Konwergencja oka ma kluczowe znaczenie w przypadku obserwacji obiektów znajdujących się nie dalej niż 3 metry od oka. Zależy od mięśni prostych przyśrodkowych oczu, które warto ćwiczyć, aby zapewnić sobie jak najlepszy wzrok.

Zobacz też:

• Oko – jak jest zbudowane i jak działa?
• Pole widzenia – ocena, metody badania, przyczyny zawężenia
• Zaburzenia widzenia – objawy, przyczyny, leczenie

Co to jest konwergencja oka?

Konwergencja oka to zbliżanie obu gałek ocznych jednocześnie do linii pośrodkowej przedniej. Ruch ten warunkuje odpowiednie postrzeganie głębi, a więc obserwację obiektów położonych blisko czubka nosa (nie dalej niż 3–4 metry). Ustawia gałki w zupełnie innej pozycji niż ta, która jest przewidziana do widzenia dalekiego, kiedy to są one do siebie ustawione właściwie równolegle, a różnice kąta konwergencji stają się zbyt małe.

Widzenie stereoskopowe, a więc takie, do którego doprowadza konwergencja oczu, umożliwia dwuoczną ocenę odległości, głębokości i innych cech obserwowanych obiektów. W takiej sytuacji gałki oczne umieszczone są obok siebie oraz skierowane do przodu. Percepcja dwupunktowa powoduje powstanie dwóch obrazów, które mózg składa w całość. Obserwacja obrazu z dwóch nieco innych kątów w połączeniu z informacją o odległości między oczami i kątem ich ustawienia pozwala na utworzenie modelu trójwymiarowego świata, otaczającego człowieka.

Zaburzenia konwergencji oczu

Zaburzenia konwergencji prowadzą do problemów z widzeniem przedmiotów znajdujących się blisko człowieka. Bardzo często zaburzenia ujawniają się na wczesnym etapie nauki szkolnej. Zdarza się, że trudność w nauce czytania nie wynika z lenistwa lub braku zdolności dziecka do kształtowania tej umiejętności, lecz właśnie z wady wzroku. Objawami zaburzeń konwergencji są m.in.:

• dłuższe przepisywanie informacji z tablicy (ekranu) do zeszytu,
• dłuższe pisanie zdań,
• problemy z koncentracją,
• trudności ze zrozumieniem czytanego tekstu.

Dodatkowe objawy zaburzeń konwergencji to:

• pocieranie oczu podczas czytania,
• przecieranie łez podczas czytania.

Właściwa konwergencja oczu jest kluczowa dla pracy wzrokowej z bliska i prawidłowego widzenia obuocznego w ogóle. Zdolność nałożenia przez oczy na siebie dwóch obrazów powstających na obu siatkówkach i otrzymania w wyniku tego ostrego obrazu to warunek pojedynczego, stereoskopowego widzenia. Zaburzenia konwergencji mogą natomiast prowadzić do:

• podwojenia obrazu,
• bólu oczu,
• bólu głowy,
• pieczenia, swędzenia i łzawienia oczu.

Diagnostyka konwergencji oczu

Zaburzenia konwergencji oczu powinny zostać zdiagnozowane jak najszybciej, aby można było rozpocząć ćwiczenia mające na celu poprawę widzenia. Wizyta u okulisty i ortoptysty to dla dziecka świetna zabawa. Badania są całkowicie bezbolesne, natomiast pozwalają znaleźć odpowiedź na pytanie o skalę zaburzeń i ich przyczyny. Diagnostyka obejmuje w tym przypadku:

• badanie ostrości wzroku, dwojenia fizjologicznego,
• ocenę ruchomości gałek ocznych,
• test wykrywający występowanie zeza,
• badanie korespondencji siatkówkowej,
• ocenę stopnia widzenia obuocznego,
• badanie fiksacji i konwergencji,
• pomiar akomodacji.

Ortoptysta usprawnia i przywraca widzenie obuoczne, natomiast zadaniem okulisty w tym przypadku jest wykluczenie innych przyczyn zaburzeń widzenia. Chodzi przede wszystkim o ustalenie, czy potrzebny jest zabieg operacyjny lub leczenie farmakologiczne.

Konwergencja oczu – ćwiczenia

Ćwiczenia konwergencji oraz sprawności konwergencji oczu przeprowadzają specjaliści od terapii wzrokowych. Im szybciej zdiagnozuje się problem, a dziecko rozpocznie ćwiczenia, tym większa jest szansa na wyeliminowanie problemu. Ćwiczenia konwergencji oczu pozwalają bowiem poprawić fuzję, a dodatkowo przeciwdziałają tzw. tłumieniu oka. Jednocześnie wprowadza się zadania służące stymulacji fiksacji i koordynacji współpracy między okiem a ręką. Służą temu specjalne przyrządy, czyli rotatory. Dzięki nim możliwa jest praca nad akomodacją i koordynacją oko – ręka. Dzieci bardzo lubią pracę z wykorzystaniem tego przyrządu. Ma on wiele zastosowań, a przy okazji angażuje różne mięśnie całego ciała, co również korzystnie wpływa na osiągane w trakcie terapii rezultaty. Ćwiczenia z rotatorem wzmacniają i stabilizują widzenie centralne, poprawiają koordynację oko – ręka. Ponadto polepszeniu ulega precyzja ruchomości dłoni, co ma znaczenie przy nauce pisania i rysowania. Celem ćwiczeń konwergencji oczu jest poprawa zbieżności oraz przybliżania „punktu bliskiego konwergencji”. Efekty osiągnięte w trakcie terapii przyczyniają się do polepszenia funkcji wzrokowej, usprawniają naukę w szkole, poprawiają koncentrację podczas wykonywanych zadań. Podobną technikę stosuje się również przy zezie rozbieżnym. Do treningu akomodacji wykorzystuje się natomiast flippery.

Zobacz film: Jak utrzymać wzrok w dobrej formie?

Bibliografia:

1. Anatomia i fizjologia narządu wzroku https://sound.eti.pg.gda.pl/student/pp/oko-budowa_i_wlasnosci.pdf

2. S. Zielonka, Niedomoga konwergencji: skuteczność niechirurgicznych metod leczenia w różnych grupach wiekowych, „Opthatherapy”, 1/2016.