Halluksy (Haluks, paluch koślawy) to choroba zwyrodnieniowa, która powoduje ból i trudności w chodzeniu. Problem ten dotyka przede wszystkim kobiet, gdyż do powstania palucha koślawego przyczynia się chodzenie na wysokich obcasach. Schorzenie utrudnia normalne funkcjonowanie, ponieważ pogarsza wytrzymałość struktur stabilizujących stopę i przyczynia się do nadmiernego przeciążenia wewnętrznej krawędzi stopy. W niewielkich zmianach wystarczy stosować specjalny aparat, ale przy bardziej zaawansowanych zmianach niezbędna jest operacja usuwająca halluksy. Do wystąpienia palucha koślawego przyczyniają się również predyspozycje genetyczne.

Objawy halluksów

Objawy halluksów są dość charakterystyczne, a mimo to pacjenci często trafiają do lekarza, dopiero gdy zmiany są mocno zaawansowane i wymagają leczenia operacyjnego. Pierwszym objawem wskazującym na pojawienie się halluksów jest ból stóp, który nie ustępuje w czasie spoczynku. O rozwoju zwyrodnienia świadczą również zaczerwienia i obrzęki w obrębie palucha, a także jego widoczna deformacja.

Do specjalisty należy się udać zwłaszcza wtedy, gdy oprócz bólu stóp pojawią się takie objawy, jak:

• często pojawiające się odciski w okolicach palców,
  
• obrzęki palców,
  
• ból koniuszka i grzbietu palca,
  
• trwałe zgięcie drugiego lub trzeciego palca stopy,
  
• nienaturalne wygięcie palca w stronę innego,
  
• ból podeszwy stóp.
  

Halluksy – domowe sposoby i ćwiczenia

Wśród najczęściej zalecanych domowych sposobów na halluksy są ćwiczenia. Pozwalają one skorygować niewielkie zniekształcenia, ale należy wykonywać je codziennie przez co najmniej 10–15 minut, powtarzając każde ćwiczenie po 10 razy. Ćwiczenia na halluksy są podobne do tych wykonywanych na płaskostopie i obejmują:

• chodzenie na zewnętrznych krawędziach stóp,
  
• stawanie na przemian na placach i na piętach,
  
• turlanie stopą piłeczki,
  
• chwytanie palcami materiału i zwijanie go,
  
• odciąganie dużego palca jak najdalej od palca sąsiadującego – to ćwiczenie należy powtórzyć 30 razy – w tym sprawdzają się również specjalistyczne ortezy utrzymujące paluch odsunięty od palca sąsiadującego.
  

Ćwiczenia na halluksy należy wykonywać łącznie z ćwiczeniami poprawiającymi równowagę, np. staniem na jednej nodze. Bardzo ważne są odpowiednio dobrane buty – obuwie powinno mieć szeroki nosek, aby palce układały się prawidłowo.

Jak leczyć halluksy?

Leczenie halluksów zależy od stopnia zaawansowania zmian. Już przy pierwszych objawach należy udać się do ortopedy, który obejrzy stopę i dobierze odpowiednią metodę leczenia, np. stosowanie wkładek ortopedycznych, wykonywanie ćwiczeń korekcyjnych czy fizykoterapię.

Najprostsze sposoby na halluksy to:

• żelowe osłony lub plastry na halluksy – chronią bolące miejsca, niekiedy są wzbogacone olejkami mającymi działanie lecznicze;
  
• opaski na halluksy – są to żelowe wkładki, które chronią przed otarciami i utrzymują prawidłową pozycję palucha. Wymuszają prawidłowy rozkład nacisku na stopie, dzięki czemu zapobiegają zniekształceniom kości i osłabieniu mięśni;
  
• peloty na halluksy (nakładki na halluksy) – spowalniają rozwój schorzenia, zapewniają prawidłowy rozkład nacisku w stopie;
  
• wkładki metatarsalne – stosowane głównie w płaskostopiu, unoszą sklepienie stopy, a tym samym korygują ustawienie palucha koślawego;
  
• aparaty korekcyjne na halluksy – są stosowane na dzień lub na noc, znoszą ból i spowalniają pogłębianie deformacji. Działają skutecznie w profilaktyce, leczeniu i rehabilitacji halluksów;
  
• szyna na halluksy – zalecana w profilaktyce oraz w leczeniu fazy początkowej halluksów, a także w okresie pooperacyjnym, koryguje płaskostopie poprzeczne, będące jedną z przyczyn powstawania halluksów.
  

W przypadku gdy halluksom towarzyszy dokuczliwy ból, lekarz zaleca odpowiednie leki przeciwbólowe i przeciwzapalne. Dobrze sprawdza się m.in. maść na halluksy, zwierająca niesteroidowy lek przeciwzapalny i przeciwbólowy.

Operacja halluksów i rekonwalescencja

Operacja na halluksy jest nie jest niezbędna, chociaż zaleca się zabieg operacyjny jeśli domowe sposoby oraz leczenie nieoperacyjne są nieskuteczne, a objawy bólowe i deformacja stopy są uciążliwe. Wówczas lekarz może zlecić wykonanie zabiegu usuwania halluksów. Najczęściej stosowane metody operacyjnego leczenia halluksów to:

• w mało zaawansowanych zmianach – korekcja torebki stawowej i ścięgien oraz częściowa resekcja głowy kości śródstopia;
  
• osteotomia klinowa i półkulista – wycięcie klina kostnego w obrębie kości, a następnie jego usunięcie i przemieszczenie w inne miejsce, aby skorygować deformację;
  
• osteotomia Chevron – wykonywana tylko w niektórych przypadkach, obejmuje głowę i kości śródstopia;
  
• metoda Scarf – jest to leczenie bezgipsowe halluksów. Zabieg zapewnia stabilne zespolenie odłamów, dzięki czemu już po 2–3 dobach pacjent może obciążać stopę, korzystając ze specjalnych butów pooperacyjnych. Dopiero po minimum 6 tygodniach możliwe jest stosowanie zwykłego obuwia.
  

Rehabilitacja po operacji halluksa obejmuje ćwiczenia stawu skokowego. Pacjent zostaje o nich poinformowany w szpitalu, gdzie otrzymuje szczegółowe instrukcje. Niestety bardzo często po operacji może dojść do ponownego tworzenia się haluksa. Wobec tego profilaktyka, ćwiczenia i rehabilitacja powinny być stosowane stale, by zapobiec szybkiemu rozwojowi zmian