Pracoholizm, wypalenie i choroby zawodowe czy niekorzystne warunki pracy to tematy, które bezpośrednio łączą się z karoshi, czyli śmiercią z przepracowania. Karoshi to zjawisko, do którego najczęściej dochodzi w Japonii, gdzie z roku na rok odnotowuje się tendencję wzrostową przypadków śmierci z przepracowania. Szacuje się, że w skali roku karoshi jest przyczyną zgonu ponad 10000 Japończyków.
Co to takiego karoshi?
Karoshi to ekstremalne negatywne zjawisko związane z pracą, które rozumie się jako śmierć z przepracowania. Określenie to po raz pierwszy pojawiło się w latach 80. ubiegłego wieku w pochodzących z Japonii doniesieniach naukowych. Problem przepracowania i związanych z tym zagrożeń na początku lat 90. XX wieku pojawił się na wokandzie Komisji Praw Człowieka Narodów Zjednoczonych.
Oprócz karoshi specjaliści wyróżniają samobójstwo spowodowane nękaniem przez przełożonych i przepracowaniem, czyli ijime oraz determinowane depresją i chęcią uwolnienia się od cierpienia, czyli karojisatsu.
Jakie mogą być przyczyny karoshi?
Na karoshi zdaniem specjalistów może mieć wpływ wiele czynników. Głównym podłożem śmierci z przepracowania jest nadmierne wyczerpanie organizmu. Stan ten stwierdza się przeważnie u osób uzależnionych od pracy, czyli pracoholików. Doświadczają oni wewnętrznego i niekontrolowanego przymusu wykonywania obowiązków zawodowych. Ich zachowanie przejawia się kompulsywnym zaangażowaniem w pracę. W sytuacji niemożności jej podejmowania odczuwają negatywne emocje i ogólny dyskomfort. Pracoholicy ignorują potrzeby odpoczynku oraz zachowania równowagi między pracą i prywatnym życiem. Wykonywanie nadmiernej ilości obowiązków zawodowych oddziaływać może niekorzystnie na kondycję fizyczną organizmu i doprowadzić do rozwoju różnych chorób, w tym m.in. choroby niedokrwiennej serca, udaru mózgu, zawału serca, które mogą doprowadzić do śmierci.
Z karoshi wiąże się także problem wypalenia zawodowego, które przejawia się depersonalizacją, poczuciem wyczerpania, spadkiem nieefektywności pracy. W sposób szczególny stwierdza się je u osób, których praca związana jest z niesieniem pomocy innym ludziom, jak pracowników socjalnych, służby zdrowia, strażaków itd. Wśród innych przyczyn śmierci z przepracowania wymienia się także: stres organizacyjny, długie i nieregularne godziny pracy, niską kontrolę pracy, brak wsparcia, wysokie wymagania efektywności, życie w duchu samopoświęcenia, perfekcjonizm neurotyczny, czyli ustalanie sobie nierealnie wysokich celów.
Polecamy: Choroby cywilizacyjne – definicja i przykłady. Jak im zapobiegać?
Jakie objawy daje udar? Dowiesz się tego z filmu:
Karoshi – Japonia w czołówce krajów śmierci z przepracowania
Najwięcej przypadków karoshi stwierdza się w Azji, zwłaszcza w Japonii. Pierwszy udokumentowany przypadek karoshi pochodzi z 1969 roku, kiedy 29-letni pracownik działu wysyłkowego zmarł w wyniku udaru mózgu powstałego z przepracowania. Jakiś czas temu w mediach podano informację na temat śmierci 34-letniego Japończyka zajmującego się produkcją artykułów spożywczych. Przyczyną zgonu był atak serca po 110-godzinnym tygodniu pracy. Kolejny przypadek to historia 22-letniej pielęgniarki zmarłej na zawał po przepracowaniu 34-godzinnego dyżuru.
Rosnąca liczba przypadków karoshi stała się podłożem dla debaty na temat nieludzkich praktyk stosowanych w wielu zakładach pracy w Japonii. Realizowana tam kultura pracy ma nieco ulec zmianie. Wiele firm proponuje ograniczenie liczby wykonywanych miesięcznych nadgodzin. Osobom obarczonym ryzykiem śmierci z przepracowania oferowana jest pomoc w ramach działającej w Japonii Rady Obrony Ofiar Karōshi.
Polecamy: Ból głowy z tyłu – jakie może mieć przyczyny? Jak sobie z nim radzić?
Karoshi nie tylko w Japonii
O przypadkach śmierci z przepracowania słyszy się niestety coraz częściej w innych niż Japonia krajach. Jedną z głośniejszych w ostatnich latach była historia karoshi 21-letniego Niemca, który odbywał staż w londyńskim banku i 35-letniej szwedki pracującej w branży IT.
Niestety coraz częściej mówi się i pisze o ryzyku karoshi w Polsce. Przywołać należy przypadek śmierci 36-letniego szefa marketingu z oddziału globalnego koncernu chemicznego. Mężczyzna zmarł na zawał serca na skutek codziennej wielogodzinnej pracy i braku urlopu. Należy też zwrócić uwagę na śmierć 44-letniej lekarki, która zmarła po czterodobowym ciągu pracy.
Bibliografia:
- Żemigała M., Zjawisko śmierci z przepracowania, „Studia i Prace WNEiZ US”, 2018, 52(3), s. 177–186.
- Ke D.S., Overwork, Stroke, and Karoshi – death from Overwork, „Acta Neurologica Taiwanica”, 2012, 2 (21), s. 54–59.
- Jarema M., Psychiatria. Podręcznik dla studentów medycyny, PZWL, Warszawa 2016.
- Bird A., Encyclopedia of Japanese Business and Management, London 2002.