Umiejętność emisji jest szczególnie istotna dla osób, które głosem posługują się zawodowo – śpiewaków, wokalistów, aktorów, nauczycieli. To dzięki niej można uzyskać szeroką skalę głosu, przyjemną dla słuchaczy barwę, dużą nośność, swobodną artykulację czy precyzyjną dykcję. Odpowiednia emisja rozwija zakres możliwości narządu głosu, ale też pozwala na korzystanie z niego bez wysiłku i zmęczenia, dzięki czemu można utrzymać go w dobrej kondycji. Nauka emisji może zatem przydać się nie tylko profesjonalistom.

Jak przebiega prawidłowa emisja głosu?

Emisja głosu jest skoordynowanym zespołem czynności oddychania, fonacji i artykulacji oraz powstającego przy tym rezonansu. Podstawą umiejętnego posługiwania się głosem jest prawidłowy sposób oddychania. Podczas wdechu tzw. torem piersiowo-brzusznym powinno nastąpić równomierne poszerzenie całej klatki piersiowej, wspomagane pracą przepony. By następnie osiągnąć wydłużoną fazę wydechową (co jest niezbędne zwłaszcza przy śpiewie), stosuje się kontrolowane napięcie mięśni oddechowych, zwane podparciem.

Fonacja to tworzenie dźwięku. Proces ten następuje w krtani. Podczas wydechu wzrasta napięcie fałdów (strun) głosowych, które zbliżają się do siebie na odległość niecałego milimetra. Przepływ powietrza pod ciśnieniem wprawia je w drganie, dzięki czemu powstaje fala dźwiękowa. Przy fonacji tonów niskich fałdy są szerokie i słabo napięte (powstają dźwięki w tzw. rejestrze piersiowym). Wraz ze wzrostem wysokości głosu fałdy stają się cieńsze, bardziej napięte i drgają na krótszym odcinku (tworzą się dźwięki w tzw. rejestrze głowowym).

Dźwięk powstały w krtani wzmacniany jest w tzw. nasadzie – jamach gardłowej, nosowej i ustnej. To tutaj dochodzi do artykulacji, czyli przekształcenia tonu powstałego w krtani na zrozumiałe dźwięki mowy. Następuje ona z użyciem języka, warg, żuchwy, szczęk, podniebienia twardego i miękkiego oraz policzków. Za sprawą narządów mowy strumień oddechowy, przekształcony w ton krtaniowy i zmodyfikowany w komorach rezonansowych (do rezonansu dochodzi w klatce piersiowej, krtani, i jamach twarzoczaszki), zostaje zamieniony w samogłoski i spółgłoski. Ich prawidłowe formułowanie oznacza precyzyjną wymowę i dobrą dykcję.

Poprawie emisji służy odpowiednia postawa ciała. Wiąże się ona z zachowaniem naturalnej krzywizny kręgosłupa na całej jego długości, a także z rozluźnieniem mięśni niezaangażowanych w proces wydobywania dźwięku.

Należy pamiętać, że emisja głosu nie jest jedynie mechaniczną pracą ciała – to przede wszystkim czynność intelektualna, wymagająca świadomej koordynacji mięśni i ustawienia aparatu mowy.

Nauka emisji głosu

Ćwiczenie emisji głosu obejmuje:

• zapoznanie się z anatomią aparatu głosowego i zasadami fizjologii tworzenia głosu,
  
• rozgrzewanie aparatu mowy,
  
• naukę prawidłowego oddychania – z dostosowaniem objętości wdechu i długości wydechu do zadania głosowego oraz czynną pracą mięśni tłoczni brzusznej podczas wydechu,
  
• kształtowanie właściwej motoryki narządów mowy – układanie podniebienia miękkiego, opuszczanie żuchwy itd.,
  
• trenowanie prawidłowej artykulacji.
  

Zajęcia z doświadczonym nauczycielem pozwalają na zdobycie niezbędnych umiejętności. Właściwa emisja wymaga wypracowania odpowiednich nawyków i odruchów, automatyzmu w wykonywaniu czynności wchodzących w zakres tworzenia dźwięków, co wiąże się z systematyczną, samodzielną pracą. Istnieje szereg ćwiczeń oddechowych, fonacyjnych i artykulacyjnych, które należy regularnie wykonywać, by prawidłowe wydobywanie głosu stało się naturalną czynnością.

Higiena narządu głosu

Prawidłowa emisja głosu wymaga nie tylko odpowiedniej techniki wydobywania dźwięku, ale także zapewnienia narządowi głosu sprawności poprzez zachowanie jego higieny. Aby utrzymać go w dobrej kondycji, należy:

• mówić i śpiewać we właściwej sobie skali głosu,
  
• rozgrzewać mięśnie aparatu mowy przed ich intensywnym wykorzystaniem,
  
• robić przerwy po przemęczeniu głosu,
  
• unikać mówienia i śpiewania na zimnym powietrzu,
  
• nie narażać aparatu mowy na gwałtowne zmiany temperatur (np. unikać picia zimnych napojów w upały),
  
• oszczędzać głos podczas infekcji górnych dróg oddechowych,
  
• nawadniać organizm, wypijając przynajmniej 2 litry wody dziennie,
  
• dbać o prawidłowy mikroklimat pomieszczeń, w których się długo przebywa (odpowiednią wilgotność, temperaturę),
  
• nie palić papierosów,
  
• unikać miejsc zapylonych,
  
• dbać o dobrą kondycję fizyczną całego organizmu.
  

Dlaczego warto ćwiczyć emisję głosu?

Nauka emisji pozwala na efektywne wykorzystanie głosu bez zbędnych obciążeń oraz zachowanie narządu mowy w zdrowiu i aktywności przez długie lata. Niesie także wiele dodatkowych korzyści. Poprawia jakość oddychania, wpływa na regulację pracy serca i przemiany materii, rozwija mięśnie klatki piersiowej, brzucha i pleców. Właściwa emisja wprowadza również nawyk utrzymywania prawidłowej postawy ciała. Dzięki regularnym ćwiczeniom oddechowym organizm jest bardziej dotleniony i rozluźniony. Ponadto praca z własnym głosem ma działanie terapeutyczne – pozwala się zrelaksować, odkryć własny potencjał, poznać lepiej samego siebie.