Zapalenia tarczycy przebiegać mogą z objawami nadczynności lub niedoczynności tego gruczołu. Istnieją także infekcje, które powodują tylko miejscowe objawy, nie dają przy tym symptomów typowych dla zaburzenia funkcjonowania endokrynnego tarczycy.

Jakie wyróżniamy zapalenia tarczycy?

Tarczyca jest nieparzystym narządem znajdującym się w przednio-dolnej części szyi. Jest to gruczoł dokrewny, produkujący hormony – trójjodotyroninę (T3), tyroksynę (T4) oraz kalcytoninę. Kalcytonina odpowiada za prawidłową gospodarkę wapniowo-fosforową, a pozostałe dwa hormony wpływają na prawidłowy metabolizm organizmu.

Dość często dochodzi do wystąpienia wielu chorób zapalnych tarczycy, które mają różne przyczyny oraz dają inne objawy. Wyróżniamy zapalenia ostre, podostre oraz przewlekłe. Inna klasyfikacja dzieli zapalenia tarczycy ze względu na obraz mikroskopowy fragmentu narządu na: zapalenia bakteryjne, zapalenia po napromienianiu lub po lekach, podostre zapalenia tarczycy, poporodowe zapalenia tarczycy oraz chorobę Hashimoto.

W zdecydowanej większości choroby tarczycy dotyczą kobiet.

Jakie objawy dają zapalenia tarczycy?

1. Przewlekłe autoimmunologiczne (limfocytowe) zapalenie tarczycy, inaczej choroba Hashimoto – jest najczęstszą chorobą zapalną tego gruczołu, a zarazem najczęstszym powodem przewlekłej i postępującej niedoczynności tarczycy. Spowodowane jest obecnością autoprzeciwciał skierowanych przeciwko komórkom tego narządu. Może przebiegać z obecnością niebolesnego wola (powiększenia tarczycy) lub jako postać zanikowa. Choroba Hashimoto może powodować objawy niedoczynności tarczycy, takie jak: wzrost masy ciała, uczucie senności, zwolnienie akcji serca i obniżenie ciśnienia tętniczego, osłabienie, pogorszenie pamięci i zdolności koncentracji, stałe uczucie zimna. Zwykle chorzy skarżą się także na suchość skóry, obrzęki powiek i kończyn dolnych, przewlekłe zaparcia, łamliwe włosy i paznokcie, zaburzenia miesiączkowania, zmniejszenie siły mięśni oraz zmianę barwy głosu. Choroba przebiegać może także z niedoczynnością subkliniczną (dająca subtelne, nienasilone objawy).
2. Poporodowe zapalenie tarczycy ujawnia się u niektórych kobiet w ciągu pierwszego roku po porodzie i zwykle ma charakter przemijający. Przebiega z przejściową fazą nadczynności, po której następuje krótki okres niedoczynności, a następnie funkcjonowanie tarczycy powraca do stanu sprzed ciąży, nie dając żadnych objawów klinicznych. W fazie nadczynności tarczycy wystąpić mogą objawy, takie jak: drażliwość, niepokój, drżenia rąk, bezsenność, pobudzenie, wzmożone uczucie ciepła oraz nadmierna potliwość, wypadanie włosów, osłabienie mięśni, kołatania serca, biegunki, spadek masy ciała czy zaburzenia miesiączkowania. Często współwystępuje depresja poporodowa.
3. Podostre ziarniniakowe zapalenie tarczycy, inaczej choroba de Quervaina – to dość rzadkie schorzenie, spowodowane najprawdopodobniej infekcją wirusową. Ma również przebieg fazowy, z nadczynnością, a następnie z okresem niedoczynności tarczycy, choć zwykle zaburzenia obserwowane są tylko w nieprawidłowych wynikach hormonów tarczycy. Choroba przebiega w początkowej fazie z ostrym bólem i obrzękiem tarczycy oraz gorączką. Ból ma charakter promieniujący w kierunku uszu, szyi i żuchwy. Dołączają się do tego objawy ogólne, takie jak osłabienie, bóle mięśniowo-kostne i złe samopoczucie. Zwykle nie stwierdza się objawów zaburzeń funkcjonowania tarczycy.
4. Ostre bakteryjne zapalenie tarczycy – występuje rzadko, zwykle u ludzi młodych. Spowodowane jest zakażeniem bakteryjnym (paciorkowcami lub gronkowcami). Objawia się bolesnym obrzękiem narządu, dreszczami, podwyższoną temperaturą ciała oraz powiększonymi okolicznymi węzłami chłonnymi. W przebiegu tej choroby dojść może do powstania ropnia tarczycy. Pomimo nasilonych miejscowych objawów zapalenia funkcjonowanie tarczycy pozostaje prawidłowe.

Na czym polega diagnostyka oraz leczenie zapaleń tarczycy?

Zapalenia tarczycy manifestują się nie tylko objawami klinicznymi, ale też nieprawidłowym poziomem stężenia hormonów, takich jak T3, T4 oraz hormon tyreotropowy przysadki mózgowej (TSH). W chorobie Hashimoto pojawiają się przeciwciała przeciw tyreoperoksydazie (anty-TPO) oraz przeciw tyreoglobulinie (anty-Tg). W zapaleniach infekcyjnych odczyn Biernackiego (OB) ulega podwyższeniu. Ważnym elementem diagnostycznym jest ultrasonografia (USG) tarczycy oraz w niektórych przypadkach – biopsja gruczołu.

Choroba Hashimoto wymaga leczenia uzupełniającego hormonami tarczycy (lewotyroksyną). Nadczynność tarczycy w przebiegu poporodowego zapalenia leczona jest beta-blokerami oraz sterydami. Antybiotykoterapia wskazana jest w zapaleniach bakteryjnych.

Zobacz film: Jak działa tarczyca i jaki ma wpływ na nasze zdrowie?

Bibliografia:

1. Szczeklik A, Interna Szczeklika, Medycyna praktyczna, Kraków 2016