Infekcja zazwyczaj obejmuje samą ranę lub tkanki do niej przylegające i ustępuje po zastosowaniu odpowiedniego leczenia. Jeżeli jednak nie zostanie ono podjęte bądź osoba z zakażeniem rany nie zareaguje właściwie na podane leki, może dojść do rozprzestrzeniania się zakażenia na kolejne tkanki, a w skrajnych przypadkach do sepsy.

Zakażenie rany – jak do niego dochodzi?

Infekcja rany jest często wynikiem zanieczyszczenia przez narzędzie, które doprowadziło do przerwania ciągłości naskórka, np. nóż, kawałek ostrego przedmiotu, gwóźdź itp. Zakażenie rany mogą spowodować znajdujące się na przedmiocie lub bytujące na skórze człowieka drobnoustroje (np. paciorkowce lub gronkowce). Przyczyną zakażenia mogą być także patogeny, które obecne są w wodzie, w glebie, a nawet w powietrzu, które otrzymują bezpośredni dostęp do organizmu przez przerwanie ciągłości skóry lub błon śluzowych.

Ważne jest, aby pamiętać, że bezpośrednio po powstaniu rany należy ją przemyć czystą wodą lub roztworem wody i soli fizjologicznej. Jeżeli rana jest głęboka, poszarpana, zanieczyszczona lub obficie krwawi, należy udać się do lekarza lub na Szpitalny Oddział Ratunkowy (SOR).

Objawy zakażenia rany

Zainfekowane obrażenie daje charakterystyczne symptomy, po których można rozpoznać, że nie goi się prawidłowo. Objawy zakażenia rany to przede wszystkim zaczerwienienie i obrzęk, który nie ustępuje, a z dnia na dzień się powiększa. Charakterystyczne jest pulsowanie rany, niekiedy jej pieczenie, a także ból, odczuwany zwłaszcza kiedy uciska się zakażone miejsce. Wraz z upływem rozwijającej się infekcji, z rany może wypływać ropa o nieprzyjemnym zapachu lub krwista wydzielina.

Jeżeli infekcja obejmuje tylko przyległe do rany tkanki, nadal określana jest mianem zakażenia rany. Jeśli jednak pojawią się symptomy towarzyszące, jak powiększone węzły chłonne czy stan podgorączkowy, jest to oznaka zakażenia ogólnoustrojowego.

Jego rozwojowi sprzyja obniżona odporność organizmu. W grupie podwyższonego ryzyka znajdują się osoby z cukrzycą, nadciśnieniem tętniczym i z chorobami naczyń. Do osłabienia organizmu, a co za tym idzie spadku odporności i wydłużonego okresu gojenia się ran mogą przyczynić się zła dieta i używki, zwłaszcza papierosy. Tytoń powoduje uszkodzenie i obkurczenie naczyń krwionośnych, co utrudnia proces gojenia.

Zakażenie rany – leczenie

Leczenie zakażenia rany uzależnione jest od jego etapu. Jeżeli pojawiają się pierwsze oznaki infekcji (obrzęk, zaczerwienienie, ból), jest to oznaka, że rana nie goi się prawidłowo. W takiej sytuacji należy wdrożyć antyseptyki (mają znacznie lepsze efekty w leczeniu niż stosowane miejscowo antybiotyki) oraz specjalne opatrunki, które są w stanie wchłonąć wysięk z rany i zatrzymać go w swoim wnętrzu. Na rynku są dostępne okłady zawierające np. srebro. Należy pamiętać, że żadna rana nie powinna zostać odkażona wodą utlenioną! Obecnie zaleca się przemywanie ran preparatami zawierającymi octenidynę.

Zobacz też: Antyseptyka – czym jest i na czym polega prawidłowe postępowanie?

Kiedy miejscowe zakażenie jest bardzo nasilone, a ponadto zaczyna obejmować przylegające tkanki, do wcześniej zastosowanego leczenia należy dołączyć antybiotyki o działaniu ogólnoustrojowym. Podanie antybiotyku zawsze jest decyzją lekarza, który musi wcześniej zlecić badanie mikrobiologiczne i antybiogram.

W stanie postępującego zakażenia ogólnoustrojowego, które grozi sepsą, konieczne jest leczenie szpitalne polegające na zastosowaniu antyseptyków, opatrunków antybakteryjnych oraz antybiotyków ogólnoustrojowych podawanych dożylnie w postaci wlewów pod kontrolą lekarza.

Jeśli rana powstała na skutek skaleczenia brudnym narzędziem, podaje się szczepionkę przeciw tężcowi lub anatoksynę, a jeśli doszło do ugryzienia przez zwierzę – stosuje się szczepienie przeciwko wściekliźnie.

Zakażenie rany pooperacyjnej

W zależności od stanu ogólnego operowanej osoby i rodzaju zabiegu może dojść do zakażenia rany pooperacyjnej. Ma to miejsce, kiedy do rany dostaną się bakterie jeszcze w trakcie samego zabiegu lub podczas leczenia szpitalnego. Objawy mogą wystąpić dopiero po kilku dniach.

Niekiedy niepokój budzi pojawienie się czerwonej kreski w okolicy uszkodzonej skóry. Jest to symptom, który często jest mylnie wiązany z rozwijającym się zakażeniem rany. Jego przyczyną jest najczęściej zapalenie powierzchownych naczyń chłonnych przylegających do rany i przy zastosowaniu odpowiedniego leczenia nie prowadzi do groźniejszych konsekwencji.

Bibliografia:

Polskie Towarzystwo Leczenia Ran, Wytyczne postępowania miejscowego i ogólnego w ranach objętych procesem infekcji, “Leczenie Ran”, Evereth Publishing, 2012, 9(3): 59–75.