Dysleksja została zdefiniowana w 1968 roku na Konferencji Neurologów. Określono ją jako „zaburzenie, które przejawia się niemożnością opanowania umiejętności czytania i pisania mimo dobrej inteligencji i dobrych warunków środowiskowych”. Szacuje się, że w Polsce cierpi na nią około 12% uczniów, z czego chłopcy stanowią czterokrotnie większą grupę niż dziewczyny.

Dysleksja – co to?

Dzieci, które mają dysleksję, nie odróżniają kształtów i dźwięków. Nie widzą też różnic w zapisie danych liter lub cyfr. Przez to w jednym zdaniu mogą zrobić kilka błędów ortograficznych oraz zwykle piszą brzydko i niewyraźnie. Dyslektycy są oceniani jako leniwi, często podlegają krytyce oraz dostają gorsze oceny (szczególnie z języka polskiego). Jest to jednak zaburzenie, które wymaga fachowej pomocy, ponieważ w przeciwnym razie dziecko będzie miało coraz poważniejsze problemy z nauczeniem się podstaw gramatyki. Bez pomocy pedagogicznej uczniowie z dysleksją popadają w kompleksy, są zniechęceni i szybko się męczą. Główne rodzaje dysleksji to:

• klasyczna dysleksja – problemy z czytaniem i pisaniem,
  
• hiperdysleksja – dziecko mimo zdolności czytania, nie rozumie tych treści,
  
• dysortografia – problemy z opanowaniem ortografii,
  
• dysgrafia – brzydkie pismo, które jest trudne do odczytania,
  
• dyskalkulia – trudności w opanowaniu zadań matematycznych.
  

Dysleksja – objawy: brzydkie pismo, problemy z raczkowaniem i orientacją, przywiązanie do jednej strony ciała

Najwyraźniejszym sygnałem dysleksji  są krzywe litery w zeszycie dziecka, które często napisane są w złej kolejności oraz wychodzą poza linijki. Jednak można wykryć symptomy tej choroby zanim uczeń pójdzie do szkoły. Już w okresie niemowlęcym dzieci mają problemy z raczkowaniem, mówieniem oraz zaczynają chodzić znacznie później od swoich rówieśników. Z biegiem czasu mają trudności z orientacją, stwierdzeniem, gdzie jest prawa, a gdzie lewa strona. Mają wyraźnie mocniejszą jedną stronę ciała, np. słuchają prawym uchem, patrzą prawym okiem lub każde zadanie manualne wykonują prawą ręką. Nie potrafią więc swobodnie zawiązać butów, umyć rąk lub zjeść obiadu za pomocą sztućców. Z trudnością przychodzi im układanie puzzli i rozwiązywanie prostych zagadek logicznych.

Przyczyny dysleksji – mikrouszkodzenia mózgu, dziedziczność

Klasyczny pogląd na przyczyny dysleksji odnosi się do dziedziczenia zmian w centralnym układzie nerwowym. Stan ten prowadzi do zaburzeń funkcjonalnych utrudniających płynne czytanie i pisanie. Neurolog K. Hermann twierdził, że dysleksja ma związek z chromosomem Y, który decyduje o męskiej płci, przez co sugeruje się, że zaburzenie to dziedziczy się po linii męskiej. Przyczyna genetyczna dysleksji odnosi się do koło 20-30% dzieci. Inni badacze upatrują przyczyny tego zaburzenia w mikrouszkodzeniach mózgu przy porodzie. Głównie dotyczą one defektów obszarów kory mózgowej odpowiedzialnych za pisanie i czytanie.

Leczenie i rozpoznanie dysleksji

Im wcześniej rozpozna się dysleksję, tym lepsze rezultaty przyniesie terapia. Między mity należy włożyć twierdzenia typu: „wyrośnie z tego” lub „jak dorośnie, to mu przejdzie”. Wczesne rozpoznanie zależy więc od uważności rodziców i nauczycieli, którzy widzą ewidentną różnicę pomiędzy lenistwem a problemami fizjologicznymi. Jeśli zauważą oni niepożądane zmiany, należy jak najszybciej zgłosić dziecko do poradni psychologiczno-pedagogicznej. Jednak do stwierdzenia dysleksji nie wystarczy intuicja, lecz niezbędne są konkretne testy, które oceniają ogólne możliwości dziecka. Stosuje się więc badania laryngologiczne, logopedyczne, okulistyczne, pediatryczne oraz psychologiczne. Na tej podstawie wystawia się zaświadczenie o dysleksji, dzięki któremu dziecko może bezstresowo kontynuować naukę i regularnie chodzić na zajęcia terapii pedagogicznej. W szkole nie będzie oceniane pod kątem błędów ortograficznych oraz dostanie więcej czasu na przepisywanie informacji z tablicy do zeszytu. Co więcej, podczas egzaminów dostanie powtórzone instrukcje i więcej czasu na rozwiązanie ich.

Terapia dysleksji w dużej mierze opiera się na grach i zabawach, które w przyjemnej atmosferze pomagają dziecku nadrabiać swoje deficyty. Rolą rodzica jest dawanie swemu podopiecznemu zadań, które kreatywnie rozwiną jego możliwości gramatyczne i koordynacyjne. Przykładowe ćwiczenia na dysleksję to:

• dziecko musi złożyć obrazek, który był uprzednio pocięty przez rodzica lub nauczyciela,
  
• w celu poprawy koordynacji ręki i oka, uczeń obrysowuje kontury wzorów,
  
• aby poprawić zdolności językowe, dziecko musi dobierać rymy do wyrazów oraz rozkładać je na głoski,
  
• ćwiczenia głębokiego oddechu – relaksują dziecko oraz dotleniają mózg, dzięki czemu lepiej wykonuje powierzone mu zadania,
  
• aktywność fizyczna, szczególnie gry zespołowe – rozwijają u ucznia koordynację ciała.