Popularne kompleksy to kompleks niższości, kompleks Edypa lub Elektry. Niektóre z nich są naturalnym etapem rozwoju, inne wynikają z problemów powstających na pewnym etapie życia.

Co to jest kompleks?

Kompleksy są wypartą ze świadomości informacją na temat swój lub otoczenia. Mają one zwykle związek z pewną cechą wyglądu lub kompetencją. Kompleksy silnie wpływają na zachowanie człowieka i wpływają na jego reakcje w otoczeniu. Te niechciane stany sprawiają, że człowiek czuje się gorszy oraz jest często zaniepokojony i zalękniony. Zakompleksione osoby mają obniżony nastrój i skupiają się na swoich wadach, nie dostrzegając zalet. Głęboka koncentracja na kompleksach przybliża człowieka do stanów depresyjnych.

Kompleks a psychologia

W psychologii termin kompleks powstał dzięki Josefowi Breuerowi – mentorowi Zygmunta Freuda. Jednak to dzięki Gustavowi Jungowi pojęcie to zagościło na stałe w psychoterapii. Ten uczeń Freuda badał kompleksy poprzez metodę skojarzeń. Kazał on swoim pacjentom wypowiedzieć pierwsze myśli, jakie kojarzą im się z ogólnymi pojęciami, takimi jak matka, śmierć lub ojciec. Odkrył on, że każdy z pacjentów odpowiadał w inny sposób z różną intonacją i odmiennym tonem głosu. Te przeżycia mają swoje jądro wokół kompleksu. 

Dzięki metodzie wolnych skojarzeń można więc wydobyć z człowieka jego kompleksy, jednak odpowiedź na bodziec musi być bardzo szybka, aby świadomość nie wytworzyła mechanizmu obronnego, który stosuje się na co dzień w reakcji na kontakt z matką, ojcem lub śmiercią. Zygmunt Freud uważał również, że kompleks jest naturalną drogą rozwoju. Jednak według niego to pojęcie miało mocno seksualny wydźwięk. Wyróżnił on np. kompleks Edypa, czyli fascynację erotyczną matką w młodym okresie życia dziecka. Kompleks Amazonki natomiast uwidacznia się wg Freuda poprzez poczucie wyższości nad mężczyznami i przyjmowanie męskich ról przez kobiety.

Główne przyczyny kompleksów – trudne dzieciństwo, kult piękna pokazywany w mediach

Powstawanie kompleksów zaczyna się już w dzieciństwie, gdzie dzieci potrafią wyszydzić najdrobniejsze odstępstwa od normy innych – otyłość, okulary, rudy kolor włosów lub piegi. Ma to wpływ na samoocenę piętnowanego, która może przełożyć się na późniejsze życie. Również rodzice w dużej mierze odpowiadają za powstawanie kompleksów. Jeśli nie obdarowują ich wystarczającą bezwarunkową miłością, to dziecko samo wini się za tę sytuację, szukając braków w sobie. Często też, gdy stawia się mu zbyt wysokie wymagania, to wytwarza się w nim poczucie winy, które zwykle formuje się w postaci kompleksu. 

W wieku nastoletnim młodzież często porównuje się do innych, a buzujące hormony powodują niechciane zmiany w postaci trądziku lub innego tonu głosu. W tym etapie życie powstają też pierwsze miłości i rozczarowania, co przyczynia się niekiedy do zrzucenia odpowiedzialności na siebie i kumulowanie w sobie tych przekonań w postaci kompleksów. W życiu dorosłym również ludzie obserwują sukcesy innych, co jest początkiem porównywania się do innych.

Jak pozbyć się kompleksów?

Aby pozbyć się kompleksów, należy przede wszystkim przyznać się przed sobą, że się je posiada. Najłatwiej zrozumieć, jakie się ma kompleksy poprzez analizowanie innych osób. Zwykle bowiem widzi się u ludzi te wady, które w głębi przypisuje się sobie. Następnym krokiem jest próba analizy swoich myśli. W tym celu warto zastanowić się, skąd wzięły się akurat takie kompleksy. Dobrze jest przeanalizować swoje dzieciństwo, jakie było wtedy otoczenie i jak obecne środowisko reaguje na te cechy, które postrzega się w sobie jako złe. 

Następnie należy uświadomić sobie, że problemem nie jest np. zbyt duży nos, tylko ciągłe myśli na ten temat. Ludzie nie patrzą na innych w taki krytyczny sposób, jak wielu osobom się wydaje. Jednak pokonanie kompleksów jest niezwykle trudną kwestią, ponieważ żyje się z nimi przez wiele lat. Kluczem są natomiast odpowiednie polecenia skierowane do podświadomości i zastąpienie starych schematów nowym, świeżym podejściem. Dla lepszego kontaktu z sobą przyczyniają się wszystkie zajęcia, które wykorzystują pracę z oddechem – medytacja, tai-chi lub joga. Te ćwiczenia pozwalają lepiej zsynchronizować umysł z ciałem, dzięki czemu przestaje ono być obiektem kompleksów.