Fizykoterapia odgrywa coraz większe znaczenie w procesie leczenia. Przed laty szukano porady fizykoterapeutów wyłącznie w związku z rehabilitacją powypadkową czy pourazową. Obecnie coraz częściej konsultują się z nimi także osoby zdrowe, potrzebujące na przykład wskazówek dotyczących opracowania takiego programu ćwiczeń i treningów, który pozwoliłby na unikanie urazów oraz łagodzenie bólów mięśni.

Fizykoterapia i laser

Fizykoterapia spełnia trzy podstawowe funkcje:

• prewencyjną – fizykoterapeuta koncentruje się na opracowaniu programu mało wyczerpujących ćwiczeń, zapobiegających powstawaniu przewlekłych dolegliwości, takich jak bóle w okolicy lędźwiowej kręgosłupa czy tak zwany „łokieć tenisisty”, czyli zapalenie nadkłykcia bocznego kości ramiennej;
  
• leczniczą – specjalista tworzy indywidualne programy dla chorych cierpiących na konkretne dolegliwości, np. niedowłady po złamaniu kości czy problemy ruchowe wywołane przewlekłym zapaleniem ścięgien;
  
• rehabilitacyjną – terapeuta usprawnia osoby, które były przez dłuższy czas unieruchomione, np. z powodu pourazowych uszkodzeń mięśni i układu nerwowego czy urazów głowy, pomaga im odzyskać władzę w mięśniach, a często także od nowa uczy wykonywania codziennych czynności.
  

Fizykoterapia wykorzystuje różne metody i techniki leczenia, w ostatnich latach coraz większą rolę w pracy specjalistów z tej dziedziny medycyny odgrywają urządzenia emitujące promieniowanie laserowe (laser to skrót od angielskiego terminu light amplification by stimulated emission of radiation, czyli „wzmocnienie światła przez stymulowaną emisję promieniowania”).

Laser w fizykoterapii jest stosowany ze względu na działanie przeciwzapalne, przeciwbólowe, przeciwobrzękowe, przyspieszające regenerację tkanek i usprawniające mikrokrążenie. Napromieniowuje się powierzchnię skóry lub konkretne miejsca, odpowiadające punktom wyzwalającym np. ból przy ucisku.

Wskazaniem do laseroterapii są:

• trudno gojące się rany i owrzodzenia (w tym również odleżyny);
  
• przewlekłe stany zapalne;
  
• utrudniony zrost kości;
  
• choroba zwyrodnieniowa stawów;
  
• zespoły bólowe w przebiegu dyskopatii w lędźwiowym i szyjnym odcinku kręgosłupa;
  
• zespoły powstałe w wyniku przeciążenia mięśni i tkanek miękkich okołostawowych;
  
• zapalenie ścięgien, powięzi, pochewek ścięgnistych i kaletek stawowych;
  
• nerwobóle;
  
• neuropatia cukrzycowa;
  
• trądzik pospolity.
  

Skutki uboczne lasera w fizykoterapii

Wiele osób obawia się skutków ubocznych lasera w fizykoterapii. Jednak zabiegi umiejętnie przeprowadzane przez odpowiednio przygotowanych specjalistów są bezpieczne. Istnieją jednak przeciwwskazania do ich stosowania. Laseroterapii nie powinny być poddawane osoby chorujące na nowotwory, gruźlicę, epilepsję, nieustabilizowaną cukrzycę, arytmię i niewydolność krążenia. Tej techniki fizykoterapii trzeba też unikać w ciąży, a także przy skłonności do krwawień i nadwrażliwości na światło.

Pole magnetyczne w fizykoterapii

Fizykoterapia często wykorzystuje również energię elektromagnetyczną o niskim natężeniu i małej częstotliwości. Działanie pola magnetycznego w fizykoterapii przyczynia się do lepszego ukrwienia komórek, sprzyja procesom ich naprawy, a także stymuluje system odpornościowy. Zabiegi mogą być wykonywane również u dzieci, nawet w ostrych stadiach choroby.

Magnetoterapię zaleca się m.in. w leczeniu stanów zapalnych stawów, skóry, mięśni i ścięgien, zwichnięciach, skręceniach i stłuczeniach, bólach mięśni i nerwobólach. Przeciwwskazaniem są: ciąża, nowotwór, choroba wieńcowa, ciężkie choroby naczyniowe, krwotoki jelitowe, infekcje wirusowe, bakteryjne i grzybicze. Działaniu pola magnetycznego nie powinny poddawać się osoby z aktywnymi implantami, np. z rozrusznikiem serca.

Ultradźwięki i fizykoterapia

W fizykoterapii stosowane są także ultradźwięki – podczas zabiegu wykorzystuje się drgania mechaniczne o częstotliwości 800–24 000 kiloherców, które generują zmienne ciśnienie i powodują tzw. mikromasaż tkanek, co zwiększa przepuszczalność błon komórkowych i przyspiesza procesy metaboliczne zachodzące w komórkach. Ultradźwięki w fizykoterapii pomagają m.in. w zmniejszaniu napięcia mięśni, zahamowaniu procesów zapalnych i przyspieszeniu gojenia ran. Działają też przeciwbólowo.

Fizykoterapia – elektrostymulacja, galwanizacja i jonoforeza

Bardzo ważnym działem fizykoterapii jest elektrolecznictwo, w którym do celów terapeutycznych wykorzystuje się prąd stały oraz prądy impulsowe małej i średniej częstotliwości.

Elektrostymulacja stosowana w fizykoterapii to zabieg, w którym za pośrednictwem przymocowanych do ciała elektrod emitowany jest prąd o niskiej częstotliwości, wywołujący skurcze mięśni. Wskazaniem są zaniki mięśniowe, porażenie mięśniowe, niedowład lub osłabienie mięśni.

Zobacz także: Diatermia, czyli terapia ciepłem. Zabiegi i ich efekty

Galwanizacja w fizykoterapii wykorzystuje prąd stały. Pomaga w leczeniu nerwobólów, przewlekłych stanów zapalnych czy zespołów bólowych w przebiegu choroby zwyrodnieniowej stawów kręgosłupa i choroby dyskowej.

Jonoforeza w fizykoterapii to zabieg polegający na wprowadzeniu do tkanek siłami pola elektrycznego jonów działających leczniczo. Używa się w niej różnych związków chemicznych, np. jodu (pomaga w usuwaniu blizn), wapnia (leczy stany zapalne gałki ocznej i obwodowe zaburzenia naczynioruchowe) czy lidokainy (skuteczny przy nerwobólach, zespole rwy kulszowej, bólach głowy).

Bibliografia:

1. Prof. dr hab. med.Tadeusz Mika "Fizykoterapia"