnie angażuje się w bliskie relacje. Człowiek taki najczęściej czuje się nieatrakcyjny, nie wart miłości, w związku z czym nawet nie podejmuje ryzyka otwarcia się na związki, choć cierpi z powodu osamotnienia. W skrajnych przypadkach taki typ lęku przed bliskością może wywoływać somatyczne symptomy paniki w kontakcie z osobami, które filofobik obdarzy silnym uczuciem.

Filofobia często jest nieuświadomionym problemem zdeklarowanych singli, którzy twierdzą, że życie w pojedynkę jest im na rękę – nie ogranicza ich życiowej przestrzeni, pozwala realizować się towarzysko, zawodowo. Takie osoby często wybierają pracę związaną się z nieustannym podróżowaniem, co jest dla nich uzasadnieniem trudności w nawiązaniu trwałej relacji.

Niektóre osoby, mimo lęku przed bliskością, wchodzą w liczne romanse, nawiązują przygodne kontakty intymne. Marzą o prawdziwej miłości, ale jednocześnie boją się zaangażowania i nieświadomie wybierają relacje, które nie mają szans na przetrwanie. Gdy znajomość zaczyna rokować na przyszłość, uciekają od niej pod dowolnym pretekstem, niejednokrotnie prowokując konflikt z partnerem.

Wielu filofobików żyje w stałych związkach, ale trudno im zbudować szczęśliwą relację. Mają problem z okazywaniem uczuć, niechętnie podejmują decyzje wiążące się z zacieśnieniem więzi (np. o małżeństwie, posiadaniu dzieci), są skłonni do zachowań destruktywnych dla związku (np. prowokują kłótnie, popadają w nałogi), bywają nieufni lub przesadnie krytyczni wobec partnera. Mogą także mieć skłonność do całkowitego rezygnowania z własnych potrzeb, bezkrytycznego spełniania wszelkich oczekiwań kochanej osoby w poczuciu, że tylko w ten sposób zasłużą na jej miłość.

Polecamy: Samotność – jakie są jej przyczyny i jak sobie z nią radzić?

Przyczyny lęku przed bliskością

Źródeł patologicznego lęku przed bliskością psychologowie najczęściej upatrują we wczesnych doświadczeniach filofobików – deficycie uczuć i poczucia bezpieczeństwa, jakiego zaznali już w dzieciństwie. Osoby, które nie otrzymują wystarczająco dużo ciepła i akceptacji ze strony swoich opiekunów albo wychowały się w rodzinach dysfunkcyjnych, uczą się, że pragnąc bliskości, narażają się na odrzucenie, niezrozumienie, upokorzenie. Nie zyskują przy tym prawidłowych wzorców relacji opartych na miłości i zwykle mają niskie poczucie wartości. Lęk przed bliskością często utrwala się także u ludzi, którzy przeżyli głębokie rozczarowanie miłosne w dorosłym życiu. Unikają oni zaangażowania w relację w obawie przed ponownym zranieniem czy osaczeniem przez partnera. Poza tym filofobia towarzyszyć może zaburzeniom psychicznym (np. fobii społecznej, depresji) i zaburzeniom osobowości (np. w przypadku osobowości histrionicznej czy borderline).

Polecamy: Osobowość chwiejna emocjonalnie – typy, przyczyny, leczenie

Jak pokonać lęk przed bliskością?

Osobom dotkniętym lękiem przed bliskością pomóc może psychoterapia. Już samo nawiązanie głębokiej, bezpiecznej więzi z terapeutą jest doświadczeniem, które buduje wiarę w możliwość tego typu relacji. Indywidualne spotkania służą zrozumieniu i przewartościowaniu doświadczeń, które wywołują filofobię, a także zmianie schematów myślenia i postępowania w kontaktach międzyludzkich. Leczenie lęku przed bliskością to także praca nad obrazem samego siebie – adekwatną samooceną i poczuciem własnej wartości, bez których zbudowanie harmonijnej, prawdziwie bliskiej relacji z drugim człowiekiem jest niemożliwe.

Problem lęku przed bliskością może także rozwiązać terapia par. Dla filofobika jest ona przede wszystkim okazją do wyrażenia swoich obaw, z których partner często nawet nie zdaje sobie sprawy lub nie zna ich rzeczywistej przyczyny. Na gruncie psychoterapii dwie osoby mają szansę pogłębić swoją więź i wzajemne zrozumienie, nauczyć się lepiej rozpoznawać i komunikować swoje emocje, potrzeby, wypracować nowe sposoby rozwiązywania konfliktów. Filofobik zyskuje dzięki temu poczucie bezpieczeństwa, a jego partner – umiejętność adekwatnego reagowania na zachowania powodowane lękiem.