Mleko dla niemowląt stanowi główny pokarm przez pierwsze pół roku ich życia. Jeśli dziecko nie jest karmione naturalnym mlekiem matki, stosuje się mleko zastępcze. Producenci żywności oferują mieszanki zaspokajające potrzeby niemowląt, w których wykorzystuje się mleko krowie. Rodzice coraz częściej sięgają też po te na bazie mleka koziego.

Rodzaje mleka modyfikowanego dla niemowląt

W przypadku braku możliwości karmienia naturalnego stosowanie gotowego mleka dla niemowląt stanowi dobrą alternatywę. Wymienia się dwa rodzaje mleka modyfikowanego dla niemowląt:

• mleko początkowe (infant formulae, IF) – stosowane przez pierwsze 6 miesięcy życia, pokrywające całkowicie zapotrzebowanie żywieniowe;

• mleko następne (follow-on formulae, FF) – przeznaczone do żywienia niemowląt od 7 miesiąca życia, stanowi podstawowy płynny składnik stopniowo różnicującej się diety.

Mleka początkowe i następne popularnie nazywane są mieszankami mlecznymi.

Jakie mleko dla niemowlaka wybrać?

Żywienie niemowląt, które nie są karmione piersią, musi być oparte na specjalnie zmodyfikowanym mleku zaspokajającym zapotrzebowanie szybko rosnącego i nie w pełni dojrzałego organizmu dziecka. Sztuczne mleko dla niemowląt stanowią najczęściej modyfikowane mieszanki z mleka krowiego upodobnione do mleka ludzkiego. Produkt ten ma postać mleka w proszku dla niemowląt, w którym oprócz mleka krowiego znajdują się odpowiednio zbilansowane dodatki, takie jak sacharoza, białka serwatkowe lub serwatka, tłuszcze, mąka, sole mineralne i witaminy.

Mleko kozie dla niemowląt

Zgodnie z Dyrektywą Komisji Europejskiej z 2013 roku produkty zastępujące mleko kobiece mogą być wytwarzane z mleka koziego. Kozie mleko dla niemowlaka cieszy się ostatnio coraz większą popularnością. Stanowi ono pokarm o wysokiej wartości odżywczej, ze względu na aminokwasowy skład białka oraz profil tłuszczu i minerałów. W opinii niektórych badaczy nie należy podawać mleka koziego dzieciom poniżej 12 miesiąca życia.

Mleko sojowe dla niemowląt

Mleko sojowe dla niemowląt jest jednym z częściej stosowanych mlek roślinnych. Znacznie mniejszą popularnością cieszą się: mleko ryżowe, jaglane, owsiane, orkiszowe, migdałowe, gryczane i kokosowe. Mleko sojowe jest wolne od białek mleka krowiego i laktozy, a zawiera izolowane białko soi. Wskazane jest do stosowania w przypadku galaktozemii czy wrodzonej i wtórnej nietolerancji laktozy u dziecka. Zdaniem specjalistów ten rodzaj mleka można podawać niemowlęciu po ukończeniu 6 miesiąca życia. Nie zaleca się go w przypadku alergii na soję (soja jest silnym alergenem) i białka mleka krowiego lub enteropatii jelitowej.

Mleko dla niemowląt alergików

Jeśli u niemowlaka została stwierdzona alergia na białka mleka krowiego, jedyną skuteczną metodą leczenia nadwrażliwości alergicznej na białka mleka krowiego jest jego eliminacja z diety w jakiejkolwiek formie. Według zaleceń Światowej Organizacji Alergologicznej (World Allergy Organization – WAO) w krajach rozwiniętych mleka innych ssaków niż krowa nie powinny być zalecane do żywienia dzieci z alergią na białka mleka krowiego.

Alergia na mleko krowie u niemowląt jest wiodącym problemem we wczesnym dzieciństwie. W ramach diagnostyki i leczenia do diety wprowadza się mieszanki eliminacyjne. Przez 2–4 tygodnie stosuje się mieszankę mleczną o wysokim stopniu hydrolizy. Po tym czasie przeprowadza się prowokację mieszanką mleczną, która polega na podaniu jej dwukrotnie, w odstępie 72 h. Jeśli pojawią się objawy kliniczne, wprowadza się mieszanki elementarne (AAF). Dieta bezmleczna u dzieci z alergią pokarmową powinna być stosowana minimum przez 6 miesięcy lub do 9–12 miesiąca życia, a następnie kontynuowana w razie utrzymującej się alergii.

Mleko hipoalergiczne i bez laktozy dla niemowląt

Jeśli dziecko jest obciążone wywiadem rodzinnym w kierunku chorób alergicznych, zaleca się stosowanie mleka hipoalergicznego dla niemowląt (HA). Preparaty te zawierają częściowo zhydrolizowaną frakcję białek mleka krowiego. Są niewskazane u dzieci demonstrujących objawy alergii na białka mleka krowiego i nietolerujących laktozy. Hipoalergiczne mleko dla niemowląt nierzadko wykorzystywane jest jako preparat przejściowy po zakończeniu leczenia dietetycznego, przed wprowadzeniem preparatów mleka modyfikowanego. Dzieci, u których stwierdzono nietolerancję laktozy powinny być karmione mlekiem dla niemowląt bez laktozy. Mieszanki te wskazane są także dla zmagających się z biegunką osmotyczną, której towarzyszą wzdęcia i ból brzucha, prowadzącą do nadmiernej utraty wody i elektrolitów. Ponadto karmione mogą być nim niemowlęta z problemem kolek, wzdęciami i zaparciami stolca.

Mleko zastępcze dla niemowląt – przygotowanie

Zaleca się, aby butelki na mleko dla niemowląt karmionych sztucznie posiadały szeroki otwór ułatwiający przygotowanie pokarmu. Mieszanki produkowane są zazwyczaj w formie koncentratów w proszku przeznaczonych do rozpuszczenia w wodzie. Należy je zawsze przygotowywać w sposób opisany na opakowaniu. Świeżą porcję mleka trzeba przygotować bezpośrednio przed każdym karmieniem, a ewentualne pozostałości wyrzucić i nie wykorzystywać ich podczas następnego karmienia. Mieszanek nie należy przetrzymywać w termosach lub podgrzewaczach do butelek. Dzieci karmione mlekiem modyfikowanym mają wolniejsze opróżnianie żołądka i metabolizm niż ich rówieśnicy karmieni piersią, dlatego należy pamiętać o zachowaniu co najmniej trzygodzinnych przerw między kolejnymi posiłkami.

Bibliografia:

1. Witczak A., Jarnuszewska A., Zawartość wybranych mineralnych składników żywieniowych w mleku modyfikowanym dla niemowląt dostępnym w szczecińskich sklepach, „Roczniki Państwowego Zakładu Higieny”, 2011, 62(3), s. 257–262.

2. Hozyasz K., Alternatives to cow’s milk products in infant nutrition: Goat’s milk-based formulas, “Journal of Education, Health and Sport”, 2017, 7(4), s. 68–76.

3. Małaczyńska T., Leczenie dietetyczne dzieci z alergią na białka mleka krowiego, „Standardy Medyczne/Pediatria”, 2013, 10, s. 745–755.

4. Pawłowicz M.B., Cudowska B., Lebensztejn D.M., Preparaty mleka modyfikowanego i mlekozastępcze w żywieniu dzieci, „Standardy Medyczne/Pediatria”, 2015, 12, s. 551-558.

5. Szajewska H., Horvath A., Poradnik żywienia niemowląt. Krok po kroku od narodzin do pierwszych urodzin, Kraków, Medycyna Praktyczna, 2014.

6. Szajewska H., Socha P., Horvath A. i wsp., Zasady żywienia zdrowych niemowląt. Zalecenia Polskiego Towarzystwa Gastroenterologii, Hepatologii i Żywienia Dzieci, „Standardy Medyczne/Pediatria”, 2014, 11, s. 321–338.