Idealna antykoncepcja powinna być bezpieczna, skuteczna, odwracalna, prosta w użyciu, być szeroko dostępna i mieć niską cenę. Oczywiście nie istnieje antykoncepcja idealna, natomiast wkładka wewnątrzmaciczna jako jedna z nielicznych form antykoncepcji spełnia większość tych kryteriów. To środek antykoncepcyjny przeznaczony do umieszczenia w macicy, najlepiej podczas ostatniego dnia krwawienia miesiączkowego. W zależności od założonego typu wkładki działanie antykoncepcyjne utrzymuje się od 3 do 5 lat.

Czym jest wkładka wewnątrzmaciczna?

Wkładka wewnątrzmaciczna jest jedną z najpopularniejszych metod nowoczesnej antykoncepcji. Wkładki zbudowane są z obojętnego dla ludzkiego organizmu tworzywa sztucznego, najczęściej mają kształt litery "T". Na rynku dostępne są również tzw. "spirale domaciczne" w innym kształcie, np koralików. W dolnej części każdej wkładki znajdują się nitki służące do jej wyciągnięcia. Po prawidłowym założeniu spirali do macicy ginekolog przycina nitki tak aby nie przeszkadzały pacjentce. Należy pamiętać, że wkładki wewnątrzmaciczne nie chronią przed chorobami przenoszonymi drogą płciową. Wskazane jest użycie prezerwatywy w trakcie kontaktu z nowym partnerem. Po wyjęciu wkładki wewnątrzmacicznej można zajść w ciążę.

Wkładki wewnątrzmaciczne ze względu na sposób działania dzielimy na dwie grupy: spirale zawierające miedź lub systemy terapeutyczne zawierające lewonorgestrel w małej dawce, niewystarczającej do jego działania antygonadotropinowego, czyli hamowania owulacji. Wkładki domaciczne należą do środków antykoncepcji w pełni odwracalnej oraz długodziałającej.

Wkładka z miedzią

Wkładki z miedzią są aplikowane do macicy i ich działanie antykoncepcyjne, w zależności od rodzaju (producenta) trwa 3, 5 lub więcej lat. Po okresie używalności przewidzianym przez producenta należy wkładkę wymienić. U zdrowej kobiety nie są wymagane przerwy pomiędzy usunięciem zużytej wkładki a aplikacją nowej. W czasie stosowania wkładek z miedzią czynność gonad jest w pełni zachowana i występują naturalne krwawienia miesiączkowe. Spirala z miedzią działa lokalnie uniemożliwiając zapłodnienie, odziaływuje na plemniki, komórkę jajową i jej transport do jajowodu Powrót płodności następuje natychmiast po usunięciu wkładki.

Przeciwwskazania do stosowania wkładek z miedzią

Według Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego jedynym bezwzględnym przeciwwskazaniem jest ciąża. Do pozostałych przeciwwskazań należą: duże ryzyko wystąpienia zapalenia narządu rodnego lub trwanie tego zapalenia, zapalenie macicy w okresie trzech miesięcy po porodzie lub zabiegu usunięciu ciąży, krwawienie z pochwy bez ustalonej przyczyny, nieprawidłowa budowa macicy. Obfite miesiączki, anemia lub mięśniaki macicy mogą stanowić przeciwwskazanie do zastosowania spirali miedzianej.

Skutki uboczne stosowania wkładek z miedzią

Do skutków ubocznych stosowania wkładek miedzianych należą: dłuższe i trochę obfitsze krwawienia menstruacyjne, krwawienie/plamienie pomiędzy menstruacjami lub ból w trakcie menstruacji zwykle zmniejszają się po 3 miesiącach.

Hormonalne systemy terapeutyczne - wkładka z hormonem (lewonorgestrel)

Wkładki domaciczne hormonalne, czyli systemy z zawartością lewonorgestrelu mają najniższy wskaźnik Pearla, czyli należą do najskuteczniejszych metod antykoncepcyjnych. Mają wbudowany zbiornik uwalniający lewonorgestrel przez 3 lub 5 lat. Hormon powoduje wystąpienie zmian w endometrium. Systemy z lewonorgestrelem różnią się między sobą wielkością oraz zawartością hormonu (13,5 mg vs.52 mg) i dobową ilością jego uwalniania. Oba systemy różnią się także między sobą efektem biologicznym wywieranym w macicy. Mniejszy z nich nie hamuje krwawień miesiączkowych. System większy powoduje prawie całkowite zahamowanie krwawień miesiączkowych, co jest jego dodatkowym, pożądanym w określonych stanach patologicznych efektem pozaantykoncepcyjnym. Aplikacja i wymiana systemów z lewonorgestrelem przebiega w taki sam sposób jak opisane powyżej dla wkładek z miedzią. Powrót płodności po usunięciu systemu następuje w ciągu pierwszego naturalnego cyklu miesiączkowego. System wewnątrzmaciczny z lewonorgestrelem, szczególnie ten o mniejszych wymiarach, można zakładać u nieródek.

Zobacz także: Naturalne i nowoczesne metody antykoncepcji

Przeciwwskazania do stosowania wkładki hormonalnej

Przeciwwskazania do stosowania wkładki hormonalnie czynnej są takie same jak przy stosowaniu wkładki miedzianej, dodatkowo nowotwory, których wzrost uzależniony jest od działania progesteronu, np. rak piersi; nieprawidłowe komórki nabłonka szyjki macicy • rak lub podejrzenie raka szyjki lub trzonu macicy, niewyjaśnione nieprawidłowe krwawienia z dróg rodnych, czynne choroby wątroby lub nowotwór wątroby.

Skutki uboczne stosowania wkładki hormonalnej

• krwawienie maciczne lub pochwowe w tym: plamienia, rzadkie miesiączki lub ich brak

• łagodne torbiele jajnika

• nastrój depresyjny lub depresja

• nerwowość, zmniejszenie popędu płciowego

• ból głowy

• ból brzucha, nudności

• trądzik

• ból pleców lub miednicy

• bolesne miesiączkowanie, upławy

• zapalenie sromu lub pochwy

• tkliwość piersi lub ból piersi

• wydalenie terapeutycznego systemu domacicznego

• zwiększenie masy ciała

Należy natychmiast skontaktować się z lekarzem, jeżeli wystąpi jakiś z podanych niżej objawów:

• przypominające skurcze bóle w dole brzucha i przypadki zasłabnięcia,
  
• jeżeli podejrzewasz infekcję. Może się objawiać bólem, gorączką i upławami,
  
• menstruacja jest opóźniona lub podejrzenie ciąży,
  
• spirala przesunęła się lub wypadła, albo nie możesz wyczuć w pochwie nitek. Jeżeli wystąpią silne krwawienia i znacznie zmieni się przebieg miesiączki.
  

Zobacz także: Krążek dopochwowy (krążek antykoncepcyjny) – jak go założyć? Skuteczność, skutki uboczne

Spirala antykoncepcyjna - wady

Ceny wkładek wewnątrzmaciczne są zróżnicowane - od 100 do 900 zł. Stosowanie spirali antykoncepcyjnych, podobnie jak i innych środków antykoncepcyjnych, wymaga przeprowadzenia niezbędnych badań, w tym m.in. cytologii, badania ginekologicznego, wywiadu, USG przezpochwowego i pomiaru ciśnienia tętniczego. Jeżeli to konieczne, lekarz kieruje na badania dodatkowe. Stosowanie wkładki wewnątrzmacicznej nie zwalnia z regularnych wizyt kontrolnych u ginekologa. Spiralę zakłada lekarz przy pomocy specjalnego aplikatora. Zakładanie wkładki może być bolesne, podczas zakładania wkładki może dojść do perforacji, czyli przebicia ściany macicy. Jednak jest to bardzo rzadkie powikłanie. Przeciwnicy spirali uważają ją za środek wczesnoporonny, lecz nie istnieją na to potwierdzone badania naukowe. Spirala domaciczna nie chroni przed chorobami przenoszonymi drogą płciową.