Guzek na podniebieniu nie powinien być bagatelizowany, ponieważ taka zmiana może oznaczać chorobę nowotworową. Może być objawem znacznie łagodniejszej dolegliwości. W ten sposób przejawiają się powstałe na skutek infekcji i stanu zapalnego torbiele czy ropnie. Guzek może być też wynikiem długotrwałego urażania mechanicznego podniebienia przez ruchomą protezę lub aparat ortodontyczny. Dokładne określenie przyczyny pojawienia się guza wymaga konsultacji lekarskiej.

Guzek na podniebieniu – torbiel i ropień

Guzek na podniebieniu może mieć różne przyczyny. Niekiedy bywa to torbiel, która składa się z jednej lub większej liczby komór wypełnionych płynem. Kształtem zbliżona jest do okręgu lub owalu. Często towarzyszą jej opuchlizna, ból i tkliwość na dotyk oraz trudności w mówieniu czy jedzeniu. Przyczyny powstawania torbieli nie są do końca znane. Czynnikami predysponującymi do jej rozwoju mogą być infekcja martwej miazgi zęba, nawracające stany zapalne lub zaburzenia odprowadzania śliny. Leczeniem dużych torbieli zajmuje się lekarz. W większości przypadków zmiany znikają samoistnie.

Kolejną przyczyną powstania guzka na podniebieniu może być ropień, czyli ograniczone ognisko ropy w przestrzeni tkankowej, które powstaje w wyniku infekcji bakteryjnej, najczęściej wywołanej przez gronkowce i paciorkowce. Zmiana wypełniona jest żółto-zieloną, gęstą wydzieliną złożoną z martwych białych krwinek, częściowo uszkodzonych tkanek i bakterii. Na podniebieniu twardym ropniowy guzek ma charakter podokostnowy, gdyż nie ma tam błony podśluzowej, a jest bezpośrednio zespolone z ozębną. W większości przypadków towarzyszy mu silny ból, który jest opisywany jako pulsujący lub promieniujący i może nasilać się w nocy. Często ból łagodzony jest przez zimno, a nasila się przy jedzeniu gorących potraw. Chorzy mają problemy z szerszym otwarciem ust, gorączkę i nieprzyjemny zapach z jamy ustnej. Konieczne jest ewakuowanie treści ropnej i wprowadzenie antybiotykoterapii.

Przyczyny bolącego guzka na podniebieniu

Bolący guzek na podniebieniu może być wywołany przez uszkodzenia mechaniczne spowodowane noszeniem aparatu ortodontycznego lub ruchomego uzupełnienia protetycznego, szczególnie długo użytkowanego i źle przylegającego. W odpowiedzi na taki czynnik drażniący rozwinąć się może ziarniniak szczelinowaty mający postać włóknisto-przerostowej zmiany. Dodatkowo za jego rozwój odpowiadać może przewlekły stan zapalny wywołany przez mikroorganizmy przylegające do płyty protezy, a zwłaszcza grzyby Candida albicans. W miejscu podrażnienia powstaje tkanka ziarninowa i włóknista. Zmiany te w nielicznych przypadkach mogą ulec zezłośliwieniu w kierunku raka płaskonabłonkowego. Zwykle nie powodują bólu, nie krwawią i nie utrudniają mowy czy żucia. Ich bezobjawowy i powolny wzrost pozostaje niezauważony przez niektórych pacjentów. Wymagają leczenia chirurgicznego przy użyciu tradycyjnych metod, czyli skalpela, lub usuwa się je na drodze zabiegu elektrochirurgicznego czy z zastosowaniem lasera.

W gardle drażnić nas może także ciało obce. Zobaczcie, jak je usunąć:

Guzek na podniebieniu – zmiana nowotworowa

Niekiedy twardy guzek na podniebieniu może oznaczać nowotwór. Zmianami o łagodnym charakterze są najczęściej brodawczak płaskonabłonkowy i włókniak. Za powstanie brodawczaka odpowiada przeważnie zakażenie wirusowe wywołane przez HPV, czyli wirus brodawczaka ludzkiego (ang. human papilloma virus), a zwłaszcza typy HPV 6 i 11. Wirus przenoszony jest przez kontakt z zakażonym chorym naskórkiem i na drodze kontaktów seksualnych. Zmiana może ulec zezłośliwieniu w wyniku działania czynników kancerogennych, takich jak nadużywanie alkoholu czy palenie papierosów. W większości przypadków występuje jako pojedynczy różowo-biały kalafiorowaty lub grzybiasty guzek, którego średnica nie przekracza 1 cm. Sporadycznie ma postać mnogą, określaną w nomenklaturze medycznej jako brodawczakowatość. Zmiana rośnie powoli i nie powoduje zazwyczaj bólu, pieczenia czy zaburzenia smaku.

Włókniaki mają postać kulistych lub owalnych, twardych, różowych guzków o gładkiej powierzchni. Rozwijają się na granicy podniebienia twardego i miękkiego. Pojawiają się zwykle w wyniku przewlekłego drażnienia. Niektórzy badacze donoszą, że mogą być także wynikiem działania leków przeciwpadaczkowych.

Rak podniebienia występuje rzadko. Szacuje się, że stanowi około 1% nowotworów jamy ustnej i gardła. Wykazuje wysoki stopień złośliwości i szybko nacieka okoliczne tkanki, dając przeważnie przerzuty do pobliskich węzłów chłonnych. W większości przypadków jest to rak płaskonabłonkowy. Ma zazwyczaj postać rozlanego i nieostro ograniczonego guzka z towarzyszącym powierzchownym lub głębokim owrzodzeniem. Choremu dokucza ból, szczękościsk, ograniczona ruchomość języka i przykry zapach z ust, a rosnąca zmiana utrudnia posilanie się i mówienie, przez co jego tempo ulega spowolnieniu, mowa staje się niewyraźna i nosowa. Rak podniebienia może być leczony różnymi metodami. Zastosowanie ma radioterapia, leczenie operacyjne i chemioterapia. Metod tych można używać samodzielnie lub w skojarzeniu. Leczenie nierzadko wymaga wykonania zabiegów z zakresu chirurgii plastycznej i rekonstrukcyjnej. Inne nowotwory złośliwe w obrębie jamy ustnej występują stosunkowo rzadko. Mogą to być m.in. rak gruczołowo-płaskonabłonkowy, rak płaskonabłonkowy rzekomogruczołowy, rak wrzecionowatokomórkowy, rak drobnokomórkowy i rak limfatyczno-komórkowy.

Bibliografia:

1. Janowska-Bugaj M., Dudko A., Kurnatowska A.J., Zastosowanie lasera diodowego w leczeniu chirurgicznym przerostów włóknistych błony śluzowej jamy ustnej, „e-Dentico”, 2012, 3(37), s. 8-20.

2. Jarosławska-Zych A., Kupisz K., Rak jamy ustnej, „Nowa Medycyna”, 2006, 2, s. 38-42.

3. Jankowska M., Starzyńska A., Nowotwory złośliwe jamy ustnej — charakterystyka, diagnostyka, postępowanie, „Forum Medycyny Rodzinnej”, 2016, 10(3), s. 254–262.