Grzybica jamy ustnej najczęściej spowodowana jest przez grzyby z gatunków Candida albicans, jednak infekcję mogą wywołać mniej powszechne gatunki, tj. C. tropikalis, C. krusei, C. glabrata, C. parapsilosis, C. guilliermondi, C. famata, C. pseudotropikalis, C. dubliniensis. 

Do rozwoju choroby dochodzi głównie w momencie, gdy organizm jest osłabiony i ma obniżoną odporność (np. ze względu na cukrzycę, ciążę, wiek, stosowanie leków), nastąpiło przerwanie ciągłości nabłonka i zmniejszenie produkcji ilości śliny. Wystąpieniu grzybicy jamy ustnej sprzyjają także próchnica zębów oraz choroby dziąseł i przyzębia.  

Podjęcie leczenia jest kluczowe, gdyż zapobiega rozprzestrzenianiu się infekcji, a tym samym jest sposobem na uniknięcie powikłań. Nieleczona grzybica jamy ustnej może doprowadzić do infekcji ogólnoustrojowej, która w skrajnych przepadkach kończy się wstrząsem septycznym.

Grzybica jamy ustnej u dzieci i dorosłych – objawy i rodzaje

Objawy kandydozy są zależne od jej rodzaju. Najczęściej występujące typy grzybicy jamy ustnej to:

• grzybica rumieniowa
  

Najczęściej występująca forma kandydozy. Jest bolesna i objawia się czerwonymi plamami głównie na języku i podniebieniu oraz zanikiem brodawek nitkowatych znajdujących się na brzegach i końcu języka. Występuje zazwyczaj u osób po leczeniu antybiotykami. Nierzadko objawami towarzyszącymi są także zaburzenia smaku i suchość w jamie ustnej.

• grzybica rzekomobłoniasta
  

Ten rodzaj grzybicy obejmuje całą jamę ustną, nie jest bolesny i objawia się białymi lub żółtymi plamami, tzw. pleśniawkami o krwistym, czerwonym podłożu. W przebiegu pojawiają się także objawy towarzyszące, takie jak suchość, zaburzenia smaku, pieczenie, brak apetytu.

• grzybica hiperplastyczna
  

To rzadko występująca forma grzybicy jamy ustnej, która objawia się białymi grudkami lub płytkami. Jest infekcją, która najczęściej występuje u palaczy i osób borykających się z zaburzeniami endokrynologicznymi.

Występują także inne formy zakażenia grzybami Candida, do których zalicza się: zapalenie kącików ust, stomatopatię protetyczną, linijny rumień dziąsłowy oraz środkowe romboidalne zapalenie języka.

Zobacz film i dowiedz się wszystkiego o grzybicy:

Grzybica jamy ustnej – przyczyny

Kandydoza jamy ustnej może mieć wiele przyczyn. Zalicza się do nich zaburzenia odporności mające różne podłoże (wrodzone i nabyte, np. po antybiotykach). Grzybica jamy ustnej powstaje także w wyniku nieodpowiednich nawyków żywieniowych. Jeśli dieta jest bogata w węglowodany, bardzo łatwo występują niedobory m.in. kwasu foliowego, żelaza, cynku i witamin z grupy B i C. 

Przyczyną pojawienia się grzybów Candida w jamie ustnej może być także stosowanie leków: antykoncepcyjnych, immunosupresyjnych, antybiotyków, cytostatyków oraz kortykosteroidów. 

Istotną przyczyną tej infekcji są również choroby wywołujące zaburzenia endokrynologiczne (niedoczynność tarczycy i przytarczyc, poliendokrynopatie, niewydolność nadnerczy) i zaburzenia pokarmowe (choroba wrzodowa, nadkwasota, niedokwasota) oraz cukrzyca, gruźlica, mocznica, kwasica, liszaj płaski, choroby krwi i nerek, nowotwory, zakażenie HIV. 

Grzybica jamy ustnej powstaje także częściej zależnie od wieku (u seniorów i niemowlaków) i stanów fizjologicznych (ciąża, menopauza i inne zmiany hormonalne). Nie bez znaczenia są również: brak odpowiedniej higieny jamy ustnej, stosowanie protez, mechaniczne urazy oraz próchnica zębów.

Grzybica jamy ustnej – leczenie (w tym domowe)

W przypadku grzybicy jamy ustnej stosuje się leczenie ogólne i miejscowe. W działaniu ogólnym poddaje się antybiotyki – leki przeciwgrzybiczne (podawane doustnie lub dożylnie), takie jak: amfoterycyna, a także pochodne imidazolu, triazolu i inne. (źródło) Warto pamiętać, że leki te mają silne działanie, dlatego w trakcie terapii należy kontrolować m.in. parametry wątrobowe. 

Natomiast leczenie miejscowe jest skutecznym wsparciem i stosuje się je w postaci kremów i zawiesin stosowanych do jamy ustnej – podczas antybiotykoterapii pędzluje się język, podniebienie i inne jej części. Skuteczne mogą się także okazać specjalne płukanki, np. z malwy bądź rumianku. 

Podczas grzybicy jamy ustnej powstają lub pogłębiają się niedobory, dlatego w leczeniu tego schorzenia ważna jest również suplementacja witamin, kwasu foliowego, żelaza itd. Warto pamiętać o szczególnej dbałości o higienę jamy ustnej. Można rozważyć także wprowadzenie nawyków żywieniowych, które nie będą sprzyjały namnażaniu się grzybów – dieta powinna zawierać mało węglowodanów.