Pedodoncją określa się dziedzinę stomatologii, która zajmuje się profilaktyką i leczeniem dziecięcych zębów. Powstała dlatego, że jama ustna i zęby najmłodszych znacznie różnią się od tych, które mają dorośli. Dodatkowo dzieci wymagają specjalnego podejścia psychologicznego. Pedodonta zatem oprócz wiedzy i umiejętności z zakresu układu stomatognatycznego powinien też mieć odpowiednie kompetencje społeczne.
Kim jest pedodonta?
Pedodonta to określenie stosowane wobec stomatologa dziecięcego. Inaczej nazywa się go także stomatologiem wieku rozwojowego. Pedodoncja powstała ze względu na odrębności w budowie zębów, ale i układu stomatognatycznego, jakie zauważa się pomiędzy osobami będącymi w okresie rozwojowym a dorosłymi. Wiąże się to ze specyficznym postępowaniem i odrębnymi metodami leczenia.
Jaki powinien być pedodonta?
Ze względu na to, że dziecko to niezwykle wrażliwy pacjent, który żywo reaguje na bodźce psychiczne i fizyczne, od pedodonty wymagane jest odpowiednie podejście do tej grupy chorych. Na komfort wizyty wpływa w dużym stopniu umiejętność nawiązania kontaktu z dzieckiem i wpływania na jego postawę emocjonalną – łagodzenie strachu, buntu, lęku, niecierpliwości czy niepokoju.
Pedodonci starają się wyrobić u dzieci prawidłowe nawyki dbania o zęby i kreować pozytywny wizerunek stomatologa, który powszechnie kojarzony jest ze stresem i bólem. Nieprzyjemne doświadczenia stomatologiczne w wieku dziecięcym bywają przyczyną niechęci wobec dentysty w dorosłym życiu. Dobrą praktyką podczas pierwszych wizyt jest zmniejszenie niechęci pacjenta pediatrycznego dzięki podejściu adaptacyjnemu – oprowadzeniu po gabinecie, pokazaniu sprzętu medycznego, opowiedzeniu o sposobach i istocie higieny jamy ustnej.
Pedodoncja – mylne przekonania społeczeństwa o stomatologii dziecięcej
Wśród części społeczeństwa panuje mylne przekonanie o braku potrzeby leczenia zębów mlecznych, gdyż mają one charakter czasowy i wypadają. To błąd, ponieważ w dużym stopniu wpływają na późniejszą kondycję uzębienia stałego, zwłaszcza zaś zachowanie dobrego zgryzu.
Regularne wizyty u stomatologa dziecięcego pozwolą na szybkie wykrycie i wyleczenie nieprawidłowości jeszcze w początkowej fazie. Pierwsza wizyta dziecka u pedodonty powinna mieć miejsce po pojawieniu się pierwszych zębów mlecznych. Należy ponadto zgłaszać się co 4 miesiące na wizyty kontrolne.
Jakie sposoby na zjednanie pacjenta zna pedodonta?
W przypadku, gdy konieczne okazuje się leczenie tradycyjne, wiele gabinetów stosuje kolorowe wypełnienia i daje dziecku swobodę w wyborze plomby. Dodatkowo niektóre kliniki wyposażone są w smakowe żele znieczulające, ekran filmowy z bajkami podczas leczenia stomatologicznego czy kącik zabaw z zabawkami i kolorowankami, z którego skorzystać można w oczekiwaniu na wizytę. W większości gabinetów stomatologii dziecięcej po wizycie dzieci otrzymują niewielki prezent w formie naklejek dla dzielnego pacjenta czy dyplomu za odwagę.
Zakres działań pedodonty
Pedodonta zajmuje się:
- leczeniem zębów mlecznych, czyli pierwszych zębów człowieka, które rosną średnio do 30 miesiąca życia. Jest ich 20, po 10 na każdy łuk zębowy. Wypadają w wieku 6–13 lat;
- ząbkowaniem, czyli procesem wyrzynania zębów mlecznych. Pierwsze zazwyczaj wyrzynają się zęby dolne. Proces rozpoczyna się około 6 miesiąca życia;
- zaburzeniami ząbkowania, czyli nieprawidłowościami w wyrzynaniu się zębów mlecznych lub stałych (np. przemieszczenie zęba, stan zapalny dziąsła brzeżnego, występowanie zębów zatopionych, zapalenie mieszka zęba, ząbkowanie przedwczesne lub opóźnione, zęby zatrzymane);
- leczeniem niedojrzałych zębów stałych;
- nauką prawidłowej higieny jamy ustnej;
- profilaktyką i leczeniem próchnicy, wad zgryzu, chorób błony śluzowej u dzieci.
Organizacja zrzeszająca pedodontów
Organizacją zrzeszającą pedodontów jest Polskie Towarzystwo Stomatologii Dziecięcej z siedzibą w Krakowie. Instytucja powstała w 2013 roku. Celem PTSD jest:
- organizacja skierowanych do społeczeństwa akcji edukacyjnych, szkoleń, kursów, sympozjów, konferencji naukowych;
- opracowanie wytycznych odnośnie do postępowania w stomatologii dziecięcej;
- ujednolicenie wiedzy w obrębie pedodoncji;
- rozwój polskiej stomatologii dziecięcej;
- publikacja artykułów naukowych w czasopiśmie „Nowa Stomatologia”.
W 2014 roku z inicjatywy PTSD i firmy Colgate powołany został Polski Oddział Sojuszu dla Przyszłości Wolnej od Próchnicy (z ang. Alliance for a Cavity Free Future, ACFF). Celem jego działalności jest opracowanie zaleceń z zakresu higieny jamy ustnej dla dzieci i młodzieży. Instytucją o zbliżonym charakterze działań do PTSD jest Polska Akademia Stomatologii Dziecięcej z siedzibą w Sopocie. W ramach jej funkcjonowania publikowany jest kwartalnik naukowy „Polska Stomatologia Dziecięca”.
Bibliografia:
1. A.C. Cameron, R.P. Widmer, Stomatologia dziecięca, Urban & Partner, Wrocław 2013.
2. M. Szpringer-Nodzak, M. Wochna Sobańska, Stomatologia wieku rozwojowego, PZWL, Warszawa 2006.
3. D. Olczak-Kowalczyk, J. Szczepańska, U. Kaczmarek, Współczesna stomatologia wieku rozwojowego, Med Tour Press International, Otwock 2017.